Ψυχικές διαταραχές και καρδιοπάθεια: Όταν το μυαλό «βαραίνει» την καρδιά

Μια νέα σημαντική έρευνα από το Emory University αποκαλύπτει μια ανησυχητική σχέση: ορισμένες ψυχικές διαταραχές μπορούν να διπλασιάσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής νόσου, ενώ σε όσους ήδη έχουν καρδιακό πρόβλημα αυξάνουν σημαντικά και οι σοβαρές επιπλοκές. Στην Αμερική σχεδόν ο μισός πληθυσμός έρχεται αντιμέτωπος με κάποια μορφή καρδιαγγειακής νόσου, ενώ περίπου ένας στους τέσσερις ζει με ψυχική διαταραχή — και τα δύο αυτά ζητήματα φαίνεται πως δεν είναι ανεξάρτητα.

Τι δείχνει η μελέτη

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Viola Vaccarino, ανέλυσαν δεδομένα από αρκετές μελέτες προκειμένου να εξετάσουν τη συσχέτιση μεταξύ ψυχικών διαταραχών και καρδιακής νόσου. Οι πιο επικίνδυνες από αυτές είναι:

• η κατάθλιψη,

• οι αγχώδεις διαταραχές,

• η σχιζοφρένεια,

• και η μετατραυματική διαταραχή στρες (PTSD).

Σύμφωνα με τα ευρήματα, άτομα με αυτές τις διαταραχές έχουν 50% έως 100% υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρδιακή νόσο σε σχέση με άτομα χωρίς ψυχικές διαταραχές. Σε όσους ήδη πάσχουν από καρδιακά προβλήματα, ο κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών αυξάνεται εντυπωσιακά — κατά 60% έως 170%, ανάλογα με τη διαταραχή.

Η σκέψη των επιστημόνων δεν περιορίζεται σε μία κατεύθυνση: «Δεν είναι μόνο ότι οι άνθρωποι με ψυχικές διαταραχές κινδυνεύουν περισσότερο από καρδιακά προβλήματα, αλλά και το αντίστροφο — όσοι έχουν καρδιακή νόσο, πολύ συχνά παρουσιάζουν προβλήματα ψυχικής υγείας», εξηγεί η Vaccarino.

Γιατί οι ψυχικές διαταραχές «φορτώνουν» την καρδιά

Οι ερευνητές προτείνουν αρκετούς μηχανισμούς που εξηγούν αυτή τη σύνδεση:

1. Φλεγμονή: Ορισμένες ψυχικές διαταραχές οδηγούν σε χρόνια φλεγμονή, η οποία επιβαρύνει τον καρδιακό ιστό.

2. Αυτονομική δυσλειτουργία: Η υπερδραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος (μέρος του οποίου ελέγχει την καρδιά) μπορεί να προκαλέσει αυξημένη πίεση και στρες στο καρδιαγγειακό σύστημα.

3. Συμπεριφορικοί παράγοντες: Ζητήματα όπως κακή διατροφή, έλλειψη ύπνου, καθιστική ζωή ή χρήση καπνού/αλκοόλ είναι συχνά συσχετιζόμενα με ψυχικές διαταραχές και επιβαρύνουν το καρδιαγγειακό σύστημα.

4. Κοινωνικο-περιβαλλοντικοί παράγοντες: Η διαβίωση με ψυχική νόσο μπορεί να περιορίζει την πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, σε υγιεινή διατροφή ή σε σταθερό περιβάλλον, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής νόσου.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο

Παρά τον αυξημένο κίνδυνο, υπάρχουν πρακτικά βήματα που μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά — ειδικά για όσους διαχειρίζονται ψυχικές διαταραχές:

• Υγιεινή διατροφή & άσκηση: Φυτο-πλούσιες δίαιτες (όπως η μεσογειακή) και τακτική σωματική δραστηριότητα μειώνουν τη φλεγμονή και βελτιώνουν την καρδιακή λειτουργία.

• Σταθερό πρόγραμμα ύπνου: Η καλή ποιότητα ύπνου είναι κρίσιμη για τη ρύθμιση του συστήματος άγχους και την προστασία της καρδιάς.

• Τεχνικές χαλάρωσης: Πρακτικές όπως η ενσυνειδητότητα (mindfulness), οι ασκήσεις αναπνοής και η «ηρεμία στο εδώ και τώρα» μπορούν να βοηθήσουν στο να μειωθεί το στρες που βλάπτει την καρδιά.

• Ολοκληρωμένη ιατρική φροντίδα: Η έρευνα τονίζει την ανάγκη για συνδυασμένες υπηρεσίες ψυχικής και σωματικής υγείας. Οι ασθενείς θα ωφεληθούν από ομάδες υγειονομικής φροντίδας που περιλαμβάνουν καρδιολόγους, ψυχιάτρους, ψυχολόγους και νοσηλευτές.

Γιατί είναι σημαντικό να το πάρουμε σοβαρά

Η αναγνώριση της σχέσης μεταξύ ψυχικής υγείας και καρδιάς αλλάζει το πώς βλέπουμε τις ψυχικές διαταραχές: δεν είναι απλώς «πρόβλημα του μυαλού», αλλά μια ολιστική διαταραχή που αφορά το σώμα και την καρδιά.

Με δεδομένο ότι οι ψυχικές παθήσεις επηρεάζουν σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού, η υγειονομική πολιτική πρέπει να ενσωματώνει μέτρα πρόληψης και θεραπείας που αντιμετωπίζουν τόσο την καρδιακή όσο και την ψυχική υγεία. Η Vaccarino σημειώνει ότι χρειάζεται καλύτερη αναγνώριση αυτού του κοινού κινδύνου και βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες φροντίδας για όσους έχουν και τις δύο αυτές διαταραχές.

Η μελέτη του Emory University μας υπενθυμίζει κάτι κρίσιμο: η υγεία της καρδιάς μας συχνά «μιλάει» με τη γλώσσα της ψυχικής μας υγείας. Οι ψυχικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη, το άγχος, η σχιζοφρένεια ή η PTSD, δεν είναι μόνο άμεσα διαχειρίσιμες προκλήσεις, αλλά και παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για σοβαρά καρδιακά προβλήματα.

Η κατανόηση αυτής της σχέσης ανοίγει τον δρόμο για πιο ολοκληρωμένη φροντίδα: θεραπεία που δεν περιορίζεται σε “το μυαλό” ή “την καρδιά”, αλλά αγκαλιάζει και τα δύο. Μέσω υγιεινών συνηθειών, θεραπείας και σωστής ιατρικής υποστήριξης, μπορούμε να μειώσουμε τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής για πολλούς ανθρώπους.