Μποξ και ψυχική υγεία: Ο πιο δύσκολος αντίπαλος δεν είναι στο ρινγκ

Ο θάνατος του Ricky Hatton έχει ξαναφέρει στο προσκήνιο μια συζήτηση που επαναλαμβάνεται συχνά στον κόσμο του αθλητισμού: την ψυχική υγεία των αθλητών και ιδιαίτερα σε σπορ όπως το μποξ. Ο Hatton είχε μιλήσει ανοιχτά για τον μακρύ αγώνα του με την κατάθλιψη, αλλά και για τον εθισμό σε ουσίες και αλκοόλ που ξεκίνησε μετά την ήττα του το 2007 από τον Floyd Mayweather.

Έρευνες δείχνουν ότι ο τρόπος που σκέφτεται ένας μποξέρ—οι πεποιθήσεις του για την επιτυχία, την ταυτότητα και την αποτυχία—μπορεί να γίνει επικίνδυνος στο πλαίσιο ενός αθλήματος υψηλών απαιτήσεων. Ο τελειομανής χαρακτήρας και η νοοτροπία «πρέπει να νικήσω» σημαίνει ότι ακόμα και μια μόνο ήττα μπορεί να φαίνεται καταστροφική.

Η συνεχής πίεση για νίκη με κάθε κόστος έχει σοβαρές συνέπειες: για κάποιους, η ήττα δεν αποτελεί απλώς επαγγελματική αποτυχία αλλά κρίση ταυτότητας, γεμάτη ντροπή, ενοχή και αίσθηση προσωπικής αποτυχίας.

Αυτός ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα έντονος για αθλητές που ξεκινούν από ταπεινές συνθήκες και φτάνουν στη φήμη και τη δόξα. Ο φόβος της ανυπαρξίας ή της λήθης μπορεί να πυροδοτήσει κατάθλιψη, άγχος και απελπισία. Όταν η ευαλωτότητα θεωρείται αδυναμία, πολλοί απλώς καταπιέζουν τα συναισθήματά τους, εντείνοντας τον εσωτερικό τους αγώνα.

Ο ίδιος ο Hatton παραδέχθηκε το 2020 ότι τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι διαδεδομένα στο μποξ. Το άθλημα είναι εκ φύσεως σκληρό, υποβάλλοντας τους αθλητές σε επαναλαμβανόμενη βίαιη κρούση στο κεφάλι και στο σώμα. Η τραυματική εγκεφαλική κάκωση (TBI) είναι ένας αποδεκτός κίνδυνος.

Αυτός ο τραυματισμός έχει συνδεθεί με ένα ευρύ φάσμα οξέων, υποξέων και χρόνιων νευρολογικών και ψυχολογικών επιπλοκών, όπως διάσειση, σύνδρομο μετά από διάσειση, κατάθλιψη, άγχος, γνωστική εξασθένιση και διαταραχές κίνησης, ενώ σε ορισμένες τραγικές περιπτώσεις οδηγεί ακόμη και σε θάνατο στο ρινγκ.

Η επαναλαμβανόμενη TBI συνδέεται με τη χρόνια τραυματική εγκεφαλοπάθεια (CTE), μια προοδευτική ασθένεια που επηρεάζει τη μνήμη, τη διάθεση και τη συμπεριφορά και θεωρείται ένας από τους σοβαρότερους μακροχρόνιους κινδύνους του μποξ.

Παρά το γεγονός ότι η κάκωση του κεφαλιού είναι σωματικός τραυματισμός, η επίδρασή της στην ψυχική υγεία είναι βαθιά. Η ζημιά στον εγκέφαλο μπορεί να μειώσει τη συναισθηματική ρύθμιση, να αυξήσει την παρορμητικότητα και να ενισχύσει την ευαλωτότητα στην κατάθλιψη και τις αυτοκτονικές σκέψεις. Ωστόσο, παρά τον κίνδυνο, το μποξ προσφέρει πολύ λίγα μακροχρόνια υποστηρικτικά συστήματα—κάτι που ο Hatton είχε επικρίνει ανοιχτά.

Εκτός ρινγκ, οι μποξέρ αντιμετωπίζουν επιπλέον πιέσεις που σπάνια κάνουν τίτλους: οι αυστηρές απώλειες βάρους για τους αγώνες μπορούν να αλλάξουν τη χημεία του εγκεφάλου και να αποσταθεροποιήσουν τη διάθεση. Η μοναξιά των προπονητικών κατασκηνώσεων και το άγχος για τη δημόσια εικόνα τους εντείνουν το χρόνιο στρες.

Η πρόωρη συνταξιοδότηση αποτελεί ακόμα μια πρόκληση. Οι περισσότεροι αθλητές αποσύρονται στα τριάντα τους, συχνά χωρίς οικονομική ασφάλεια, επαγγελματική κατεύθυνση ή δίκτυο υποστήριξης, αφήνοντάς τους εκτεθειμένους στη μοναξιά και στην ψυχολογική κατάπτωση.

Το μποξ ανέκαθεν προσέφερε σε πολλούς μια έξοδο από την εργατική τάξη προς τη φήμη, τον πλούτο και τον σεβασμό. Αθλητές όπως οι Hatton, Tyson Fury και Frank Bruno ανέβηκαν από ταπεινά γυμναστήρια σε παγκόσμια πρωταθλήματα και εθνική αναγνώριση. Ωστόσο, η άνοδος από την περιθωριακή καθημερινότητα στα φώτα της δημοσιότητας είναι απότομη—και η πτώση ακόμα πιο απότομη.

Η πίεση να δείχνεις δυνατός, σιωπηλός και επιτυχημένος, ακόμα και όταν αντιμετωπίζεις δυσκολίες, επιδεινώνεται από την κουλτούρα υπερ-αρρενωπότητας του αθλήματος. Η ενίσχυση της αντοχής, της πειθαρχίας και της αυτοκυριαρχίας μέσα στο ρινγκ δεν μεταφράζεται πάντα σε ψυχική στήριξη εκτός αυτού. Η σιωπή και το στίγμα γύρω από την ψυχική υγεία κάνουν πολλούς αθλητές να παλεύουν μόνοι τους.

Το στοίχημα τώρα είναι να αλλάξει η κουλτούρα του μποξ ώστε η ευαλωτότητα να έχει την ίδια αξία με την ανδρεία και η υποστήριξη να μην σταματά με το τελευταίο χτύπημα. Πρωτοβουλίες όπως το Frank Bruno Foundation και το Box In Mind δείχνουν ότι η πραγματική δύναμη περιλαμβάνει και την αναζήτηση βοήθειας.

Με σωστή ψυχική υποστήριξη, ιατρική παρακολούθηση, προγράμματα μετάβασης καριέρας και ανοιχτό διάλογο για την ψυχική ευεξία, το μποξ μπορεί να συνεχίσει να αλλάζει ζωές πολύ μετά την απόσυρση των γαντιών. Η νίκη με κάθε κόστος δεν θα πρέπει ποτέ να σημαίνει την απώλεια του εαυτού σας έξω από το ρινγκ.