Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!Αν έπρεπε να δώσουμε ένα τίτλο στην μεταρρύθμιση που αφορά την κατάργηση της μονιμότητας στο Ελληνικό δημόσιο σε συνδυασμό με την καθιέρωση ενός συστήματος αξιολόγησης, θα την λέγαμε «την μητέρα όλων των μεταρρυθμίσεων», και επίσης και την μητέρα όλων των μαχών όσον αφορά την διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης και της τελικής επικράτησης της απλής λογικής.
Κάτι που θα έπρεπε όλο το πολιτικό σύστημα να υποστηρίξει και να συμμαχήσει στην υλοποίησή του, αλλά και στην εκπαίδευση της κοινωνίας για την συνολική του αποδοχή, μάλλον θα καταλήξει να είναι άλλο ένα πεδίο ρηχής και μικροκομματικής αντιπαράθεσης.
Θεωρώ ότι η κυβέρνηση που θα υλοποιήσει αυτήν την μεταρρύθμιση θα μείνει στην ιστορία σαν αυτή που άλλαξε ίσως την χειρότερη συνταγματική θεώρηση από το 1911 όπου και είχε καθιερωθεί. 114 χρόνια και 2 παγκοσμίους πολέμους αργότερα, μπορεί αυτή η κυβέρνηση να κάνει το αυτονόητο.
Αλλά ας το πάρουμε από την αρχή.
Σχεδόν από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους οι νέες κυβερνήσεις προσελάμβαναν τους δικούς τους οπαδούς σε θέσεις στο Ελληνικό δημόσιο, αφού ταυτόχρονα απέλυαν τους ήδη υπάρχοντες δημόσιους υπάλληλους και οπαδούς της προηγούμενης κυβέρνησης.
Παρ ότι, από το 1823 και εν μέσω πολέμου, ο νομοθέτης είχε προβλέψει την «ισονομία των πολιτών» με το άρθρο 4 του Συντάγματος, το πολιτικό σύστημα πάντα έβρισκε τρόπο να παρακάμπτει το Σύνταγμα & τους νόμους προκειμένου να εξυπηρετεί ίδια, κυρίως κομματικά, συμφέροντα. Να σημειωθεί ότι το αντίστοιχο άρθρο της «ισονομίας των πολιτών» στο Αμερικάνικο Σύνταγμα προστέθηκε περίπου 40 χρόνια αργότερα από το δικό μας.
Από το 1980 ακόμα συγγραφείς και από την πλατεία Κλαυθμώνος, περιγράφουν τους Παυσανίες και τους Θεσιθήρες. Οι Παυσανίες ήταν αυτοί που ε παύονταν από τις θέσεις του Δημοσίου και οι Θεσιθήρες αυτοί που κυνηγούσαν μια θέση στο δημόσιο σαν επιβράβευση από την κάθε καινούρια κυβέρνηση για την υποστήριξή της.
Όλα αυτά έλαβαν τέλος τον Ιούνιο του 1911 όπου η κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου κατοχύρωσε συνταγματικά την μονιμότητα στο Ελληνικό δημόσιο, έτσι ώστε να σταματήσει η ομηρία των ανθρώπων από τα κόμματα της εποχής και να σταματήσει η ανακύκλωση των υπαλλήλων του δημοσίου βάσει φρονημάτων.
Λίγο που γνώριζαν όμως γιατί αυτός ο νόμος, αφενός μεν θα λύσει το πρόβλημα της συνεχούς ανακύκλωσης και της ομηρίας των υπαλλήλων εκείνης της εποχής, αφετέρου δε θα ξεκινήσει ένα πολύ μεγαλύτερο.
Μέσα από την καθιέρωση της μονιμότητας στο Δημόσιο, η νοοτροπία του «ώχου καημένε» και του «δεν βαριέσαι αδερφέ» θα αρχίσει να κυριαρχεί και να απλώνεται ως καρκίνος σε ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας του Δημοσίου τομέα, δημιουργώντας παθογένειες και αποκρουστικές νοοτροπίες που υπάρχουν μέχρι σήμερα.
Τέτοιες νοοτροπίες θα στιγματίσουν το Ελληνικό δημόσιο και θα το χαρακτηρίζουν από ανικανότητα, αντιπαραγωγικότητα, ανευθυνότητα, και αναποτελεσματικότητα στα χρόνια που θα έρθουν.
Κατάργηση της μονιμότητας και συστήματα αξιολόγησης πάνε πακέτο υποχρεωτικά, γιατί το ένα χωρίς το άλλο, μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στο κράτος δικαίου και στην ήδη χαμηλή παραγωγικότητα του Δημοσίου.
Για παράδειγμα, με την κατάργηση της μονιμότητας χωρίς κανόνες και αξιολόγηση, διατρέχουμε τον κίνδυνο να γυρίσουμε στις προ 1911 πρακτικές, και αντίστοιχα αξιολόγηση χωρίς κατάργηση της μονιμότητας, είναι προφανές ότι δεν θα είχε ποτέ τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Δύο λόγια για την έννοια της Αξιολόγησης.
