Οι διατροφικές διαταραχές συχνά ταυτίζονται με δύο κυρίως κλινικές οντότητες: τη νευρική ανορεξία και τη νευρική βουλιμία. Ωστόσο, το φάσμα των διαταραχών πρόσληψης τροφής είναι πολύ ευρύτερο και περιλαμβάνει μια σειρά από λιγότερο γνωστές αλλά εξίσου σοβαρές και πολυπαραγοντικές καταστάσεις. Οι διαταραχές αυτές μπορεί να επηρεάσουν άτομα κάθε ηλικίας, ενώ συχνά παραμένουν αδιάγνωστες λόγω άγνοιας, στιγματισμού ή άτυπης κλινικής εικόνας. Η κατανόηση της ποικιλομορφίας αυτών των διαταραχών αποτελεί κρίσιμο βήμα για την έγκαιρη αναγνώριση και την ορθή θεραπευτική παρέμβαση.
ARFID: Διαταραχή Αποφυγής/Περιορισμένης Πρόσληψης Τροφής
Η ARFID (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder) αποτελεί μία από τις πιο ταχέως αναγνωριζόμενες διαταραχές των τελευταίων ετών, ιδιαίτερα σε παιδιά και εφήβους. Σε αντίθεση με την ανορεξία, δεν συνδέεται με τη δυσφορία ως προς την εικόνα σώματος ή την επιθυμία απώλειας βάρους. Η βασική δυσλειτουργία αφορά την αποφυγή τροφής λόγω αισθητηριακής ευαισθησίας, φόβου πνιγμού ή εμέτου, ή απλώς την απουσία ενδιαφέροντος για την τροφή. Παρά το γεγονός ότι το κίνητρο διαφέρει, οι συνέπειες μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνες: σημαντική απώλεια βάρους, έλλειψη θρεπτικών συστατικών και επιβράδυνση της σωματικής και ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης. Η θεραπευτική προσέγγιση είναι πολυεπίπεδη και περιλαμβάνει γνώριμα στοιχεία εκπαίδευσης έκθεσης, διατροφικής υποστήριξης και οικογενειακής συνεργασίας.
Orthorexia Nervosa: Η εμμονή με τη «σωστή» τροφή
Η ορθορεξία δεν αναγνωρίζεται επίσημα ως διαταραχή στο DSM-5, ωστόσο αποτελεί ολοένα και συχνότερο φαινόμενο στη σύγχρονη κοινωνία της «καθαρής διατροφής». Τα άτομα με ορθορεξία δεν επιδιώκουν απαραίτητα απώλεια βάρους, αλλά εμμονικά προσπαθούν να τρέφονται με τρόπο που θεωρούν «αγνό» ή «ιδανικό». Η υπερβολική ενασχόληση με την ποιότητα της τροφής μπορεί να περιορίσει δραστικά την ποικιλία της διατροφής, να οδηγήσει σε κοινωνικό αποκλεισμό και να προάγει σοβαρές ελλείψεις σε θρεπτικά στοιχεία. Η ορθορεξία αναπτύσσεται συχνά σταδιακά και συνδέεται με υψηλά επίπεδα τελειομανίας και άγχους, καθιστώντας απαραίτητη μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που στοχεύει στις υποκείμενες πεποιθήσεις και συμπεριφορές.
Binge Eating Disorder: Η διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας
Αν και είναι πλέον γνωστή, η διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας εξακολουθεί να παραμένει λιγότερο αναγνωρισμένη συγκριτικά με την ανορεξία και τη βουλιμία. Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας τροφής σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς αντισταθμιστικές συμπεριφορές όπως έμετος ή υπερβολική άσκηση. Τα επεισόδια συνοδεύονται από αίσθημα απώλειας ελέγχου, ντροπή και ενοχές, οδηγώντας συχνά σε κοινωνική απομόνωση και προβλήματα ρύθμισης συναισθημάτων. Η θεραπεία συχνά βασίζεται στη γνωσιακή-συμπεριφορική προσέγγιση και εστιάζει στη διαμόρφωση υγιών μοτίβων διατροφής και στη διαχείριση συναισθηματικών πυροδοτών.
Pica και Rumination Disorder: Οι λιγότερο αναμενόμενες διαταραχές
Η Pica αφορά την επίμονη κατανάλωση μη βρώσιμων ουσιών, όπως χώμα, χαρτί ή πάγο, και συνδέεται συχνότερα με αναπτυξιακές διαταραχές ή έλλειψη σιδήρου. Παρότι μπορεί να φαίνεται σπάνια, έχει σοβαρές ιατρικές συνέπειες και απαιτεί άμεση αξιολόγηση. Από την άλλη, η Rumination Disorder περιλαμβάνει την επαναλαμβανόμενη αναμάσηση τροφής μετά την κατάποση, κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει υποσιτισμό και κοινωνική δυσφορία. Η αναγνώρισή τους απαιτεί εξειδικευμένη κλινική αξιολόγηση και η αντιμετώπιση συχνά συνδυάζει συμπεριφορικές τεχνικές με ιατρική παρακολούθηση.
Night Eating Syndrome: Η λιγότερο συζητημένη πλευρά της υπερφαγίας
Η διαταραχή νυχτοφαγίας χαρακτηρίζεται από υπερβολική κατανάλωση τροφής κατά τη διάρκεια της νύχτας, συχνά σε συνδυασμό με αϋπνία και έντονη πρωινή ανορεξία. Σε αντίθεση με τη βουλιμία, η συμπεριφορά δεν είναι παρορμητική αλλά περισσότερο συνδεδεμένη με δυσλειτουργία του κιρκάδιου ρυθμού και της ρύθμισης του στρες. Αυτή η διαταραχή συχνά υποεκτιμάται, παρά τη μεγάλη επίδραση που έχει στην ποιότητα ζωής και την ψυχική υγεία.
Γιατί χρειάζεται να μιλήσουμε για τις λιγότερο γνωστές διαταραχές
Η υποδιάγνωση αυτών των διαταραχών οφείλεται συχνά στη χαμηλή εξοικείωση τόσο του κοινού όσο και των επαγγελματιών υγείας. Η αναγνώριση άτυπων διατροφικών μοτίβων, η κατανόηση της ψυχολογικής τους βάσης και η προώθηση ενημέρωσης μπορούν να συμβάλουν στην έγκαιρη παρέμβαση και στην καλύτερη πορεία ανάρρωσης. Η διεύρυνση του φακού πέρα από τα στερεότυπα της ανορεξίας και της βουλιμίας αποτελεί αναγκαία συνθήκη για ένα περισσότερο ολοκληρωμένο σύστημα φροντίδας της ψυχικής υγείας.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!