Πλέον η ναλοξόνη, σε μορφή εισπνεόμενη και ενέσιμη προγεμισμένης σύριγγας, συνταγογραφείται από ιατρούς κάθε ειδικότητας, μπορεί να διατίθεται από τα ιδιωτικά φαρμακεία της χώρας και να χορηγείται από οποιονδήποτε, με στόχο την μείωση της θνησιμότητας από υπερβολική δόση οπιοειδών και την προστασία της ανθρώπινης ζωής. όπως ενημερώνει σε ανακοίνωσή του το υπουργείο.
Στη χώρα μας από το 2021 ξεκίνησε η δυνατότητα χορήγησης εισπνεόμενης ναλοξόνης αποκλειστικά από επαγγελματίες και εργαζόμενους στο πεδίο των εξαρτήσεων, το ΕΚΑΒ, διασώστες, streetworkers και σε καταστήματα κράτησης, ενώ μέχρι τότε μπορούσε να χορηγηθεί σε ενέσιμη μορφή και μόνο σε νοσοκομειακό περιβάλλον.
Σήμερα, με την εκδοθείσα Υπουργική Απόφαση που υπογράφουν ο Υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης και ο Υφυπουργός Υγείας, Δημήτρης Βαρτζόπουλος, γίνεται η πλήρης απελευθέρωση της ναλοξόνης, ώστε κάθε φυσικό πρόσωπο να μπορεί να την χρησιμοποιεί για την αντιμετώπιση της υπερδοσολογίας. Η Ελλάδα γίνεται η πρώτη χώρα στην Ανατολική Ευρώπη που έχει διαθέσιμη την ναλοξόνη στις παραπάνω μορφές, με σκοπό τη μέγιστη δυνατή προστασία της ανθρώπινης ζωής.
Συγκεκριμένα με την Υπουργική Απόφαση:
- Διευρύνονται οι φορείς και τα φυσικά πρόσωπα που δύνανται να χορηγούν ναλοξόνη σε περιπτώσεις οξείας τοξίκωσης / υπερδοσολογίας από οπιοειδή, συμπεριλαμβανομένων των ενεργών χρηστών ψυχοδραστικών ουσιών, των φροντιστών και των οικείων τους.
- Τα φυσικά πρόσωπα δύνανται να προμηθεύονται σκευάσματα ναλοξόνης από τα φαρμακεία με την προσκόμιση ιατρικής ηλεκτρονικής συνταγής, η οποία εκδίδεται από ιατρούς κάθε ειδικότητας.
- Οι εγκεκριμένοι οργανισμοί και φορείς πρόληψης, θεραπείας, απεξάρτησης και επανένταξης, καθώς και λοιποί φορείς που ιδρύουν και εποπτεύουν μονάδες αντιμετώπισης της εξάρτησης δύνανται να καταρτίζουν και να εφαρμόζουν Προγράμματα Διανομής Ναλοξόνης για το Σπίτι» (Take Home Naloxone Programs) και «Προγράμματα Διανομής Ναλοξόνης μέσω Ομοτίμων» (Peer to Peer Naloxone Distribution Programs).
- Φυσικά πρόσωπα τα οποία συμμετέχουν στα Προγράμματα αυτά, καθώς και το εκπαιδευμένο, για τη διενέργεια πράξεων χορήγησης ναλοξόνης, προσωπικό Δημόσιων και Ιδιωτικών Φορέων δύνανται να χορηγούν σκευάσματα ναλοξόνης σε έκτακτες περιπτώσεις αντιμετώπισης περιστατικών υπερδοσολογίας, χωρίς ιατρική συνταγή.
- Για την διενέργεια πράξεων χορήγησης ναλοξόνης, τα φυσικά πρόσωπα ακολουθούν εκπαίδευση από τον Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (Ε.Ο.Π.Α.Ε.), ή ιατρούς και φαρμακοποιούς σε συνεργασία με τον Ε.Ο.Π.Α.Ε., είτε δια ζώσης, είτε ηλεκτρονικά μέσω χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή, κινητού τηλεφώνου ή άλλου ψηφιακού μέσου.
- Σε περίπτωση συνταγογράφησης σκευάσματος ναλοξόνης, η εκπαίδευση του ασθενή και του φροντιστή / οικείου του γίνεται από τον θεράποντα ιατρό.
Στόχος του Υπουργείου Υγείας είναι πλέον να μην χάνεται καμία ανθρώπινη ζωή από την υπερβολική δόση οπιοειδών. Η νέα Υπουργική Απόφαση αποτελεί μία τομή στο πεδίο των εξαρτήσεων, ενισχύοντας την κοινωνική πολιτική της χώρας και θέτοντας στο επίκεντρο τον ίδιο τον άνθρωπο. Η ναλοξόνη είναι ένα πολύτιμο φάρμακο για κάθε επαγγελματία, ενεργό χρήστη και κάθε άτομο από το κοντινό του περιβάλλον. Σημειώνεται ότι μέχρι σήμερα έχουν εκπαιδευτεί 894 επαγγελματίες υγείας στις εξαρτήσεις ενώ για πρώτη φορά στη χώρα έχουν πραγματοποιηθεί εκπαιδεύσεις στα Σωφρονιστικά Καταστήματα. Συνολικά από το 2021 έως σήμερα έχουν χορηγηθεί περισσότερα από 600 σκευάσματα ναλοξόνης στο πεδίο, ώστε πάντα να υπάρχει πρόσβαση στο «αντίδοτο» σε περίπτωση υπερδοσολογίας, αποτρέποντας το θάνατο σε περισσότερους από 400 ανθρώπους.
