Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι γνωστή κυρίως ως μια φλεγμονώδης πάθηση των αρθρώσεων, αλλά οι συνέπειές της εκτείνονται πέρα από τα οστά και τους χόνδρους. Ένα από τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς είναι η σταδιακή απώλεια μυϊκής μάζας και δύναμης — ένα φαινόμενο που μοιάζει με τη σαρκοπενία της γήρανσης. Όμως, μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι αυτή η μυϊκή εξασθένιση μπορεί να αναστραφεί με συγκεκριμένα φάρμακα, ανοίγοντας δρόμους για νέες θεραπείες και βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Τι έδειξε η μελέτη
Στην έρευνα, 15 ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα λάμβαναν έναν αναστολέα της οικογένειας των Janus κινασών (JAK), για διάρκεια έξι μηνών. Σκοπός της μελέτης ήταν να εκτιμηθεί αν, εκτός από τη μείωση της φλεγμονής, θα μπορούσε να παρατηρηθεί και αύξηση της μυϊκής μάζας, ιδίως στα πόδια.
Με τη χρήση μαγνητικής τομογραφίας (MRI), οι ερευνητές μέτρησαν τον όγκο των μυών σε διάφορα χρονικά σημεία —στην αρχή της θεραπείας και μετά από έξι μήνες. Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά: υπήρξε αύξηση κατά περίπου 4 % στο σύνολο του ποδιού και 5 % στο ύψος του μηρού. Η μέση αύξηση υπολογίστηκε σε περίπου 242 κυβικά εκατοστά μυϊκού ιστού στα πόδια.
Παράλληλα, διαπιστώθηκαν αλλαγές στην έκφραση των γονιδίων του μυϊκού ιστού —μεταβολές που ήταν αντίθετες από εκείνες που παρατηρούνται στη γήρανση. Δηλαδή, ενώ με το πέρασμα της ηλικίας οι μύες τείνουν να συρρικνώνονται, εδώ το φάρμακο φαίνεται να «αντιστρέφει» κάποιες από αυτές τις μοριακές αλλαγές.
Ωστόσο, ακόμη δεν έχει αποδειχτεί ότι η δύναμη των μυών αυξήθηκε με τον ίδιο τρόπο. Οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα συχνά δεν μπορούν να υποβληθούν σε δοκιμασίες για τη μέτρηση της μυϊκής ισχύος λόγω του πόνου στις αρθρώσεις, κάτι που καθιστά λιγότερο αξιόπιστα τα αποτελέσματα όσον αφορά τη λειτουργικότητα.
Γιατί αυτό είναι σημαντικό
Η απώλεια μυϊκής μάζας δεν είναι απλώς θέμα αισθητικής ή φυσικής κατάστασης. Όταν οι μύες εξασθενούν, ο κίνδυνος πτώσεων, καταγμάτων, περιορισμού κινήσεων και γενικής εξασθένησης αυξάνεται σημαντικά. Η σαρκοπενία —η ηλικιακή μείωση μυϊκής μάζας— αποτελεί ήδη αντικείμενο ευρείας μελέτης, αλλά δεν υπάρχει προς το παρόν εγκεκριμένο φάρμακο που να την αντιστρέφει.
Στην περίπτωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, η χρόνια φλεγμονή επιτείνει τη μυϊκή απώλεια. Κυτοκίνες και άλλοι δείκτες φλεγμονής “υπονομεύουν” τον μυϊκό ιστό, οδηγώντας σε σταδιακή εξασθένιση. Η χρήση αναστολέων της JAK φαίνεται να αντιμετωπίζει και αυτή την πλευρά — όχι μόνο αναστέλλοντας τη φλεγμονή, αλλά ενθαρρύνοντας τον ίδιο τον μυϊκό αναβολισμό.
Αν επιβεβαιωθούν αυτές οι πρώτες ενδείξεις, θα πρόκειται για μια σημαντική ανακάλυψη: ένα φάρμακο που δεν απευθύνεται μόνο στο αρχικό πρόβλημα —τη φλεγμονή— αλλά και στις δευτερογενείς επιπλοκές που επηρεάζουν την κινητικότητα και την ποιότητα ζωής.
