Περπάτημα στη φύση ή στην πόλη: Ποιο ωφελεί περισσότερο την υγεία μας;

Με κάθε βήμα στο μονοπάτι, τα ξερά φύλλα τρίζουν κάτω από τα πόδια. Ένα ρυάκι κυλάει απαλά πάνω σε γκριζωπές πέτρες, ενώ ο άνεμος χαϊδεύει τα κλαδιά των δέντρων. Η εικόνα από αυτό το περπάτημα είναι γαλήνια και αναζωογονητική. Αντίθετα, μια βόλτα στην πόλη συχνά περιλαμβάνει θόρυβο, αυτοκίνητα, πλήθη και μπετόν. Ποια από τις δύο εμπειρίες είναι άραγε πιο ωφέλιμη για την υγεία μας;

Παρότι το περπάτημα στη φύση έχει συνδεθεί με μείωση του στρες και ενίσχυση της ψυχικής υγείας, έρευνες δείχνουν ότι και το περπάτημα σε αστικά περιβάλλοντα μπορεί να έχει παρόμοια, ακόμη και απρόσμενα, οφέλη. Το μυστικό βρίσκεται στο πού και πώς περπατάμε.

Μην υποτιμάς τα δέντρα της πόλης

Η ερευνήτρια περιβαλλοντικής ψυχολογίας Whitney Fleming από το Πανεπιστήμιο Bangor της Ουαλίας υπογραμμίζει τη σημασία του να στρέφουμε το βλέμμα μας στο πράσινο — όπου κι αν βρισκόμαστε. «Οι περισσότερες πόλεις έχουν κάποιο βαθμό πρασίνου. Μπορείς πάντα να βρεις ένα όμορφο δέντρο», σημειώνει.

Το περπάτημα, ως μέτριας έντασης άσκηση, βοηθά στη μείωση του κινδύνου καρδιακών νοσημάτων, υπέρτασης, άνοιας, κατάθλιψης και πολλών μορφών καρκίνου. Όταν όμως συνδυάζεται με φυσικά στοιχεία, τα οφέλη πολλαπλασιάζονται. Η Fleming τονίζει ότι οι άνθρωποι έχουν μια έμφυτη, εξελικτική ανάγκη για επαφή με τη φύση.

Σε έρευνά της, συμμετέχοντες που περπατούσαν δίνοντας προσοχή σε φυτά και δέντρα παρουσίασαν πολύ χαμηλότερα επίπεδα άγχους σε σχέση με όσους εστίασαν σε ανθρώπινα κατασκευάσματα. Επιπλέον, ένιωσαν περισσότερη θετική ενέργεια και συναισθηματική ισορροπία. «Το να βλέπεις φυσικά στοιχεία στις πόλεις έχει τεράστια σημασία», εξηγεί. «Μπορείς να αποκομίσεις οφέλη ακόμα κι αν δεν βρίσκεσαι στη φύση, αρκεί να την προσέξεις μέσα στο περιβάλλον γύρω σου».

Οι πόλεις έχουν τη δική τους “ήπια γοητεία”

Ο κοινωνικός ψυχολόγος Cesar San Juan Guillen από το Πανεπιστήμιο της Χώρας των Βάσκων θεωρεί ότι οι πόλεις αδικήθηκαν ερευνητικά. Για χρόνια, οι μελέτες συνέκριναν φυσικά τοπία με τα πιο αγχωτικά σημεία των πόλεων — δρόμους γεμάτους κίνηση και φασαρία.

Σε πρόσφατες έρευνές του, ο Guillen συνέκρινε άτομα που πέρασαν χρόνο σε πράσινα αστικά πάρκα με εκείνα που βρέθηκαν σε ζωντανές πλατείες με εκκλησίες, παιδικές χαρές και καφέ. Και τα δύο γκρουπ εμφάνισαν βελτιωμένη συγκέντρωση, λιγότερη κόπωση και άγχος. Όμως, οι συμμετέχοντες στην πλατεία ένιωσαν ακόμα πιο ενεργητικοί και χαλαροί.

Όπως εξηγεί, τα ιστορικά ή ζωντανά αστικά περιβάλλοντα δημιουργούν μια “ήπια γοητεία” (soft fascination) — μια μορφή ακούσιας προσοχής που ξεκουράζει το μυαλό και ανανεώνει την ψυχική ενέργεια. «Αυτό το είδος προσοχής είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην ανάκτηση της συγκέντρωσης που χάνουμε μέσα από τη δουλειά ή τη μελέτη», σημειώνει.

Το “τεστ του πρώτου φιλιού”

Ο ειδικός στον αστικό σχεδιασμό Tristan Cleveland, από την καναδική εταιρεία Happy Cities, υποστηρίζει ότι η ποιότητα του χώρου όπου περπατάμε επηρεάζει βαθιά τη διάθεσή μας.
«Όταν περνάμε μπροστά από άδειους τοίχους, οι άνθρωποι περπατούν πιο γρήγορα, σαν να θέλουν να ξεφύγουν», λέει. «Επίσης, είναι λιγότερο πιθανό να σταματήσουν για να μιλήσουν με έναν γνωστό».

Γι’ αυτό προτείνει να αναζητούμε αστικές διαδρομές που προκαλούν ευχαρίστηση, ενδιαφέρον και αισθητική ευεξία — μέρη με αρχιτεκτονική ποικιλία, κίνηση, φως και ανθρώπινη παρουσία. Για να το καταλάβουμε, ο Cleveland προτείνει το λεγόμενο “τεστ του πρώτου φιλιού”: Αν θα μπορούσες να φέρεις κάποιον σε αυτό το σημείο για το πρώτο σας ραντεβού, τότε είναι ένας ιδανικός προορισμός για περίπατο.

Το μυστικό βρίσκεται στην προσοχή, όχι μόνο στο τοπίο

Η συγγραφέας Annabel Abbs-Streets, γνωστή για τα βιβλία της The Walking Cure και 52 Ways to Walk, υποστηρίζει ότι μπορεί κανείς να βιώσει την ίδια αίσθηση ευφορίας τόσο σε μια δασώδη διαδρομή όσο και σε μια ιστορική πόλη. Προτείνει να αναζητούμε περιοχές με ιστορικό ενδιαφέρον ή πολιτισμικό βάθος, όπως η Βοστώνη, το Ντουμπρόβνικ ή το Λονδίνο, ακόμη και τα παλιά κοιμητήρια — μέρη που προσφέρουν ηρεμία, ομορφιά και σκέψη.

«Δεν είναι ότι το πράσινο είναι καλό και το γκρι κακό», λέει χαρακτηριστικά. «Η αλήθεια είναι πως το πράσινο και το γκρι είναι απλώς διαφορετικά. Και μερικές φορές, αυτή η διαφορά είναι ωφέλιμη».

Το περπάτημα —είτε μέσα σε ένα δάσος είτε σε έναν δρόμο της πόλης— είναι πολύ περισσότερο από άσκηση. Είναι ένας τρόπος επανασύνδεσης με το περιβάλλον, με τους ανθρώπους γύρω μας και, κυρίως, με τον εαυτό μας. Είτε επιλέξεις τη μυρωδιά του πεύκου είτε το βουητό της πόλης, το σημαντικό είναι να κινείσαι με επίγνωση και να απολαμβάνεις τη στιγμή. Γιατί τελικά, κάθε βήμα —οπουδήποτε— είναι ένα βήμα προς την ευεξία.