Για περισσότερο από έξι δεκαετίες, οι επιστήμονες πίστευαν πως γνωρίζουν με ακρίβεια τον ρόλο της ορμονοευαίσθητης λιπάσης (HSL), ενός ενζύμου που θεωρούνταν υπεύθυνο για την απελευθέρωση της ενέργειας που είναι αποθηκευμένη στο λίπος του σώματός μας. Όμως, νέα έρευνα από το Ινστιτούτο Μεταβολικών και Καρδιαγγειακών Νοσημάτων (I2MC, Inserm/Université de Toulouse) έρχεται να ανατρέψει αυτή τη γνώση, αποκαλύπτοντας έναν δεύτερο, απροσδόκητο ρόλο της HSL — μέσα στα λιποκύτταρα και συγκεκριμένα στον πυρήνα τους.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell Metabolism, δείχνει ότι η HSL δεν λειτουργεί μόνο ως ένζυμο για τη διάσπαση του λίπους, αλλά παίζει και κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση της υγιούς λειτουργίας του λιπώδους ιστού.
Τι γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για την HSL
Τα λιποκύτταρα, ή αλλιώς αδιποκύτταρα, δεν είναι απλώς «αποθήκες» λίπους. Αποτελούν ενεργά κύτταρα που ρυθμίζουν την ισορροπία ενέργειας στον οργανισμό. Όταν ο οργανισμός χρειάζεται ενέργεια — για παράδειγμα, μεταξύ των γευμάτων ή κατά τη νηστεία — η HSL ενεργοποιείται μέσω ορμονών όπως η αδρεναλίνη. Αυτή η ενεργοποίηση προκαλεί τη διάσπαση των λιπιδίων που βρίσκονται αποθηκευμένα στα κύτταρα, απελευθερώνοντας λιπαρά οξέα για χρήση από τα όργανα.
Με βάση αυτή τη λογική, η απουσία της HSL θα έπρεπε να οδηγεί σε υπερβολική συσσώρευση λίπους, αφού ο «διακόπτης» που απελευθερώνει ενέργεια μένει κλειστός. Ωστόσο, τα επιστημονικά δεδομένα έδειχναν το αντίθετο: άνθρωποι και ποντίκια με γενετικές μεταλλάξεις που εμποδίζουν τη δράση της HSL δεν γίνονται παχύσαρκοι, αλλά αντίθετα χάνουν τον λιπώδη ιστό και αναπτύσσουν λιποδυστροφία — μια σοβαρή μεταβολική διαταραχή με επιπλοκές που θυμίζουν εκείνες της παχυσαρκίας.
Το μεγάλο παράδοξο: απουσία λίπους χωρίς HSL
Η λιποδυστροφία και η παχυσαρκία φαίνονται εκ διαμέτρου αντίθετες. Παρ’ όλα αυτά, έχουν ένα κοινό στοιχείο: και στις δύο περιπτώσεις, τα λιποκύτταρα δυσλειτουργούν. Αυτή η δυσλειτουργία οδηγεί σε μεταβολικές και καρδιαγγειακές επιπλοκές, όπως ινσουλινοαντίσταση, αυξημένα επίπεδα σακχάρου και διαταραχή του λιπιδαιμικού προφίλ.
Το ερώτημα που απασχολούσε για δεκαετίες τους επιστήμονες ήταν: πώς μπορεί η έλλειψη ενός ενζύμου που διασπά το λίπος να προκαλεί απώλεια λίπους; Η απάντηση ήρθε όταν η ομάδα του καθηγητή Dominique Langin εντόπισε την HSL σε ένα απροσδόκητο σημείο: μέσα στον πυρήνα των λιποκυττάρων.
Η δεύτερη, «κρυφή» λειτουργία της HSL
Μέχρι σήμερα, η HSL θεωρούνταν πως δρα αποκλειστικά στην επιφάνεια των λιπιδικών σταγονιδίων, εκεί όπου διασπά τα αποθηκευμένα λίπη. Όμως η μελέτη αποκάλυψε πως η HSL βρίσκεται επίσης στον πυρήνα των αδιποκυττάρων — το κέντρο ελέγχου του κυττάρου, όπου ρυθμίζεται η έκφραση των γονιδίων.
«Στον πυρήνα των αδιποκυττάρων, η HSL συνεργάζεται με πολλές άλλες πρωτεΐνες και συμμετέχει σε ένα πρόγραμμα που διατηρεί την υγιή λειτουργία του λιπώδους ιστού», εξηγεί ο Jérémy Dufau, συν-συγγραφέας της μελέτης. «Η παρουσία της εκεί φαίνεται να καθορίζει το πόσο λίπος μπορεί να αποθηκεύει το κύτταρο και πόσο “υγιές” παραμένει».
Επιπλέον, η ποσότητα της HSL στον πυρήνα ρυθμίζεται με ακρίβεια. Κατά τη νηστεία, η αδρεναλίνη ενεργοποιεί την HSL για τη διάσπαση των λιπών και ταυτόχρονα προκαλεί την έξοδό της από τον πυρήνα. Σε παθολογικές καταστάσεις, όπως η παχυσαρκία, η ποσότητα πυρηνικής HSL αυξάνεται, γεγονός που πιθανόν συνδέεται με τη δυσλειτουργία των κυττάρων.
Νέα προοπτική για τον μεταβολισμό του λίπους
«Η HSL είναι γνωστή από τη δεκαετία του 1960 ως το ένζυμο που κινητοποιεί τα λίπη. Τώρα όμως γνωρίζουμε ότι έχει και έναν δεύτερο, εξίσου κρίσιμο ρόλο στον πυρήνα των λιποκυττάρων», δηλώνει ο καθηγητής Langin. «Αυτή η ανακάλυψη εξηγεί γιατί η απουσία της οδηγεί σε λιποδυστροφία και ανοίγει νέους δρόμους για την κατανόηση και θεραπεία μεταβολικών νοσημάτων όπως η παχυσαρκία».
Η έρευνα αυτή δεν αποτελεί μόνο βιολογική αποκάλυψη αλλά και εν δυνάμει ιατρική επανάσταση, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε νέες θεραπείες που στοχεύουν στην αποκατάσταση της λειτουργίας των αδιποκυττάρων.
Ένα παγκόσμιο πρόβλημα που απαιτεί λύσεις
Σήμερα, η παχυσαρκία επηρεάζει έναν στους δύο ενήλικες στη Γαλλία και περισσότερα από 2,5 δισεκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Πρόκειται για μια από τις πιο σοβαρές προκλήσεις της δημόσιας υγείας, καθώς αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακά νοσήματα και μειωμένη ποιότητα ζωής.
Η κατανόηση του διπλού ρόλου της HSL προσφέρει μια νέα οπτική στο πώς ο οργανισμός ρυθμίζει το λίπος και ανοίγει τον δρόμο για καινοτόμες στρατηγικές πρόληψης και θεραπείας. Όπως τονίζει η ερευνητική ομάδα, «η συνέχιση της βασικής έρευνας είναι απαραίτητη για να κατανοήσουμε καλύτερα τις ρίζες των μεταβολικών διαταραχών και να βελτιώσουμε τη φροντίδα των ασθενών στο μέλλον».
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!