Για πρώτη φορά, μια επιστημονική μελέτη αποκαλύπτει ότι δεν είναι μόνο το αν κοιτάμε κάποιον στα μάτια, αλλά το πότε και πώς γίνεται η οπτική επαφή που επηρεάζει βαθιά την κατανόησή μας και την αντίδρασή μας προς τους άλλους — ακόμη και προς ρομπότ. Η μελέτη με τίτλο «The temporal context of eye contact influences perceptions of communicative intent», δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Royal Society Open Science και διεξήχθη από την ερευνητική ομάδα HAVIC Lab του Πανεπιστημίου Flinders υπό την καθοδήγηση του νευροεπιστήμονα Dr. Nathan Caruana.
Το βλέμμα που… μιλάει
Στην έρευνα συμμετείχαν 137 άτομα, τα οποία εκλήθησαν να συνεργαστούν με έναν εικονικό «συνεργάτη» σε μια δοκιμασία κατασκευής με τουβλάκια. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να εκφράσει κανείς ένα αίτημα βοήθειας ήταν μια συγκεκριμένη ακολουθία βλεμμάτων: πρώτα προς το αντικείμενο, έπειτα απευθείας οπτική επαφή με τον συνομιλητή και στη συνέχεια ξανά προς το ίδιο αντικείμενο. Αυτό το μοτίβο έκανε τους συμμετέχοντες να αντιληφθούν το βλέμμα ως σαφές επικοινωνιακό σήμα.
Η ουσία βρίσκεται στη χρονική σειρά
«Ανακαλύψαμε ότι δεν έχει σημασία μόνο το αν κάποιος μας κοιτά, ούτε το πόσο συχνά, αλλά το πλαίσιο και η χρονική σειρά των κινήσεων των ματιών είναι που δίνουν νόημα στην επικοινωνιακή πρόθεση», εξηγεί ο Dr. Caruana από τη Σχολή Εκπαίδευσης, Ψυχολογίας και Κοινωνικής Εργασίας του Flinders. Το εντυπωσιακό; Οι αντιδράσεις των συμμετεχόντων ήταν οι ίδιες είτε το βλέμμα προερχόταν από άνθρωπο είτε από ρομπότ.
Η τεχνολογία «μαθαίνει» από την ανθρώπινη φύση
Η μελέτη αυτή προσφέρει πολύτιμες γνώσεις για τη δημιουργία πιο «ανθρώπινων» τεχνολογιών, όπως κοινωνικά ρομπότ και εικονικοί βοηθοί, που ήδη καταλαμβάνουν όλο και περισσότερο χώρο στην καθημερινότητά μας: από σχολικές αίθουσες και γραφεία μέχρι το ίδιο μας το σπίτι.
«Τα ευρήματά μας αποκωδικοποιούν μια από τις πιο βασικές και ενστικτώδεις ανθρώπινες συμπεριφορές και δείχνουν πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να χτίσουμε πιο ουσιαστικές σχέσεις – είτε με έναν συνάδελφο, είτε με έναν ρομποτικό βοηθό, είτε με άτομα που επικοινωνούν με διαφορετικό τρόπο», προσθέτει ο Dr. Caruana.
Η έρευνα επιβεβαιώνει προηγούμενα ευρήματα του HAVIC Lab, σύμφωνα με τα οποία ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι γενετικά «προετοιμασμένος» να αναγνωρίζει και να ανταποκρίνεται σε κοινωνικά σήματα — ακόμη και όταν αυτά προέρχονται από τεχνητές οντότητες, όπως ρομπότ ή εικονικοί πράκτορες, εφόσον εμφανίζουν τις μη λεκτικές συμπεριφορές που συναντούμε σε ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις.
Εφαρμογές πέρα από την τεχνολογία
Η πρακτική σημασία της μελέτης δεν περιορίζεται μόνο στην τεχνολογία. Η κατανόηση της οπτικής επαφής και των μη λεκτικών σημάτων μπορεί να βελτιώσει την εκπαίδευση σε συνθήκες υψηλής πίεσης – όπως στον αθλητισμό, στην άμυνα ή σε θορυβώδη εργασιακά περιβάλλοντα. Παράλληλα, προσφέρει πολύτιμα εργαλεία υποστήριξης για άτομα που βασίζονται έντονα σε οπτικά σήματα, όπως άτομα με προβλήματα ακοής ή στον αυτιστικό φάσμα.
Το επόμενο βήμα
Η ομάδα του HAVIC Lab επεκτείνει τώρα την έρευνα, εξετάζοντας πώς άλλοι παράγοντες – όπως η διάρκεια της οπτικής επαφής, η επανάληψη των βλεμμάτων και η αντίληψή μας για την «ταυτότητα» του συνομιλητή (άνθρωπος, τεχνητή νοημοσύνη ή υπολογιστής) – διαμορφώνουν τον τρόπο που ερμηνεύουμε τα μη λεκτικά σήματα.
Το εργαστήριο, το οποίο συνδέεται με το Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας και Ευημερίας του Flinders και αποτελεί ιδρυτικό μέλος της Πρωτοβουλίας Έρευνας για τον Αυτισμό του Πανεπιστημίου, διεξάγει ήδη εφαρμοσμένες μελέτες σε εκπαιδευτικά και βιομηχανικά περιβάλλοντα, με στόχο την ενίσχυση της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-ρομπότ.
«Αυτά τα μικρά, φαινομενικά ασήμαντα σήματα είναι το θεμέλιο της κοινωνικής σύνδεσης», καταλήγει ο Dr. Caruana. «Κατανοώντας τα καλύτερα, μπορούμε να δημιουργήσουμε τεχνολογίες και εκπαιδευτικά εργαλεία που ενισχύουν τη σαφή, ουσιαστική επικοινωνία — όπου κι αν εφαρμόζονται.»
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!