Περιορισμοί και προκλήσεις
Η μελέτη έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Πρώτον, πρόκειται για ένα σχετικά μικρό δείγμα (μόλις 15 ασθενείς). Δεύτερον, δεν υπήρξε ομάδα ελέγχου στην ίδια μελέτη, για να συγκριθούν τα αποτελέσματα. Τρίτον, οι δοκιμασίες μετρήσεων δύναμης είναι πιο δύσκολες σε ασθενείς με πόνο, γεγονός που περιορίζει την αξιοπιστία των συμπερασμάτων για λειτουργική βελτίωση. Επιπλέον, η ασφάλεια και οι παρενέργειες του φαρμάκου πρέπει να παρακολουθούνται με μεγάλη προσοχή.
Στην τρέχουσα μελέτη, αναφέρθηκαν ανεπιθύμητα περιστατικά σε 13 από τους συμμετέχοντες —στις περισσότερες περιπτώσεις ήπια. Αλλά ώστε να υιοθετηθεί αυτή η προσέγγιση ευρύτερα, πρέπει να διεξαχθούν μεγαλύτερες, μακροχρόνιες έρευνες, με ομάδες ελέγχου και πιο λεπτομερή παρακολούθηση. Τέλος, το αν η αύξηση του μυϊκού όγκου μεταφράζεται πάντα σε βελτίωση της λειτουργίας —κίνησης, δύναμης, καθημερινών δραστηριοτήτων— παραμένει να αποδειχθεί.
Προοπτικές και εφαρμογές στο μέλλον
Οι πρώτες αυτές ενδείξεις δημιουργούν αισιοδοξία για την αντιμετώπιση της μυϊκής ατροφίας σε πολλές άλλες παθολογίες —όχι μόνο στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, αλλά πιθανώς και σε ασθενείς με χρόνιες νόσους, ηλικιωμένους ή άτομα με περιορισμένη κινητικότητα. Αν η αναστροφή της μυϊκής απώλειας αποδειχθεί αξιόπιστη και ασφαλής, θα ανοίξει δρόμους για νέο θεραπευτικό σχεδιασμό.
Επιπλέον, η καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών μέσω των οποίων οι JAK αναστολείς επιδρούν στον μυϊκό ιστό μπορεί να οδηγήσει σε νέες στοχευμένες θεραπείες —πιθανώς φάρμακα που να ενεργοποιούν συγκεκριμένα μονοπάτια ανανέωσης μυϊκών κυττάρων, χωρίς παρενέργειες. Στο διάστημα αυτό, οι ερευνητές σχεδιάζουν να επεκτείνουν τη μελέτη σε περισσότερους ασθενείς και να συμπεριλάβουν ομάδες ελέγχου, ώστε να διαπιστωθεί αν τα αποτελέσματα επαληθεύονται σε μεγαλύτερη κλίμακα.
Η πρόσφατη μελέτη που δείχνει ότι η θεραπεία με αναστολείς JAK μπορεί να αναστρέψει την απώλεια μυϊκής μάζας σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα αποτελεί ένα ενδιαφέρον βήμα προς τη μείωση των επιπλοκών της νόσου. Αν και απαιτούνται περαιτέρω έρευνες, η αύξηση μυϊκού όγκου —και οι μοριακές αλλαγές προς κατεύθυνση αντίθετη της γήρανσης— μας οδηγεί στο ενδεχόμενο ότι κάποια φάρμακα μπορούν όχι μόνο να σταματούν τη βλάβη, αλλά να επανορθώνουν.
Για τους ασθενείς, αυτό σημαίνει πιθανώς περισσότερη δύναμη, καλύτερη κινητικότητα και καλύτερη ποιότητα ζωής. Το μέλλον για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα ίσως δεν είναι μόνο να «ελεγχθεί», αλλά να θεραπευτεί σε ένα νέο επίπεδο —και η μυϊκή ανάκαμψη μπορεί να γίνει μέρος αυτής της πορείας.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!