Μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, Μπέρκλεϊ, δείχνει ότι η γνωστή «ορμόνη της αγάπης» ωκυτοκίνη παίζει κρίσιμο ρόλο όχι μόνο στη ρομαντική σύνδεση, αλλά και στη δημιουργία φιλικών δεσμών. Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Current Biology, φωτίζει νέες πτυχές της κοινωνικής συμπεριφοράς και μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση ψυχιατρικών διαταραχών που δυσκολεύουν την ανάπτυξη στενών σχέσεων.
Η ωκυτοκίνη και οι κοινωνικοί δεσμοί
Η ωκυτοκίνη εκκρίνεται στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια του σεξ, του τοκετού, του θηλασμού, αλλά και σε κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, ενισχύοντας το αίσθημα οικειότητας και εμπιστοσύνης. Παρότι έχει συσχετιστεί και με την επιθετικότητα, έχει αποκτήσει την ανεπίσημη ονομασία «ορμόνη της αγκαλιάς». Συχνά προτείνεται η ενίσχυση των επιπέδων της μέσω αγγιγμάτων, μουσικής ή άσκησης.
Ωστόσο, πειράματα σε λιμνοκάστορες (prairie voles) έχουν δείξει ότι η ωκυτοκίνη δεν είναι απολύτως απαραίτητη για τη μακροχρόνια μονογαμία ή την ανατροφή απογόνων, αν και χωρίς αυτήν η δημιουργία δεσμών καθυστερεί. Οι λιμνοκάστορες είναι μονογαμικά και ιδιαίτερα κοινωνικά τρωκτικά, γεγονός που τους καθιστά ιδανικό μοντέλο για τη μελέτη σχέσεων που μοιάζουν με τις ανθρώπινες φιλίες.
Η μελέτη της ομάδας Beery
Η καθηγήτρια Annaliese Beery και η μεταπτυχιακή φοιτήτρια Alexis Black εστίασαν στην επίδραση της ωκυτοκίνης στη δημιουργία φιλικών σχέσεων. Παρατήρησαν ότι τα ζώα χωρίς υποδοχείς ωκυτοκίνης χρειάζονταν περισσότερο χρόνο για να αναπτύξουν προτίμηση σε συγκεκριμένους συντρόφους. Σε φυσιολογικές συνθήκες, οι φίλοι-κάστορες περνούν χρόνο μαζί, περιποιούνται ο ένας τον άλλο και συχνά κάθονται ο ένας πάνω στον άλλο.
Η έλλειψη υποδοχέων σήμαινε ότι τα ζώα δεν είχαν την ίδια «επιλεκτικότητα» — δεν έδειχναν προτίμηση σε γνωστά άτομα και έχαναν γρήγορα επαφή με τους παλιούς τους συντρόφους όταν εισάγονταν σε νέα κοινωνικά περιβάλλοντα. Παράλληλα, ήταν λιγότερο επιθετικά και λιγότερο απορριπτικά προς αγνώστους.
Τα τρία πειράματα
Η ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε τρεις δοκιμές:
-
Χρόνος δημιουργίας δεσμού – Οι φυσιολογικοί λιμνοκάστορες χρειάζονταν περίπου 24 ώρες συμβίωσης για να δείξουν προτίμηση σε έναν σύντροφο, ενώ οι γενετικά τροποποιημένοι χρειάζονταν έως και μία εβδομάδα.
-
Μικτή κοινωνική ομάδα – Σε ένα «κοινωνικό πάρτι» με πολλούς χώρους, τα ζώα με φυσιολογική ωκυτοκίνη παρέμεναν αρχικά κοντά στους γνωστούς τους, ενώ εκείνα χωρίς υποδοχείς αναμειγνύονταν αδιάκριτα με όλους.
-
Κίνητρο επανασύνδεσης – Όταν έπρεπε να πατήσουν έναν μοχλό για πρόσβαση σε φίλο ή άγνωστο, τα φυσιολογικά θηλυκά προτιμούσαν τον φίλο/σύντροφο, ενώ τα μεταλλαγμένα έδειχναν αυτή την προτίμηση μόνο για τον ερωτικό σύντροφο, όχι για τον φίλο.
Βιολογικοί μηχανισμοί και νέες τεχνολογίες
Με τη χρήση ενός καινοτόμου «νανοαισθητήρα ωκυτοκίνης» που αναπτύχθηκε στο εργαστήριο της καθηγήτριας Markita Landry, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι η απουσία υποδοχέων οδήγησε σε μειωμένη έκκριση της ορμόνης σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την κοινωνική ανταμοιβή, όπως ο πυρήνας accumbens.
Σημασία για την κατανόηση της ανθρώπινης κοινωνικότητας
Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι η ωκυτοκίνη δεν είναι απόλυτα απαραίτητη για τη δημιουργία μακροχρόνιων σχέσεων, αλλά είναι κρίσιμη για το γρήγορο και αποτελεσματικό «δέσιμο» στα πρώτα στάδια. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τη μελέτη καταστάσεων όπως ο αυτισμός και η σχιζοφρένεια, όπου η κοινωνική σύνδεση είναι μειωμένη.
Η Beery υποστηρίζει ότι η τάση για φιλικούς δεσμούς μπορεί να είναι αρχαιότερη εξελικτικά από τη μονογαμία, γεγονός που ίσως εξηγεί γιατί σε πολλά είδη τρωκτικών παρατηρούνται φιλίες αλλά όχι πάντα ζευγαρώματα με έναν μόνο σύντροφο. Η νέα αυτή γνώση επεκτείνει την κατανόησή μας για την ωκυτοκίνη, αποδεικνύοντας ότι δεν είναι απλώς η «ορμόνη της αγάπης», αλλά και ένας βασικός ρυθμιστής της φιλίας και της κοινωνικής επιλεκτικότητας.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!