Ορμόνες: Πώς επηρεάζουν τη σεξουαλική μας διάθεση

Η σεξουαλική διάθεση (libido) αποτελεί δυναμικό κομμάτι της ζωής μας — δεν είναι απλώς «θέλω» ή «δεν θέλω», αλλά συνδυάζει βιολογία, ψυχολογία και κοινωνική αλληλεπίδραση. Στη βάση της, ωστόσο, βρίσκεται ένας από τους πιο ισχυρούς ρυθμιστές: οι ορμόνες. Ας δούμε πώς διάφορες ορμόνες επηρεάζουν τη libido και τι σημαίνει αυτό πρακτικά για τη σεξουαλική μας ζωή.

Οι βασικοί «παίκτες» στη ρύθμιση της σεξουαλικής διάθεσης

• Τεστοστερόνη

Η τεστοστερόνη θεωρείται παραδοσιακά «ανδρική» ορμόνη, αλλά έχει πολύ σημαντικό ρόλο και στις γυναίκες. Στους άνδρες συμβάλλει καθοριστικά στη σεξουαλική επιθυμία, στη στυτική λειτουργία, στη δημιουργία σπέρματος και στη γενική ενέργεια. Στις γυναίκες λειτουργεί ως υποστηρικτική ορμόνη της επιθυμίας, αυξάνοντας τις φαντασιώσεις, τη σεξουαλική σκέψη και τη γενική διέγερση. Όταν η τεστοστερόνη μειώνεται —λόγω ηλικίας, ορμονικών διαταραχών ή φαρμακευτικών παρεμβάσεων— παρατηρείται συχνά πτώση της σεξουαλικής επιθυμίας.

• Οιστρογόνα

Τα οιστρογόνα είναι κυρίως γυναικείες ορμόνες, με ρόλο στη ρύθμιση της περιόδου, της αναπαραγωγής και της σεξουαλικής λειτουργίας. Επιδρούν στην αιμάτωση των γεννητικών οργάνων, στη λίπανση του κόλπου και στη γενικότερη ευαισθησία. Όταν τα επίπεδα των οιστρογόνων μειώνονται — για παράδειγμα στη μετάβαση της εμμηνόπαυσης — πολλές γυναίκες αναφέρουν μειωμένη επιθυμία, ξηρότητα κόλπου και δυσκολία στη διέγερση.

• Προγεστερόνη

Η προγεστερόνη είναι μια ορμόνη που ρυθμίζει τον έμμηνο κύκλο και προετοιμάζει το σώμα για εγκυμοσύνη. Ωστόσο, έχει και έναν ρόλο που επηρεάζει αρνητικά τη libido: οι υψηλές τιμές της συχνά σχετίζονται με μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας, ειδικά σε γυναίκες.

• Οξυτοκίνη, ντοπαμίνη και κορτιζόλη

• Η οξυτοκίνη («ορμόνη της αγάπης») ενισχύει τη συναισθηματική εγγύτητα, την εμπιστοσύνη και την ασφάλεια — παράγοντες που υποστηρίζουν τη σεξουαλική διάθεση σε μακροχρόνιες σχέσεις.

• Η ντοπαμίνη συνδέεται με το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου και εμπλέκεται στη διέγερση, τον ενθουσιασμό και το «κυνήγι» της επαφής.

• Η κορτιζόλη, ορμόνη του στρες, μπορεί να έχει κατασταλτική επίδραση στη libido: όταν το σώμα βρίσκεται σε συνεχή «κατάσταση άμυνας», η επιθυμία για σεξ συχνά μειώνεται.

Πώς μεταβάλλεται η σεξουαλική διάθεση στη διάρκεια της ζωής

Η σεξουαλική διάθεση δεν παραμένει σταθερή. Επηρεάζεται από τα «κύματα» ορμονών, τα στάδια της ζωής και τις εξωτερικές συνθήκες.

• Στις γυναίκες, η libido μπορεί να κορυφώνεται πριν την ωορρηξία, όταν τα οιστρογόνα είναι στο υψηλότερο σημείο, ενώ μετά την ωορρηξία (με αύξηση προγεστερόνης) μπορεί να «υποχωρεί».

• Μετά την εμμηνόπαυση, η πτώση οιστρογόνων και τεστοστερόνης μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στη διάθεση, τη σεξουαλική επιθυμία και τις φυσικές αντιδράσεις.

• Στους άνδρες, η σταδιακή μείωση της τεστοστερόνης με την ηλικία συχνά σχετίζεται με πτώση της σεξουαλικής επιθυμίας και ενέργειας.

Ορμόνες και σύνδεση εγκεφάλου + σώματος

Δεν είναι μόνο οι ποσότητες ορμονών που μετρούν — σημαντικός είναι και ο συνδυασμός τους αλλά και ο τρόπος που αντιδρά το σώμα και η ψυχή. Για παράδειγμα, η τεστοστερόνη ή τα οιστρογόνα μπορεί να βρίσκονται σε κατάλληλα επίπεδα, αλλά αν υπάρχει συνεχές στρες, κακή ποιότητα ύπνου ή χαμηλή αυτοεκτίμηση, η σεξουαλική διάθεση μπορεί να παραμένει χαμηλή. Η νευροδιαβίβαση — όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη — συνεργάζεται με τις ορμόνες και ρυθμίζει πώς αισθανόμαστε, πώς αντιδρούμε και πόσο επιθυμούμε.

Τι μπορείς να κάνεις για να υποστηρίξεις τη σεξουαλική σου διάθεση

1. Φρόντισε τον ύπνο σου: Η έλλειψη ύπνου αυξάνει την κορτιζόλη και μειώνει την τεστοστερόνη και τα οιστρογόνα.

2. Αντιμετώπισε το στρες: Εντάξτε τεχνικές χαλάρωσης ή mindfulness για να περιορίσετε την επίδραση της κορτιζόλης.

3. Διατροφή και άσκηση: Αύξηση της καλής κυκλοφορίας, υποστήριξη της ορμονικής ισορροπίας μέσω φυσικής δραστηριότητας και επαρκούς θρέψης.

4. Επικοινωνία με τον σύντροφο: Η οικειότητα, η συναισθηματική σύνδεση και η ασφάλεια ενισχύουν ορμόνες όπως η οξυτοκίνη, διευκολύνοντας τη σεξουαλική επιθυμία.

5. Ιατρικός έλεγχος: Αν παρατηρείτε επίμονη απώλεια της libido, συμβουλευτείτε ειδικό ορμονικό ή σεξουαλικής υγείας για να εκτιμηθούν τα επίπεδα τεστοστερόνης, οιστρογόνων, προγεστερόνης ή θυρεοειδικών ορμονών.

Η σεξουαλική επιθυμία δεν είναι μόνο θέμα «θέλω» ή «δεν θέλω». Είναι αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης ισορροπίας ανάμεσα στις ορμόνες, στο νευρικό σύστημα, στον οργανισμό και στο περιβάλλον μας. Όταν γνωρίζουμε πώς λειτουργούν τα ορμονικά «κουμπιά», αποκτάμε μεγαλύτερη εξουσία πάνω στη σεξουαλική μας ζωή — όχι με έλεγχο, αλλά με κατανόηση και φροντίδα. Η ενίσχυση της αυτογνωσίας μέσα από την ενημέρωση, την επικοινωνία και την υγιεινή διαβίωση μπορεί να μεταμορφώσει τη σχέση μας με τον εαυτό και τον/τη σύντροφό μας. Στο τέλος της ημέρας, η επιθυμία ανθίζει όταν το σώμα, το μυαλό και η καρδιά ευθυγραμμίζονται.