Πένθος: Πώς η θλίψη μετά την απώλεια επιδρά στη θνησιμότητα;

Η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου αποτελεί μια από τις πιο οδυνηρές και αναπόφευκτες εμπειρίες της ζωής. Η θλίψη είναι μια φυσική και υγιής αντίδραση, μια διαδικασία προσαρμογής στην απουσίακαι το πένθος. Ωστόσο, σε ένα μικρό ποσοστό των πενθούντων, η θλίψη είναι τόσο παρατεταμένη και έντονη, που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας — ακόμα κι αν δεν πληροί τα διαγνωστικά κριτήρια της διαταραχής παρατεταμένου πένθους. Μελέτες έχουν ήδη δείξει ότι οι άνθρωποι που έχουν χάσει πρόσφατα κάποιον σημαντικό στη ζωή τους χρησιμοποιούν πιο συχνά υπηρεσίες υγείας και εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας, ιδίως τους πρώτους μήνες ή χρόνια μετά την απώλεια.

Νέα Μελέτη από τη Δανία: 10 Χρόνια Παρακολούθησης

Ερευνητές από τη Δανία προχώρησαν σε μια πρωτοποριακή μελέτη, δημοσιευμένη στο περιοδικό Frontiers in Public Health, εξετάζοντας μακροπρόθεσμα τις επιπτώσεις της έντονης θλίψης στην υγεία. Η Dr. Mette Kjærgaard Nielsen, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Aarhus, και η ομάδα της μελέτησαν τη χρήση υπηρεσιών υγείας και τη θνησιμότητα για μια περίοδο δέκα ετών σε άτομα που είχαν βιώσει πένθος. Όπως δήλωσε η ίδια: «Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που εξετάζει τη χρήση των υπηρεσιών υγείας και τα πρότυπα θνησιμότητας για μια δεκαετία μετά από πένθος σε μεγάλο πληθυσμιακό δείγμα».

Πορείες Πένθους: Πέντε Κατηγορίες

Σε προηγούμενη έρευνα, η ομάδα είχε ήδη εντοπίσει πέντε συνηθισμένες “πορείες θλίψης”, βασισμένες στην ένταση των συμπτωμάτων κατά τα τρία πρώτα έτη από την απώλεια, χρησιμοποιώντας το εργαλείο αξιολόγησης “Prolonged Grief-13” (PG-13). Οι κατηγορίες αυτές ήταν:

1. Σταθερά χαμηλή θλίψη (38%)

2. Υψηλή και παρατεταμένη θλίψη (6%)

3. Υψηλή αλλά μειούμενη (18%)

4. Μέτρια αλλά μειούμενη (29%)

5. Όψιμη εκδήλωση θλίψης (9%), με κορύφωση στους 6 μήνες

Η νέα μελέτη επέκτεινε την παρακολούθηση για 10 χρόνια, μέχρι το 2022, με αξιολόγηση από τα εθνικά μητρώα υγείας της Δανίας, συμπεριλαμβανομένων συνταγογραφήσεων ψυχοφαρμάκων, συνεδριών συμβουλευτικής και στοιχείων θανάτου.

Αύξηση Χρήσης Υπηρεσιών Υγείας και Θνησιμότητας

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι, κατά τα πρώτα χρόνια, τα άτομα με παρατεταμένη έντονη θλίψη χρησιμοποιούσαν πιο συχνά υπηρεσίες υγείας, όπως συμβουλευτική ψυχικής υγείας και αντικαταθλιπτικά ή αγχολυτικά φάρμακα. Αν και οι διαφορές στη χρήση των υπηρεσιών υγείας μειώθηκαν σταδιακά μετά την 8η χρονιά, η αυξημένη θνησιμότητα στην ομάδα υψηλής θλίψης παρέμεινε σταθερή σε όλη τη δεκαετία.

Τι Μπορεί να Προκαλεί Αυτή την Αυξημένη Θνησιμότητα;

Οι ερευνητές δεν έχουν καταλήξει σε σαφές συμπέρασμα, όμως εικάζουν ότι ο έντονος ψυχικός πόνος μπορεί να επιβαρύνει το καρδιαγγειακό σύστημα, να ενισχύει τις φλεγμονώδεις διεργασίες και να αυξάνει τον κίνδυνο αυτοκτονικών σκέψεων ή ψυχικών διαταραχών. Όπως σημειώνει η Dr. Nielsen: «Έχουμε ήδη εντοπίσει σχέση μεταξύ έντονης θλίψης και αυξημένων ποσοστών καρδιαγγειακής νόσου, ψυχικών προβλημάτων και αυτοκτονίας. Ωστόσο, η σύνδεση με τη θνησιμότητα χρήζει περαιτέρω διερεύνησης».

Προειδοποιητικά Σημάδια Πριν την Απώλεια

Ένα ενδιαφέρον εύρημα της μελέτης είναι ότι τα άτομα με υψηλά επίπεδα θλίψης είχαν ήδη παρουσιάσει σημάδια ψυχικής ευαλωτότητας πριν από την απώλεια. Είχαν χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο και μεγαλύτερη χρήση φαρμάκων για ψυχικά προβλήματα ακόμα και πριν από τον θάνατο του αγαπημένου προσώπου. Αυτό σημαίνει ότι οι γιατροί πρώτης γραμμής μπορούν να εντοπίσουν έγκαιρα τους ασθενείς που κινδυνεύουν και να παρέμβουν έγκαιρα.

Ο Ρόλος του Οικογενειακού Γιατρού στο Πένθος

Η Dr. Nielsen τονίζει τη σημασία της πρόληψης και της φροντίδας από τον γενικό ιατρό: «Ένας γιατρός μπορεί να εντοπίσει προϋπάρχουσα κατάθλιψη ή άλλες σοβαρές ψυχικές διαταραχές και να προτείνει εξατομικευμένη παρακολούθηση, συνεδρίες με ψυχολόγο ή παραπομπή σε ειδικούς. Μπορεί επίσης να κανονίσει ένα ραντεβού μετά το πένθος, εστιάζοντας στην ψυχική υγεία».

Η Θλίψη Είναι Κανονική – Αλλά Χρειάζεται Φροντίδα

Η θλίψη είναι μια βαθιά ανθρώπινη εμπειρία, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εξελιχθεί σε απειλή για τη ζωή. Η παρούσα μελέτη αναδεικνύει την ανάγκη για έγκαιρη αναγνώριση και υποστήριξη των ατόμων που βιώνουν παρατεταμένη, έντονη θλίψη, προτού η ψυχική οδύνη εξελιχθεί σε σοβαρό σωματικό πρόβλημα. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση στην υγεία, που περιλαμβάνει τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική φροντίδα, είναι το κλειδί για την προώθηση της ποιότητας ζωής και την πρόληψη των μακροχρόνιων επιπτώσεων του πένθους.