Τα νεογέννητα μωρά και οι ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ μοιράζονται ένα απροσδόκητο βιολογικό χαρακτηριστικό: αυξημένα επίπεδα ενός γνωστού βιοδείκτη για τη νόσο Αλτσχάιμερ, όπως φαίνεται σε μια μελέτη με επικεφαλής ερευνητές του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ και δημοσιεύτηκε στο Brain Communications. Ο πρώτος συγγραφέας Fernando Gonzalez-Ortiz και ο κύριος συγγραφέας καθηγητής Kaj Blennow ανέφεραν πρόσφατα ότι τόσο τα νεογέννητα όσο και οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ έχουν αυξημένα επίπεδα στο αίμα μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται φωσφορυλιωμένη tau, συγκεκριμένα μιας μορφής που ονομάζεται p-tau217.
Αυτή η πρωτεΐνη έχει χρησιμοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό ως διαγνωστικό τεστ για τη νόσο Αλτσχάιμερ, όπου η αύξηση των επιπέδων p-tau217 στο αίμα προτείνεται να οφείλεται σε μια άλλη διαδικασία, δηλαδή στη συσσωμάτωση της πρωτεΐνης β-αμυλοειδούς σε αμυλοειδείς πλάκες. Τα νεογέννητα (για φυσικούς λόγους) δεν έχουν αυτό το είδος παθολογικής αλλαγής, οπότε ενδιαφέρον είναι ότι στα νεογέννητα η αυξημένη p-tau217 στο πλάσμα φαίνεται να αντανακλά έναν εντελώς διαφορετικό – και εντελώς υγιή – μηχανισμό.
Μια μεγάλη διεθνής μελέτη στην οποία συμμετείχαν ερευνητές από τη Σουηδία, την Ισπανία και την Αυστραλία ανέλυσε δείγματα αίματος από περισσότερα από 400 άτομα, συμπεριλαμβανομένων υγιών νεογνών, πρόωρων βρεφών, νεαρών ενηλίκων, ηλικιωμένων ενηλίκων και ατόμων που είχαν διαγνωστεί με νόσο Αλτσχάιμερ. Διαπίστωσαν ότι τα νεογέννητα μωρά είχαν τα υψηλότερα επίπεδα p-tau217 – ακόμη και υψηλότερα από αυτά που βρέθηκαν σε άτομα με Αλτσχάιμερ. Αυτά τα επίπεδα ήταν ιδιαίτερα αυξημένα σε πρόωρα μωρά και άρχισαν να μειώνονται κατά τους πρώτους μήνες της ζωής, τελικά καταλήγοντας σε επίπεδα ενηλίκων.
Πρώτη φορά στο αίμα νεογνών
Προηγούμενη έρευνα, βασισμένη σε μεγάλο βαθμό σε ζωικά μοντέλα, είχε υποδείξει τον ρόλο της φωσφορυλιωμένης tau στην πρώιμη ανάπτυξη του εγκεφάλου. Αυτή είναι η πρώτη φορά που οι επιστήμονες έχουν μετρήσει απευθείας τις συγκεντρώσεις p-tau217 στο αίμα ανθρώπινων νεογνών, ανοίγοντας την πόρτα σε μια πολύ πιο σαφή κατανόηση του αναπτυξιακού της ρόλου.
Αλλά εδώ γίνεται συναρπαστικό, ενώ στη νόσο Αλτσχάιμερ η p-tau217 σχετίζεται με τη συσσωμάτωση tau σε επιβλαβείς συστάδες που ονομάζονται μπερδέματα, οι οποίες πιστεύεται ότι προκαλούν τη διάσπαση των εγκεφαλικών κυττάρων και την επακόλουθη γνωστική παρακμή. Αντίθετα, στα νεογνά, αυτή η αύξηση της πρωτεΐνης tau φαίνεται να υποστηρίζει την υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου, βοηθώντας τους νευρώνες να αναπτυχθούν και να σχηματίσουν νέες συνδέσεις με άλλους νευρώνες, διαμορφώνοντας έτσι τη δομή του νεαρού εγκεφάλου.
Η μελέτη αποκάλυψε επίσης ότι τόσο σε υγιή όσο και σε πρόωρα μωρά, τα επίπεδα της p-tau217 συνδέονταν στενά με το πόσο νωρίς γεννήθηκαν. Όσο νωρίτερα ήταν η γέννηση, τόσο υψηλότερα ήταν τα επίπεδα αυτής της πρωτεΐνης, υποδηλώνοντας έναν ρόλο στην υποστήριξη της ταχείας ανάπτυξης του εγκεφάλου υπό δύσκολες αναπτυξιακές συνθήκες.
Πιθανός οδικός χάρτης για νέες θεραπείες
Αυτό που είναι ίσως πιο συναρπαστικό σε αυτά τα ευρήματα είναι η υπόδειξη ότι οι εγκέφαλοί μας μπορεί κάποτε να είχαν ενσωματωμένη προστασία από τις βλαβερές συνέπειες της πρωτεΐνης tau, έτσι ώστε τα νεογνά να μπορούν να ανεχθούν, και ακόμη και να επωφεληθούν, από υψηλά επίπεδα φωσφορυλιωμένης πρωτεΐνης tau χωρίς να προκαλέσουν τα είδη βλαβών που παρατηρούνται στη νόσο Αλτσχάιμερ. «Πιστεύουμε ότι η κατανόηση του πώς λειτουργεί αυτή η φυσική προστασία – και γιατί τη χάνουμε καθώς μεγαλώνουμε – θα μπορούσε να προσφέρει έναν οδικό χάρτη για νέες θεραπείες.
Αν μπορέσουμε να μάθουμε πώς ο εγκέφαλος του νεογέννητου διατηρεί την πρωτεΐνη tau υπό έλεγχο, ίσως μια μέρα να μιμηθούμε αυτές τις διαδικασίες για να επιβραδύνουμε ή να σταματήσουμε τη νόσο Αλτσχάιμερ εν τη γενέσει της», λέει ο Gonzalez-Ortiz. Επομένως, ενώ η αύξηση της p-tau217 αποτελεί σήμα κινδύνου σε μεγαλύτερους σε ηλικία εγκεφάλους, στα νεογνά μπορεί να αποτελεί ζωτικό μέρος της οικοδόμησης ενός. Το ίδιο μόριο, δύο δραματικά διαφορετικοί ρόλοι – ο ένας χτίζει τον εγκέφαλο, ο άλλος σηματοδοτεί την παρακμή του.
Η p-tau217 στο πλάσμα έλαβε πρόσφατα έγκριση από τον FDA για χρήση στη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ, καθιστώντας την ένα ολοένα και πιο σημαντικό εργαλείο σε κλινικά περιβάλλοντα. Οι συγγραφείς τονίζουν την ανάγκη να κατανοηθεί επίσης ο μηχανισμός για την αύξηση της p-tau217, ειδικά για την ερμηνεία της ως αποτέλεσμα στην κλινική και επιδημιολογική έρευνα και στην ανάπτυξη φαρμάκων. Αυτή η μελέτη δείχνει ότι οι αμυλοειδείς πλάκες μπορεί να μην είναι ο κύριος παράγοντας αύξησης της p-tau217.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!