Μπούκωμα στη μύτη: Πώς ξεχωρίζουμε την αλλεργία από το κρυολόγημα

Η μπουκωμένη μύτη μπορεί να προέρχεται είτε από ένα απλό κρυολόγημα είτε από αλλεργική ρινίτιδα (γνωστή ως «προσβολή ρινός», αλλεργία ή Hay fever) — παρότι τα συμπτώματα μοιάζουν, οι διαφορές είναι σημαντικές και η σωστή διάγνωση έχει πρακτικές συνέπειες.

Τι συμβαίνει στην αλλεργία (hay fever)

Η αλλεργική ρινίτιδα αποτελεί αντίδραση του ανοσοποιητικού σε σχετικά αβλαβείς ουσίες του περιβάλλοντος, όπως η γύρη, η οικιακή σκόνη ή τα αλλεργιογόνα ζωικά. Το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει ειδικά αντισώματα (IgE) που «επιτίθενται» στο αλλεργιογόνο, προκαλώντας την απελευθέρωση ισταμίνης και άλλων φλεγμονωδών ουσιών. Τα συμπτώματα συνήθως περιλαμβάνουν:

• μπούκωμα ή ρινική καταρροή,
• συμφόρηση στην μύτη,
• φτέρνισμα,
• κνησμό στη μύτη ή στα μάτια,
• κόπωση
• και δυσκολία συγκέντρωσης.

Ένα σαφές στοιχείο είναι ότι η αλλεργία δεν προκαλεί πυρετό — κάτι που αποτελεί ένα πρώτο «σημάδι» διαφοροποίησης από μια ιογενή λοίμωξη. Η διάρκεια των συμπτωμάτων μπορεί να κρατήσει όσο διαρκεί η έκθεση στο αλλεργιογόνο — όπως για παράδειγμα κατά τη διάρκεια της «περιόδου γύρης».

Τι συμβαίνει στο κοινό κρυολόγημα / ιική λοίμωξη

Στην περίπτωση του κοινού κρυολογήματος, υπεύθυνοι είναι ιοί — όπως ρινοϊοί, αδενοϊοί, καθώς και άλλοι τύποι που προσβάλλουν τις ρινικές και φάρυγγα κυτταρικές μεμβράνες. Οι ιοί εισέρχονται μέσω εισπνοής σταγονιδίων ή αερολυμάτων, προσκολλώνται και διεισδύουν στα κύτταρα της μύτης ή του φάρυγγα, πολλαπλασιάζονται και εκλύουν μόρια που καλούν την ανοσολογική απόκριση.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν μπούκωμα, ρινική καταρροή, φτέρνισμα, ενίοτε χαμηλό πυρετό, πονόλαιμο, βήχα με ίσως παχύρρευστη έκκριση, μυαλγίες — ειδικότερα αν πρόκειται για γρίπη. Η διάρκειά τους είναι συνήθως 1 έως 2 εβδομάδες και στη συνέχεια υποχωρούν.

Πώς διακρίνουμε την αλλεργία από το κρυολόγημα

Αν και ορισμένα συμπτώματα επικαλύπτονται, υπάρχουν «κλειδιά» που βοηθούν στη διάκριση:

• Πυρετός: Αν υπάρχει πυρετός — πιο πιθανόν ιική λοίμωξη. Η αλλεργία σχεδόν ποτέ δεν συνοδεύεται από πυρετό.

• Κνησμός στα μάτια/μύτη: Πολύ πιο συχνός στην αλλεργία, σπανιότερα στο κρυολόγημα.

• Κάπνος, «σκούρο» βλέμμα έκκρισης: Στο κρυολόγημα μπορεί να εμφανιστεί βήχας, επίμονος φλέγμα, μυαλγίες — στο αλλεργικό μπούκωμα σπανιότερα.

• Έκθεση σε αλλεργιογόνα/εποχικότητα: Π.χ. γύρη, σκόνη — αν τα συμπτώματα εμφανίζονται πάντα στην ίδια περίοδο ή μετά από έκθεση σε «αλλεργιογόνα», αυτή είναι ένδειξη αλλεργίας.

• Διάρκεια: Η αλλεργία μπορεί να διαρκεί όσο συνεχίζεται η έκθεση — π.χ. όλη την άνοιξη/καλοκαίρι — ενώ το κρυολόγημα τυπικά υποχωρεί σε λίγες μέρες.

• Συνύπαρξη άσθματος: Στα άτομα με άσθμα, η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να συνεισφέρει σε κρίσεις άσθματος — κάτι λιγότερο κοινό με απλή ιογενή λοίμωξη.

Τι πρέπει να γίνει

Αν υποψιάζεστε αλλεργία ή κρυολόγημα, οι παρακάτω ενέργειες μπορούν να βοηθήσουν:

• Στην περίπτωση αλλεργίας: Η χρήση ρινικού σπρέι στεροειδούς συστήνεται καθώς ελέγχει τη φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου. Οι αντιισταμινικές από του στόματος βοηθούν λιγότερο ως προς τη βασική φλεγμονή.

• Περαιτέρω: Μείωση έκθεσης στα αλλεργιογόνα — για παράδειγμα, έλεγχο ημερήσιων καταγραφών γύρης, αποφυγή εξόδου τις περίοδους υψηλής γύρης, καθαρισμός σκόνης στο σπίτι.

• Αν έχετε άσθμα, απαιτείται ενημέρωση και πιθανώς επικαιροποίηση του θεραπευτικού σας σχεδίου.

• Στην περίπτωση κρυολογήματος/ιογενούς λοίμωξης: Ξεκούραση, επαρκής ενυδάτωση, απαγωγή από εργασία/σχολείο αν η εικόνα το απαιτεί, χρήση αντιπυρετικών/ανακουφιστικών συμπτωμάτων. Παρακολούθηση για επιπλοκές — ιδιαίτερα σε άτομα με ανοσοκαταστολή, ηλικιωμένους ή όσους έχουν πνευμονικά/καρδιακά νοσήματα.

Τι συμβαίνει αν συμβούν ταυτόχρονα

Είναι απολύτως πιθανό να συμβούν και αλλεργία και κρυολόγημα ταυτόχρονα — ιδίως όταν τα αλλεργιογόνα καταστούν τοπικά «ένας τεράστιος εισβολέας» που αποδυναμώνει τον ρινικό βλεννογόνο και επιτρέπει ευκολότερα την είσοδο ιών. Μεγάλα φορτία γύρης έχουν συσχετισθεί με μεγαλύτερα ποσοστά εισαγωγής σε νοσοκομεία για κρίσεις άσθματος ή λοιμώξεις του αναπνευστικού.

Το μπούκωμα της μύτης δεν είναι πάντα απλό: όταν εντοπίζεται, αξίζει να εξετάσουμε αν πρόκειται για αλλεργία ή για ιογενή λοίμωξη. Η σωστή διάκριση — αλλεργική ρινίτιδα ή κρυολόγημα — βοηθά στην επιλογή της κατάλληλης αντιμετώπισης και αποφυγής περαιτέρω επιπλοκών. Εάν παρατηρείτε κνησμό, εποχική εμφάνιση, χωρίς πυρετό και με διάρκεια πολλών εβδομάδων, η αλλεργία είναι πιθανότερη. Αν υπάρχει πυρετός, μυαλγίες και σύντομη διάρκεια, τότε μάλλον πρόκειται για κρυολόγημα. Σε κάθε περίπτωση, αν τα συμπτώματα είναι έντονα ή επιμένουν — συμβουλευτείτε γιατρό για έγκαιρη εκτίμηση και κατάλληλη θεραπεία.