Η καρδιά θεωρείται εδώ και αιώνες το σύμβολο των συναισθημάτων. Όταν μιλάμε για «ραγισμένη καρδιά» συνήθως αναφερόμαστε σε μια μεταφορική αίσθηση λύπης. Ωστόσο, η ιατρική επιστήμη έχει αποδείξει ότι υπάρχει πραγματικά μια πάθηση που συνδέεται με έντονο ψυχολογικό στρες και ονομάζεται σύνδρομο «broken heart» ή αλλιώς σύνδρομο Takotsubo.
Τι είναι το σύνδρομο «broken heart»;
Πρόκειται για μια παροδική καρδιοπάθεια που μιμείται τα συμπτώματα του εμφράγματος. Οι ασθενείς εμφανίζουν ξαφνικό πόνο στο στήθος, δύσπνοια και έντονη κόπωση, συνήθως μετά από ένα ισχυρό συναισθηματικό σοκ, όπως απώλεια αγαπημένου προσώπου, χωρισμό, σοβαρό ατύχημα ή ακόμα και ένα έντονο θετικό γεγονός, όπως μια απροσδόκητη μεγάλη χαρά. Η πάθηση πήρε το όνομά της από την ιαπωνική λέξη «takotsubo», που περιγράφει ένα αγγείο παρόμοιο με τη μορφή που παίρνει η αριστερή κοιλία της καρδιάς κατά την κρίση: διογκώνεται και χάνει τη φυσιολογική της συσταλτικότητα.
Ο ρόλος του στρες
Το στρες ενεργοποιεί τον άξονα «υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων» και οδηγεί σε υπερβολική παραγωγή ορμονών του στρες, όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη. Σε υπερβολικές ποσότητες, αυτές οι ουσίες μπορούν να γίνουν τοξικές για τον καρδιακό μυ, προκαλώντας δυσλειτουργία στην άντληση του αίματος. Είναι αξιοσημείωτο ότι το σύνδρομο «broken heart» εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες, ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση, πιθανότατα λόγω μειωμένης προστατευτικής δράσης των οιστρογόνων στο καρδιαγγειακό σύστημα.
Συμπτώματα που μοιάζουν με έμφραγμα
Η κλινική εικόνα συχνά παραπλανά, καθώς θυμίζει οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Τα συνηθέστερα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
-
Έντονο πόνο ή πίεση στο στήθος
-
Δύσπνοια
-
Αίσθημα ζάλης ή λιποθυμίας
-
Αρρυθμίες
Οι εξετάσεις δείχνουν συχνά αλλαγές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα και αυξημένα καρδιακά ένζυμα, όπως συμβαίνει και στο έμφραγμα. Ωστόσο, στη στεφανιογραφία δεν ανιχνεύεται απόφραξη στις αρτηρίες, κάτι που διαφοροποιεί το σύνδρομο Takotsubo από ένα κλασικό καρδιακό επεισόδιο.
Πρόγνωση και θεραπεία
Η καλή είδηση είναι ότι το σύνδρομο «broken heart» συνήθως είναι παροδικό. Η καρδιά ανακτά την κανονική της λειτουργία μέσα σε μερικές εβδομάδες έως μήνες. Παρά ταύτα, η νοσηλεία είναι απαραίτητη, καθώς η οξεία φάση μπορεί να είναι επικίνδυνη και να προκαλέσει επιπλοκές, όπως σοβαρές αρρυθμίες ή καρδιακή ανεπάρκεια. Η θεραπευτική προσέγγιση είναι κυρίως υποστηρικτική, με χορήγηση φαρμάκων για τη μείωση του φορτίου στην καρδιά και την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Παράλληλα, συνιστάται η ψυχολογική υποστήριξη και η μείωση του στρες, ώστε να προληφθούν νέες κρίσεις.
Η σημασία της διαχείρισης του στρες
Το σύνδρομο «broken heart» υπογραμμίζει πόσο στενά συνδέεται η ψυχική με τη σωματική υγεία. Η διαχείριση του στρες δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα. Τεχνικές όπως η βαθιά αναπνοή, ο διαλογισμός, η γιόγκα, η άσκηση και η επαρκής ανάπαυση έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν τα επίπεδα κορτιζόλης και προστατεύουν το καρδιαγγειακό σύστημα. Εξίσου σημαντική είναι η κοινωνική υποστήριξη. Οι άνθρωποι που έχουν κοντινές σχέσεις και μοιράζονται τα συναισθήματά τους παρουσιάζουν μικρότερη πιθανότητα να εκδηλώσουν σοβαρές συνέπειες από ψυχολογικό στρες.
Το σύνδρομο «broken heart» δεν είναι απλώς ένας ποιητικός όρος αλλά μια πραγματική καρδιολογική πάθηση που αποδεικνύει τη δύναμη του στρες πάνω στον οργανισμό. Αν και η πορεία του είναι συνήθως αναστρέψιμη, η εμπειρία μπορεί να είναι σοκαριστική και επικίνδυνη. Η φροντίδα της καρδιάς μας δεν περιορίζεται μόνο στη διατροφή και την άσκηση· περιλαμβάνει και τη φροντίδα της ψυχικής μας υγείας. Μαθαίνοντας να διαχειριζόμαστε το στρες και να επενδύουμε στην ψυχολογική μας ισορροπία, προστατεύουμε όχι μόνο το πνεύμα αλλά και την καρδιά μας κυριολεκτικά.