Οι καρδιαγγειακές παθήσεις και η κατάθλιψη αποτελούν δύο από τις σοβαρότερες προκλήσεις για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως. Η συνύπαρξή τους δεν είναι απλώς συχνή, αλλά και ιδιαίτερα επιβαρυντική, καθώς οδηγεί σε χειρότερη πρόγνωση, αυξημένη θνησιμότητα και σημαντική μείωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Όλο και περισσότερα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι οι δύο αυτές παθήσεις δεν συνδέονται τυχαία, αλλά μοιράζονται κοινούς βιολογικούς μηχανισμούς που μέχρι πρόσφατα παρέμεναν ανεπαρκώς κατανοητοί.
Η κλίμακα του προβλήματος παγκοσμίως
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραμένουν η κύρια αιτία θανάτου διεθνώς, με πάνω από 10 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο μόνο στην Ευρώπη. Στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας καταγράφονται περισσότερα από 3 εκατομμύρια θάνατοι ετησίως. Παράλληλα, η κατάθλιψη επηρεάζει περισσότερους από 300 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου και θανάτου κατά δύο έως τρεις φορές. Ένας στους τρεις ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο εμφανίζει κατάθλιψη, ενώ περίπου οι μισοί την αναπτύσσουν μετά από ένα σοβαρό καρδιακό επεισόδιο.
Γιατί η αντιμετώπιση μεμονωμένων νοσημάτων δεν αρκεί
Παραδοσιακά, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και οι ψυχικές διαταραχές αντιμετωπίζονταν ως ξεχωριστά κλινικά πεδία. Ωστόσο, η αυξανόμενη αναγνώριση της συννοσηρότητας δείχνει ότι αυτή η προσέγγιση είναι ανεπαρκής. Οι καρδιαγγειακές θεραπείες μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική υγεία, ενώ τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα ενδέχεται να αλληλεπιδρούν με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η ανάγκη για ολιστικές, εξατομικευμένες στρατηγικές θεραπείας είναι πλέον επιτακτική.
Το έργο TO_AITION και ο ρόλος της φλεγμονής
Αυτήν ακριβώς την πρόκληση έρχεται να αντιμετωπίσει το ευρωπαϊκό έργο TO_AITION, το οποίο ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2025 με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το έργο διερεύνησε σε βάθος τους βιολογικούς μηχανισμούς που συνδέουν τις καρδιαγγειακές παθήσεις και την κατάθλιψη, εστιάζοντας ιδιαίτερα στον ρόλο της χρόνιας, χαμηλού βαθμού φλεγμονής. Η βασική υπόθεση ήταν ότι η ανοσομεταβολική δυσλειτουργία και η «εκπαίδευση» της έμφυτης ανοσίας από γενετικούς, περιβαλλοντικούς και τρόπους ζωής παράγοντες οδηγούν σε μια φλεγμονώδη κατάσταση που ευνοεί την ανάπτυξη και των δύο νοσημάτων.
Διεπιστημονική έρευνα και καινοτόμα δεδομένα
Η κοινοπραξία του TO_AITION, με τη συμμετοχή 14 οργανισμών από όλη την Ευρώπη, αξιοποίησε μεγάλες ανθρώπινες ομάδες δεδομένων και προηγμένες τεχνικές ανάλυσης. Πρωτεωμικά, επιγενετικά και μικροβιωματικά δεδομένα συνδυάστηκαν με υπολογιστική και στατιστική μοντελοποίηση, αποκαλύπτοντας κοινές φλεγμονώδεις και μεταβολικές οδούς. Οι αναλύσεις αυτές ανέδειξαν πιθανούς «κόμβους» πολυνοσηρότητας και υποψήφιους βιοδείκτες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για έγκαιρη διάγνωση και πρόγνωση.
Από το εργαστήριο στην κλινική πράξη
Εκτός από τις αναλύσεις δεδομένων, το έργο περιλάμβανε εργαστηριακές και προκλινικές μελέτες που ενίσχυσαν σημαντικά την κατανόηση της παθοφυσιολογίας της συννοσηρότητας. Εντοπίστηκαν μόρια όπως πρωτεΐνες, λιπίδια, αγγελιοφόρο RNA και επιγενετικές υπογραφές που σχετίζονται με την ταυτόχρονη παρουσία καρδιαγγειακής νόσου και κατάθλιψης. Παράλληλα, αναπτύχθηκαν πρώιμα πρωτότυπα διαγνωστικών εργαλείων, όπως δοκιμασίες «εργαστήριο σε τσιπ» και πλατφόρμες πρόβλεψης κινδύνου πολλαπλών κλιμάκων.
Ψηφιακά εργαλεία και πρόβλεψη κινδύνου
Ένα από τα σημαντικά επιτεύγματα του έργου ήταν η παρουσίαση της διαδικτυακής πλατφόρμας διαστρωμάτωσης κινδύνου TO_AITION στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας το 2025. Η πλατφόρμα έχει σχεδιαστεί για να υποστηρίζει κλινικούς ιατρούς διαφορετικών ειδικοτήτων, προσφέροντας εργαλεία για διάγνωση, πρόγνωση και θεραπευτική λήψη αποφάσεων σε ασθενείς με συννοσηρότητα καρδιαγγειακής νόσου και κατάθλιψης.
Ένα νέο πλαίσιο για την κλινική φροντίδα
Η συστηματική χαμηλού βαθμού φλεγμονή αποτελεί έναν πιθανό αιτιώδη παράγοντα της πολυνοσηρότητας. Το έργο δημιούργησε ένα ολοκληρωμένο μηχανιστικό πλαίσιο και παρήγαγε πρακτικά εργαλεία που μπορούν να βελτιώσουν ουσιαστικά την παρακολούθηση και τη διαχείριση των ασθενών. Η γνώση αυτή ανοίγει τον δρόμο για έγκαιρη διάγνωση, καλύτερη πρόβλεψη υψηλού κινδύνου και πιο αποτελεσματικές, εξατομικευμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις, με στόχο να σπάσει ο φαύλος κύκλος της συννοσηρότητας αντί να αντιμετωπίζονται απλώς οι συνέπειές της.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!