Οι πρόσφατες μεγάλες περικοπές της χρηματοδότησης των Ηνωμένων Πολιτειών στον τομέα της παγκόσμιας υγείας λόγω Τραμπ έχουν προκαλέσει σοβαρούς τριγμούς στον κλάδο. Ένας τομέας που μέχρι πρότινος αποτελούσε «διαμάντι» της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, με χρηματοδότηση ύψους περίπου 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, έχει πλέον περιθωριοποιηθεί στο όνομα της πολιτικής «Πρώτα η Αμερική». Ωστόσο, αυτή η κρίση δεν πρέπει να ιδωθεί μόνο ως καταστροφή, αλλά και ως ευκαιρία για αναδόμηση ενός πιο βιώσιμου, δίκαιου και ανεξάρτητου συστήματος παγκόσμιας υγείας.
Από την εξάρτηση στη βιωσιμότητα
Η ιστορία της παγκόσμιας υγείας τα τελευταία 20 χρόνια είναι συνδεδεμένη κυρίως με την αντιμετώπιση του HIV/AIDS. Η δημιουργία του προγράμματος PEPFAR από τις ΗΠΑ το 2003 αποτέλεσε σημείο καμπής, καθώς ήταν η μεγαλύτερη μέχρι τότε διμερής πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση μιας ασθένειας. Παρά τη θετική του επίδραση στη μείωση των θανάτων και την ενίσχυση των συστημάτων υγείας στην Αφρική, το πρόγραμμα δημιούργησε μια επικίνδυνη εξάρτηση των αφρικανικών κρατών από την αμερικανική βοήθεια.
Η παγκόσμια υγεία μετατράπηκε από έναν πανανθρώπινο στόχο σε μια προέκταση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 και, αργότερα, η πανδημία του COVID-19, ανέδειξαν την αστάθεια αυτής της εξάρτησης. Η υγειονομική ασφάλεια φάνηκε να αποτελεί «πολυτέλεια» σε μια Αμερική βαθιά πολωμένη και στραμμένη στον εσωτερικό της κόσμο. Οι περικοπές του 2025 ήταν απλώς το τελικό πλήγμα.
Μια νέα κατεύθυνση: Υγεία για όλους
Αντί η παγκόσμια υγεία να περιστρέφεται γύρω από μεμονωμένες ασθένειες, ήρθε η ώρα να επικεντρωθεί σε ολοκληρωμένα συστήματα υγείας που εξυπηρετούν τον πληθυσμό καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Η επόμενη φάση πρέπει να βασίζεται σε τρεις άξονες:
-
Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, προσβάσιμη σε όλες τις κοινότητες.
-
Προαγωγή υγείας, ώστε οι πολίτες να έχουν τον έλεγχο της υγείας τους.
-
Μακροχρόνια φροντίδα, για την υποστήριξη των ηλικιωμένων και των χρονίως πασχόντων.
Η ανάγκη για αυτή τη στροφή είναι επείγουσα, καθώς η γήρανση του πληθυσμού είναι μια παγκόσμια πραγματικότητα. Όσο οι ηλικιωμένοι αυξάνονται, τόσο μεγαλώνει η ανάγκη για συντονισμένα συστήματα που μπορούν να διαχειριστούν πολλαπλές παθήσεις.
Από τη φιλανθρωπία στη συλλογική επένδυση
Ένα δεύτερο κρίσιμο βήμα είναι η μετατόπιση του μοντέλου συνεργασίας μεταξύ πλούσιων και φτωχών κρατών. Δεν αρκεί η χορήγηση βοήθειας από τις πλούσιες χώρες. Χρειάζεται συλλογική επένδυση και συνδιαμόρφωση των προτεραιοτήτων. Οι κυβερνήσεις των χωρών με χαμηλό εισόδημα πρέπει να αυξήσουν τις εγχώριες δαπάνες για την υγεία, αντιμετωπίζοντας την ανισότητα, τη διαφθορά και τις φορολογικές αδικίες. Ταυτόχρονα, οι ανεπτυγμένες χώρες οφείλουν να συμβάλουν όχι μόνο οικονομικά, αλλά και με σεβασμό στις τοπικές ανάγκες, ενισχύοντας την κοινή διακυβέρνηση σε θέματα όπως τα εμβόλια, η επιδημιολογική επιτήρηση και το ανθρώπινο δυναμικό υγείας.
Επανεξέταση του αφηγήματος της παγκόσμιας υγείας
Ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι η κοινωνική αποδοχή της έννοιας της παγκόσμιας υγείας στις αναπτυγμένες χώρες. Η παγκόσμια υγεία πρέπει να επανανοηματοδοτηθεί. Δεν είναι πλέον μια αποστολή που εξυπηρετεί μόνο άλλες χώρες, αλλά αφορά την κοινή μας ασφάλεια και ευημερία. Πρέπει να πείσουμε τους πολίτες ότι η επένδυση στην υγεία του κόσμου δεν συνεπάγεται απώλειες για τους ίδιους, αλλά προστασία και για τη δική τους καθημερινότητα. Η υγεία δεν γνωρίζει σύνορα και οι κρίσεις —όπως η COVID-19— το απέδειξαν με οδυνηρό τρόπο.
Μια νέα συμφωνία για την παγκόσμια υγεία
Η αλλαγή δεν μπορεί να προέλθει μόνο από την Ουάσινγκτον ή την Ευρώπη. Η νέα εποχή στην παγκόσμια υγεία πρέπει να έχει στο κέντρο της τις τοπικές κοινωνίες και κυβερνήσεις. Ο ρόλος των διεθνών εταίρων πρέπει να είναι υποστηρικτικός, όχι καθοδηγητικός. Αν κάτι μας δίδαξε η κρίση των τελευταίων ετών, είναι ότι η υγεία δεν μπορεί να στηρίζεται στις πολιτικές συγκυρίες μίας χώρας.
Χρειάζεται συλλογική ευθύνη, βιώσιμες λύσεις και σεβασμό στις ανάγκες κάθε λαού. Η ελπίδα δεν έχει χαθεί. Αντίθετα, βρίσκεται στα χέρια της νέας γενιάς επαγγελματιών υγείας, στην καινοτομία, και κυρίως, στη βούληση των κοινωνιών να προστατεύσουν ό,τι πολυτιμότερο έχουν: την ανθρώπινη ζωή.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!