PrEP: Τι είναι και πώς βοηθά στην πρόληψη του HIV;

Η προστασία από τον ιό HIV έχει εξελιχθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, με την επιστημονική κοινότητα να προσφέρει νέες λύσεις τόσο για την πρόληψη όσο και για τη διαχείριση της λοίμωξης. Μία από τις πιο καινοτόμες και αποτελεσματικές στρατηγικές πρόληψης είναι η PrEP – δηλαδή η προληπτική προφύλαξη πριν την έκθεση στον ιό (Pre-Exposure Prophylaxis). Η PrEP αφορά τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής από άτομα που δεν έχουν προσβληθεί από τον HIV, με σκοπό την πρόληψη της μετάδοσης του ιού σε περίπτωση έκθεσης σε αυτόν. Αποτελεί πλέον βασικό εργαλείο δημόσιας υγείας στη μάχη κατά της εξάπλωσης του HIV.

Τι Είναι η PrEP;

Η PrEP περιλαμβάνει τη συνδυαστική χορήγηση αντιρετροϊκών φαρμάκων, συγκεκριμένα τενοφοβίρης και εμτρισιταβίνης, σε μορφή δισκίου. Τα φάρμακα αυτά λειτουργούν προληπτικά, εμποδίζοντας τον ιό HIV να εγκατασταθεί και να πολλαπλασιαστεί στο σώμα σε περίπτωση επαφής. Η PrEP δεν είναι εμβόλιο – είναι καθημερινή ή περιστασιακή φαρμακευτική αγωγή για άτομα υψηλού κινδύνου.

Ποιοι Πρέπει να Σκέφτονται τη Χρήση της PrEP;

Η PrEP συνιστάται κυρίως για άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο έκθεσης στον HIV, όπως:

• Άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, χωρίς προφυλάξεις

• Άτομα με πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους

• Ετεροφυλόφιλα άτομα με HIV+ σύντροφο

• Άτομα που κάνουν χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών και μοιράζονται βελόνες

• Εργαζόμενοι στο σεξ ή άτομα με συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ)

Η PrEP δεν είναι για όλους, αλλά για όσους έχουν αυξημένες πιθανότητες έκθεσης στον HIV.

Πώς Λαμβάνεται η PrEP;

Η πιο διαδεδομένη μορφή χορήγησης είναι ένα χάπι την ημέρα. Η μέγιστη προστασία επιτυγχάνεται έπειτα από:

• 7 ημέρες τακτικής λήψης για πρωκτικές επαφές

• 20 ημέρες για κολπικές επαφές ή χρήση ενδοφλέβιων ουσιών

Εναλλακτικά, σε κάποιες περιπτώσεις, εφαρμόζεται η μέθοδος «on-demand PrEP» (περιστασιακή λήψη πριν και μετά την επαφή), αλλά απαιτεί αυστηρή καθοδήγηση από γιατρό.

Πόσο Αποτελεσματική Είναι;

Όταν λαμβάνεται σωστά και συστηματικά, η PrEP μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο μετάδοσης του HIV κατά 99% μέσω του σεξ και κατά 74% μέσω κοινής χρήσης ενέσιμων εργαλείων. Η αποτελεσματικότητα εξαρτάται άμεσα από τη συμμόρφωση του χρήστη στη λήψη. Παράλειψη δόσεων μειώνει δραστικά το επίπεδο προστασίας.

Πριν και Κατά τη Διάρκεια της Χρήσης

Πριν την έναρξη της PrEP, απαιτείται:

• Αρνητικό τεστ HIV

• Έλεγχος για ηπατίτιδες και ΣΜΝ

• Εξέταση νεφρικής λειτουργίας (λόγω μεταβολισμού του φαρμάκου)

Κατά τη διάρκεια της χρήσης, συνιστάται ιατρική παρακολούθηση κάθε 3 μήνες, με επαναλαμβανόμενα τεστ για HIV, ΣΜΝ και αξιολόγηση νεφρικής λειτουργίας.

Παρενέργειες και Ασφάλεια

Οι περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ήπιες και προσωρινές. Περιλαμβάνουν:

• Ναυτία

• Πονοκέφαλο

• Κόπωση

• Περιστασιακές γαστρεντερικές διαταραχές

Μακροπρόθεσμα, σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να προκύψουν ήπια προβλήματα στη νεφρική λειτουργία ή μείωση οστικής πυκνότητας – γι’ αυτό και απαιτείται τακτικός ιατρικός έλεγχος.

PrEP και Προφυλακτικό: Ανταγωνιστές ή Συμπληρωματικά;

Η PrEP δεν προστατεύει από άλλα ΣΜΝ, όπως η σύφιλη, τα χλαμύδια ή η γονόρροια. Συνεπώς, η χρήση προφυλακτικού παραμένει σημαντική, ιδιαίτερα σε περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου. Η καλύτερη στρατηγική είναι ο συνδυασμός των δύο μεθόδων, καθώς προσφέρει την πιο ολοκληρωμένη προστασία.

Πού Είναι Διαθέσιμη η PrEP στην Ελλάδα;

Η PrEP στην Ελλάδα παρέχεται δωρεάν μέσω επιλεγμένων δομών υγείας του ΕΟΔΥ και νοσοκομείων, σε συνεργασία με ΜΚΟ. Το 2023 ξεκίνησε η εθνική διάθεση της PrEP, με σκοπό την ενίσχυση της πρόληψης στον γενικό πληθυσμό. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να απευθυνθεί σε ειδικές Μονάδες Λοιμώξεων, Κέντρα Αναφοράς HIV ή να συμβουλευτεί γιατρό ειδικό σε θέματα σεξουαλικής υγείας.

Η PrEP αποτελεί ένα επαναστατικό εργαλείο για την πρόληψη του HIV, προσφέροντας υψηλή προστασία στα άτομα που το έχουν ανάγκη. Όμως, η επιτυχία της βασίζεται στη συνείδηση, τη σωστή χρήση και την υπεύθυνη σεξουαλική συμπεριφορά. Η ενημέρωση, ο ανοιχτός διάλογος και η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας είναι τα κλειδιά για μια κοινωνία χωρίς νέες μολύνσεις από HIV. Αν ανήκεις σε ομάδα κινδύνου ή θέλεις να ενημερωθείς περισσότερο, μη διστάσεις να απευθυνθείς σε γιατρό ή φορέα υγείας.