Ο Υπουργός Υγείας Αδωνις Γεωργιάδης δήλωσε: «Η πλήρης απελευθέρωση της ναλοξόνης αποτελεί σημαντικό βήμα για τη δημόσια υγεία και την προστασία των ευάλωτων ομάδων. Όλοι οι γιατροί, ανεξαρτήτως ειδικότητας, θα μπορούν πλέον να τη συνταγογραφούν, εξασφαλίζοντας ταχύτερη πρόσβαση στο φάρμακο, ακόμη και σε απομακρυσμένες περιοχές. Με αυτήν τη ρύθμιση, η ναλοξόνη θα είναι άμεσα διαθέσιμη σε κάθε πολίτη για την αντιμετώπιση περιστατικών υπερβολικής δόσης, σώζοντας ζωές σε κρίσιμες στιγμές. Η Ελλάδα πρωτοπορεί στην Ανατολική Ευρώπη διαθέτοντας αυτές τις μορφές του φαρμάκου, δείχνοντας ξεκάθαρα προσανατολισμό στη μείωση της θνησιμότητας από οπιοειδή και στην ενίσχυση της πρόληψης. Η δυνατότητα άμεσης χορήγησης μπορεί να αποτρέψει βέβαιους θανάτους και να προσφέρει ουσιαστική βοήθεια σε όσους τη χρειάζονται περισσότερο».
Ο Υφυπουργός Υγείας Δημήτρης Βαρτζόπουλος ανέφερε: «Η πρόσβαση στη ναλοξόνη, για κάθε πολίτη που μπορεί να βρεθεί μπροστά σε ένα περιστατικό υπερδοσολογίας, αποτελεί όχι απλώς μια καινοτομία στον τομέα της Δημόσιας Υγείας, αλλά ένα αποφασιστικό μέτρο για τη μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας λόγω λήψης υπερβολικής δόσης οπιοειδών ουσιών και την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Με τη νέα Υπουργική Απόφαση, διασφαλίζουμε ότι το “αντίδοτο” είναι εκεί όπου χρειάζεται – στα χέρια των φροντιστών, των επαγγελματιών, των οικείων, ακόμη και των ίδιων των χρηστών. Είναι μια απόφαση στην κατεύθυνση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και με ξεκάθαρο ανθρωποκεντρικό πρόσημο, που εδραιώνει ένα νέο μοντέλο φροντίδας και παρέμβασης στο πεδίο των εξαρτήσεων».
Ο Εθνικός Συντονιστής για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων και Πρόεδρος του ΕΟΠΑΕ κ. Αθανάσιος Θεοχάρης σχετικά με την διεύρυνση της ναλοξόνης αναφέρει: «Η πλήρης απελευθέρωση της ναλοξόνης σηματοδοτεί μία βαθιά τομή στον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας αντιμετωπίζει τις εξαρτήσεις και την ανθρώπινη ζωή. Ως ΕΟΠΑΕ, έχουμε εκπαιδεύσει εκατοντάδες επαγγελματίες και έχουμε εξασφαλίσει τη διανομή σκευασμάτων ναλοξόνης σε όλα τα σημεία πρώτης γραμμής, στο πεδίο και σε όλες τις δομές του Οργανισμού. Η πρόσβαση πλέον είναι καθολική και η ναλοξόνη είναι διαθέσιμη παντού. Σήμερα, η Πολιτεία επενδύει σε μία ανθρωποκεντρική προσέγγιση με ένα ξεκάθαρο στόχο, καμία ανθρώπινη ζωή να μην χάνεται από υπερδοσολογία.»
Τι είναι η Ναλοξόνη;
Η ναλοξόνη (Naloxone/B. Braun) είναι ένα ημισυνθετικό παράγωγο της μορφίνης και ειδικευμένος ανταγωνιστής οπιοειδών, που χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση της υπερβολικής δόσης οπιοειδών, όπως η ηρωίνη, η μορφίνη και η φαιντανύλη. Η ναλοξόνη κυκλοφορεί με πολλές εμπορικές ονομασίες σε διάφορα μέρη του κόσμου. Χορηγείται για την ταχεία αναστροφή των επιδράσεων των οπιοειδών, συμπεριλαμβανομένης της καταστολής του αναπνευστικού, της καταστολής του κεντρικού νευρικού συστήματος και της υπότασης.
Το φάρμακο, με ενεργό συστατικό την υδροχλωρική ναλοξόνη (NALOXONE HYDROCHLORIDE – F850569PQR), ανήκει στην θεραπευτική κατηγορία των αντιδότων (Ανατομική/θεραπευτική/χημική (ATC) ταξινόμηση: V03AB15). Χημικά, πρόκειται για N-αλλυλο-νορ-οξυμορφόνη. Ο μηχανισμός δράσης της έγκειται στον ανταγωνισμό με τους αγωνιστές οπιοειδών στους υποδοχείς οπιοειδών του εγκεφάλου, με τους οποίους παρουσιάζει πολύ υψηλή χημική συγγένεια. Με αυτόν τον τρόπο, η ναλοξόνη εκτοπίζει τα οπιοειδή από τους υποδοχείς, αναστρέφοντας τις επιδράσεις τους. Μπορεί επίσης να αντιστρέψει τις ψυχομιμητικές και δυσφορικές επιδράσεις αγωνιστών-ανταγωνιστών, όπως η πενταζοκίνη. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι σε απουσία οπιοειδών, η ναλοξόνη δεν παρουσιάζει ουσιαστικά καμία φαρμακολογική δράση. Η ναλοξόνη συντέθηκε το 1960 από τους Fishman και Lewenstein (Saari et al., 2024).