Ένα φλιτζάνι καφές αργά το βράδυ ίσως φαίνεται σαν μια καλή ιδέα όταν η ενέργειά σου αρχίζει να εξαντλείται – ειδικά αν έχεις υποχρεώσεις ή εργάζεσαι βραδινές ώρες. Όμως, μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ελ Πάσο (UTEP) έρχεται να μας κάνει να το ξανασκεφτούμε. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν πως η κατανάλωση καφεΐνης κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορεί να αυξήσει την παρορμητική συμπεριφορά, οδηγώντας πιθανώς σε πιο απρόσεκτες ή ριψοκίνδυνες αποφάσεις.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό iScience, διερεύνησε τις επιπτώσεις της νυχτερινής κατανάλωσης καφεΐνης στη συμπεριφορική αναστολή και την παρορμητικότητα, χρησιμοποιώντας ως μοντέλο τους γνωστούς… καρπούς της γενετικής: τις φρουτόμυγες (Drosophila melanogaster).
Γιατί οι φρουτόμυγες;
Μπορεί να φαίνεται απλό, αλλά οι φρουτόμυγες έχουν εκπληκτικές ομοιότητες με τον ανθρώπινο οργανισμό σε γενετικό και νευρολογικό επίπεδο. Όπως εξηγεί η καθηγήτρια Kyung-An Han από το Τμήμα Βιολογικών Επιστημών του UTEP, «η φρουτόμυγα αποτελεί εξαιρετικό μοντέλο για τη μελέτη σύνθετων συμπεριφορών λόγω της γενετικής συγγένειας με τον άνθρωπο και της δυνατότητας να παρακολουθούμε με ακρίβεια τη συμπεριφορά της».
Πώς έγινε η μελέτη
Η ερευνητική ομάδα, υπό την καθοδήγηση των Δρ. Erick Saldes, Δρ. Paul Sabandal και Δρ. Han, εισήγαγε καφεΐνη σε διάφορες δόσεις στη διατροφή των μυγών. Οι συνθήκες μεταβάλλονταν ανάλογα με το αν η κατανάλωση γινόταν την ημέρα ή τη νύχτα και αν υπήρχε ταυτόχρονη στέρηση ύπνου.
Η παρορμητικότητα μετρήθηκε με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο: οι μύγες εκτέθηκαν σε ισχυρό ρεύμα αέρα – ένα φυσικά ενοχλητικό ερέθισμα. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, σταματούν την κίνηση τους. Όμως, όπως αναφέρει ο Δρ. Saldes, «οι μύγες που κατανάλωσαν καφεΐνη τη νύχτα δεν σταματούσαν να κινούνται, επιδεικνύοντας συμπεριφορές παρόρμησης και απερίσκεπτης πτήσης».
Το ενδιαφέρον είναι ότι οι ίδιες ποσότητες καφεΐνης κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν είχαν το ίδιο αποτέλεσμα, γεγονός που ενισχύει τη σημασία του βιολογικού ρυθμού στην επίδραση της καφεΐνης.
Το φύλο παίζει ρόλο
Ένα ακόμη εντυπωσιακό εύρημα ήταν οι διαφορές μεταξύ αρσενικών και θηλυκών μυγών. Αν και και τα δύο φύλα είχαν παρόμοια επίπεδα καφεΐνης στο σώμα τους, οι θηλυκές μύγες παρουσίασαν σημαντικά μεγαλύτερη παρορμητικότητα. Παρόλο που οι μύγες δεν διαθέτουν ανθρώπινες ορμόνες όπως τα οιστρογόνα, οι ερευνητές πιστεύουν ότι άλλοι φυσιολογικοί ή γενετικοί παράγοντες μπορεί να επηρεάζουν αυτή τη διαφορά.
Η καθηγήτρια Han σημειώνει: «Η κατανόηση αυτών των μηχανισμών μπορεί να μας βοηθήσει να αποσαφηνίσουμε πώς οι διαφορές στο φύλο επηρεάζουν την επίδραση της καφεΐνης και πώς επηρεάζει η ώρα κατανάλωσης».
Τι σημαίνει αυτό για εμάς;
Η μελέτη, αν και σε φρουτόμυγες, εγείρει ερωτήματα που σχετίζονται άμεσα με τον ανθρώπινο τρόπο ζωής – ειδικά για άτομα που εργάζονται νύχτα, όπως επαγγελματίες υγείας, στρατιωτικοί ή εργαζόμενοι σε βραδινές βάρδιες. Αν η καφεΐνη επηρεάζει τόσο έντονα την αναστολή και αυξάνει την παρορμητικότητα τη νύχτα, ενδέχεται να υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις στη λήψη αποφάσεων και στη συμπεριφορά, ιδιαίτερα σε επαγγέλματα υψηλής ευθύνης.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι απαιτούνται περισσότερες μελέτες σε ανθρώπους για να επιβεβαιωθούν τα ευρήματα, όμως δεν αποκλείεται η κατανάλωση καφέ μετά τη δύση του ήλιου να σχετίζεται με αυξημένο ρίσκο.
Ένα μέλλον με πιο «έξυπνη» κατανάλωση
Με την καφεΐνη να καταναλώνεται καθημερινά από περίπου το 85% των Αμερικανών ενηλίκων, η κατανόηση του πότε και πώς την καταναλώνουμε είναι κρίσιμη. Το βραδινό φλιτζάνι καφέ μπορεί να φαίνεται αθώο, αλλά ίσως εν τέλει να φέρει μαζί του περισσότερες συνέπειες απ’ όσες φανταζόμαστε – ειδικά αν είμαστε γυναίκες ή δουλεύουμε σε απαιτητικά νυχτερινά περιβάλλοντα. Ίσως λοιπόν, την επόμενη φορά που θα φτάσεις το χέρι σου στον καφέ αργά το βράδυ, να το σκεφτείς… δύο φορές.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!