Τι είναι ο Δείκτης Ποιότητας Αέρα και γιατί πρέπει να μας ενδιαφέρει;

Ο αέρας που αναπνέουμε είναι κάτι που συχνά θεωρούμε δεδομένο – μέχρι τη στιγμή που επηρεάζει άμεσα την καθημερινότητά μας. Σε περιοχές όπως το Κολοράντο των ΗΠΑ, οι κάτοικοι δίνουν ιδιαίτερη προσοχή όταν η ατμόσφαιρα γεμίζει καπνό από πυρκαγιές ή όταν η αιθαλομίχλη χαλάει τον γνωστό γαλάζιο ουρανό. Αλλά τι σημαίνει στην πράξη μια ειδοποίηση για την ποιότητα του αέρα και γιατί είναι σημαντικό να την παρακολουθούμε;

Τι είναι ο Δείκτης Ποιότητας του Αέρα;

Ο Δείκτης Ποιότητας Αέρα (Air Quality Index – AQI) είναι ένα εργαλείο που συγκεντρώνει και παρουσιάζει δεδομένα για τη συγκέντρωση ρύπων στην ατμόσφαιρα. Οι ρύποι αυτοί μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Αιωρούμενα σωματίδια (PM2.5 και PM10)

• Όζον (O₃)

• Μονοξείδιο του άνθρακα (CO)

• Διοξείδιο του αζώτου (NO₂)

• Διοξείδιο του θείου (SO₂)

Κάθε ένας από αυτούς τους ρύπους μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία μας, ειδικά όταν συγκεντρώνονται σε υψηλά επίπεδα. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του δείκτη, τόσο πιο ανθυγιεινός είναι ο αέρας που αναπνέουμε.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για περίπου 7 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως. Έτσι, η παρακολούθηση του AQI δεν είναι απλώς επιστημονικό ενδιαφέρον, αλλά ένα κρίσιμο εργαλείο για τη δημόσια υγεία.

Γιατί διαφέρουν οι δείκτες από χώρα σε χώρα;

Δεν υπάρχει ένας ενιαίος παγκόσμιος δείκτης. Για παράδειγμα, ο δείκτης που χρησιμοποιεί η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA) διαφέρει σημαντικά από αυτόν της Ινδίας. Κάθε χώρα καθορίζει τα δικά της όρια και μεθόδους υπολογισμού, ανάλογα με τα πρότυπα υγείας, το κλίμα και τα επίπεδα βιομηχανικής δραστηριότητας.

Η διεθνής πλατφόρμα OpenAQ παρέχει μια χρήσιμη βάση δεδομένων που επιτρέπει τη σύγκριση μεταξύ διαφορετικών δεικτών, κάνοντας πιο εύκολη την κατανόηση των διαφορών.

Έρευνες στο πεδίο και νέες τεχνολογίες

Η ερευνήτρια Priyanka deSouza, Ph.D., Επίκουρη Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Ντένβερ, μελετά την ποιότητα του αέρα από διαφορετικές οπτικές γωνίες:

1. Τις επιπτώσεις της ρύπανσης στην υγεία.

2. Την πολιτική οικονομία της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

3. Τα κενά στη συλλογή και διάθεση δεδομένων.

Η ίδια επισημαίνει ότι ολόκληρη η Αφρικανική Ήπειρος διαθέτει λιγότερους από 10 σταθμούς μέτρησης που παρέχουν δημόσια και αξιόπιστα δεδομένα. Για να καλύψει αυτά τα κενά, η ερευνητική της ομάδα χρησιμοποιεί δορυφορικά δεδομένα και χαμηλού κόστους αισθητήρες, ώστε να χαρτογραφήσει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις πραγματικές συνθήκες.

Στο Ντένβερ, φοιτητές της συνέβαλαν στη συλλογή δεδομένων σε στάσεις λεωφορείων, σε συνεργασία με τις τοπικές συγκοινωνίες. Το φθινόπωρο, ένα μικρό ηλεκτρικό αυτοκίνητο, εξοπλισμένο με αισθητήρες υψηλής ακρίβειας, θα κινείται στους δρόμους της πόλης καταγράφοντας σε πραγματικό χρόνο τη ρύπανση.

Πώς επηρεάζει η ποιότητα του αέρα την υγεία μας;

Η έκθεση σε μολυσμένο αέρα έχει άμεσες και έμμεσες συνέπειες:

• Ερεθισμούς στα μάτια, στη μύτη και στον λαιμό.

• Δυσκολία στην αναπνοή, βήχα και επιδείνωση άσθματος.

• Μακροχρόνια, αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα.

• Συσχέτιση με νευροεκφυλιστικές ασθένειες και μειωμένη πνευματική απόδοση.

Ακόμη και μικρές αυξήσεις στην ατμοσφαιρική ρύπανση μπορούν να έχουν σοβαρές συνέπειες για ευάλωτες ομάδες, όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και όσοι πάσχουν από χρόνιες παθήσεις.

Τι μπορούμε να κάνουμε ως πολίτες;

Η γνώση του AQI μας επιτρέπει να προσαρμόζουμε τις δραστηριότητές μας:

• Αποφεύγουμε έντονη σωματική δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους όταν ο δείκτης είναι υψηλός.

• Κλείνουμε παράθυρα και χρησιμοποιούμε καθαριστές αέρα στο σπίτι.

• Ενημερωνόμαστε μέσω εφαρμογών και ιστοσελίδων που παρέχουν καθημερινά δεδομένα ποιότητας αέρα.

• Στηρίζουμε πολιτικές και δράσεις που μειώνουν τις εκπομπές, όπως η χρήση καθαρών μεταφορών και η ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ο Δείκτης Ποιότητας Αέρα δεν είναι απλώς ένας αριθμός. Είναι ένας καθρέφτης της καθημερινής μας πραγματικότητας και ένας οδηγός για πιο υγιεινές επιλογές. Η κατανόηση του τι σημαίνει και η χρήση του στην καθημερινότητά μας μπορεί να μας προστατεύσει από σοβαρούς κινδύνους και να μας ενδυναμώσει να απαιτήσουμε καθαρότερο αέρα για όλους. Η ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε καθορίζει όχι μόνο το πόσο ζούμε, αλλά και το πώς ζούμε. Και γι’ αυτό αξίζει να μας νοιάζει.