Οι γάτες συχνά περιγράφονται ως ανεξάρτητα πλάσματα, όμως η επιστήμη αποκαλύπτει ότι η σχέση μας μαζί τους είναι πιο βαθιά από όσο νομίζαμε. Στον πυρήνα αυτής της σύνδεσης βρίσκεται μια χημική ουσία του εγκεφάλου: η οξυτοκίνη, γνωστή και ως «ορμόνη της αγάπης». Είναι το ίδιο νευροχημικό που εκκρίνεται όταν μια μητέρα κρατάει το μωρό της ή όταν φίλοι αγκαλιάζονται.
Η δύναμη της οξυτοκίνης
Η οξυτοκίνη παίζει κεντρικό ρόλο στον κοινωνικό δεσμό, την εμπιστοσύνη και τη ρύθμιση του στρες. Ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, που βοηθά το σώμα να χαλαρώσει, ενώ ταυτόχρονα καταστέλλει την κορτιζόλη, την ορμόνη του στρες. Έτσι, τόσο οι άνθρωποι όσο και τα ζώα νιώθουν περισσότερη γαλήνη και ασφάλεια.
Αν και η επιστήμη είχε ήδη δείξει ότι οι φιλικές αλληλεπιδράσεις σκύλων και ιδιοκτητών τους προκαλούν έκρηξη οξυτοκίνης και στις δύο πλευρές, μέχρι πρόσφατα δεν ήταν ξεκάθαρο αν το ίδιο ισχύει και για τις γάτες.
Η ιδιαίτερη γλώσσα των γατών
Οι γάτες δεν δείχνουν την αγάπη τους τόσο άμεσα όσο οι σκύλοι. Παρόλα αυτά, πολλοί ιδιοκτήτες περιγράφουν το ίδιο αίσθημα συντροφικότητας και ανακούφισης από το άγχος. Το 2021, Ιάπωνες ερευνητές διαπίστωσαν ότι ακόμη και λίγα λεπτά χάιδεμα με γάτες αρκούν για να αυξηθούν τα επίπεδα οξυτοκίνης στο σάλιο των ανθρώπων.
Δεν είναι μόνο το απαλό τρίχωμα που μας γαληνεύει. Ο ίδιος ο ήχος του γουργουρητού μπορεί να ενεργοποιήσει την παραγωγή οξυτοκίνης, μειώνοντας το στρες και την αρτηριακή πίεση. Έρευνες δείχνουν ότι η επαφή με γάτες μπορεί ακόμη και να συμβάλει στη μείωση του πόνου.
Πότε απελευθερώνεται η οξυτοκίνη;
Η απελευθέρωση της οξυτοκίνης συνδέεται κυρίως με τη φυσική, απαλή επαφή. Μια μελέτη του 2025 έδειξε ότι όταν οι γάτες δέχονται χάδια ή αγκαλιές με τον δικό τους ρυθμό, τα επίπεδα της ορμόνης αυξάνονται τόσο σε εκείνες όσο και στους ιδιοκτήτες τους. Ωστόσο, η αντίδραση δεν είναι ίδια για όλες.
Οι πιο «δεμένες» γάτες, που αναζητούν την επαφή, όπως το να κάθονται στα γόνατα ή να τρίβονται πάνω μας, δείχνουν μεγαλύτερη αύξηση οξυτοκίνης. Αντίθετα, οι πιο αποστασιοποιημένες ή αγχώδεις γάτες δεν παρουσιάζουν την ίδια χημική αντίδραση – και σε περιπτώσεις εξαναγκασμού, η οξυτοκίνη τους μπορεί και να μειωθεί. Το μήνυμα είναι σαφές: η σχέση με μια γάτα πρέπει να βασίζεται στον σεβασμό των ορίων της.
Η «γλώσσα» του αργού βλεφαρίσματος και του γουργουρητού
Οι γάτες χρησιμοποιούν πιο διακριτικά σήματα από τους σκύλους για να δείξουν εμπιστοσύνη. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το αργό βλεφάρισμα – μια κίνηση που οι ειδικοί αποκαλούν «χαμόγελο της γάτας». Πρόκειται για ένδειξη ασφάλειας και χαλάρωσης.
Το γουργουρητό, από την άλλη, δεν είναι μόνο ένας ήχος ευχαρίστησης. Συνδέεται και με μηχανισμούς αυτοΐασης στις ίδιες τις γάτες, ενώ στους ανθρώπους προκαλεί χαλάρωση, ρυθμίζοντας καρδιακούς παλμούς και πίεση. Και στις δύο περιπτώσεις, η οξυτοκίνη είναι το βιολογικό «κλειδί».
Οφέλη για την ψυχική υγεία
Η καθημερινή συντροφιά μιας γάτας μπορεί να λειτουργήσει ως ασπίδα απέναντι στο άγχος και την κατάθλιψη. Οι μικρές «εκρήξεις» οξυτοκίνης που προκύπτουν από τα χάδια, τα παιχνίδια ή ακόμη και το να μοιραζόμαστε τον ίδιο χώρο, συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της διάθεσης και στη δημιουργία αίσθησης ασφάλειας.
Οι γάτες είναι λιγότερο «στοργικές» από τους σκύλους;
Πράγματι, έρευνες δείχνουν ότι οι σκύλοι παρουσιάζουν ισχυρότερη χημική αντίδραση. Σε μια μελέτη του 2016, τα επίπεδα οξυτοκίνης των σκύλων αυξήθηκαν κατά 57% μετά το παιχνίδι με τους ιδιοκτήτες τους, ενώ στις γάτες η αύξηση ήταν περίπου 12%. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι γάτες αγαπούν λιγότερο, αλλά ότι εκφράζουν διαφορετικά την εμπιστοσύνη και τη στοργή τους.
Σε αντίθεση με τους σκύλους, που εξελίχθηκαν ως κοινωνικά ζώα της αγέλης, οι γάτες προέρχονται από μοναχικούς θηρευτές. Έτσι, η εμπιστοσύνη τους δεν είναι δεδομένη αλλά κερδίζεται με τον χρόνο. Και όταν τελικά τη δώσουν, η χημεία του εγκεφάλου δείχνει πως είναι εξίσου ουσιαστική με οποιονδήποτε άλλο ανθρώπινο δεσμό.
Η σχέση με μια γάτα δεν είναι μόνο θέμα συναισθήματος, αλλά και βιολογία. Κάθε αργό βλεφάρισμα, κάθε χάδι και κάθε γουργουρητό προκαλεί μια αόρατη ανταλλαγή χημικών σημάτων που ενισχύουν τον δεσμό. Η οξυτοκίνη, η ίδια ορμόνη που ενώνει γονείς με παιδιά και φίλους με φίλους, ενώνει και εμάς με τις γάτες μας.
Την επόμενη φορά που η γάτα σας θα κουρνιάσει στην αγκαλιά σας ή θα σας χαρίσει ένα αργό βλέμμα από τον καναπέ, να ξέρετε ότι δεν είναι μόνο τρυφερότητα. Είναι ο εγκέφαλός σας – και ο δικός της – που χτίζουν έναν δεσμό αγάπης, με ρίζες στην ίδια τη βιολογία της ζωής.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!