Η αξιολόγηση στην καθημερινότητά μας είναι μια διαδικασία και ένας μηχανισμός που λειτουργεί στον αυτόματο και στο υποσυνείδητό μας και πρωτοστατεί στην βελτίωση της προσωπικής μας ζωής.
Υποσυνείδητα λοιπόν κρίνουμε / αξιολογούμε τα πάντα στην ζωή μας. Αξιολογούμε το φαγητό που τρώμε, τα ποτά που πίνουμε, την μουσική που ακούμε, τις ταινίες που βλέπουμε, τα μέρη που εργαζόμαστε, τα μέρη που διασκεδάζουμε, την συμπεριφορά των οικείων μας, τα ρούχα που φοράμε, το αυτοκίνητο που οδηγούμε, και η λίστα δεν έχει τέλος. Με αυτόν το υποσυνείδητο τρόπο κρίσης και αξιολόγησης βελτιώνουμε την ζωή μας γιατί απλώς επαναλαμβάνουμε δράσεις και ενέργειες που έχουμε αξιολογήσει θετικά.
Στην επιχειρηματικότητα η αξιολόγηση είναι μέρος της καθημερινότητας, είτε αυτό είναι η καθημερινή κρίση των εργαζομένων, είτε είναι αποτέλεσμα κάποιου συστήματος αξιολόγησης που ο εκάστοτε οργανισμός έχει υιοθετήσει.
Τα συστήματα Αξιολόγησης διεθνώς και οι πλατφόρμες που υπάρχουν είναι αρκετά πολύπλοκα και με αρκετές δικλείδες ασφαλείας, έτσι ώστε να αποτρέπεται η αδικία και η χειραγώγηση των συστημάτων για ίδιον όφελος των διαχειριστών, με αποτέλεσμα την αποτύπωση των πραγματικών σχέσεων και δυναμικών στον χώρο της εργασίας.
Προφανώς δε, στην περίπτωση του Δημοσίου, θα πρέπει να υπάρξει μία ανεξάρτητη αρχή που θα διαχειρίζεται αυτά τα συστήματα, τις διαδικασίες και την συχνότητα των αξιολογήσεων.
Τα συστήματα αυτά πατάνε σε δύο άξονες, σε μετρήσιμα μεγέθη, όπως η κάλυψη των στόχων, οι χρόνοι απασχόλησης, η ανάλωση των πόρων κλπ. και σε ποιοτικά μεγέθη που είναι ο χαρακτηρισμός του εργαζόμενου από προϊσταμένους, υφισταμένους και συνεργάτες του ίδιου επιπέδου σε θέματα συνεργασίας και εργασιακής νοοτροπίας.
Σε περιβάλλοντα που το συναίσθημα υπερτερεί της λογικής και της αντικειμενικότητας, τότε τα μετρήσιμα στοιχεία υπερτερούν των ποιοτικών και το αντίθετο. Για παράδειγμα στις χώρες του συναισθηματικού Νότου υπερτερούν τα μετρήσιμα στοιχεία, ενώ αντίστοιχα στις πιο σκληρές κοινωνίες του βορρά, τα ποιοτικά στοιχεία έχουν μεγαλύτερες βαρύτητες.
Τι πιο δίκαιο από ένα σύστημα που
- θα επιβραβεύει και θα αναβαθμίζει τους ικανούς,
- θα εκπαιδεύει τους μέτριους,
- θα κινητοποιεί τους θετικούς στην αυτό βελτίωση και
- θα επιπλήττει ή θα απομακρύνει τους συνειδητά αδιάφορους.
Τι πιο δίκαιο από ένα σύστημα που θα κρίνει όλους τους εργαζόμενους με κριτήρια,
- τις γνώσεις τους,
- τον βαθμό ευφυΐας τους και
- την εργασιακή τους νοοτροπία.
Η αλήθεια είναι ότι η προσπάθεια που χρειάζεται για να συναινέσει η κοινωνία και να αλλάξει η εργασιακή νοοτροπία στον χώρο του Δημοσίου είναι τεράστια, επίπονη και με μεγάλο πολιτικό κόστος μιας και ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας βλέπει αυτές τις μεταρρυθμίσεις με καχυποψία. Τα δε αποτελέσματα θα αργήσουμε πολύ να τα δούμε, μιας και όλα αυτά, όποτε υλοποιηθούν δεν θα έχουν αναδρομική ισχύ. Παρ όλα αυτά θεωρώ ότι όλο αυτό είναι προς την σωστή κατεύθυνση.
Άλλωστε και ο αμφιλεγόμενος Νικολό Μακιαβέλλι μας το είπε ξεκάθαρα, πολλά χρόνια πριν.
Ότι, «δεν υπάρχει τίποτα πιο δύσκολο, πιο παράτολμο και πιο επικίνδυνο από το να αλλάξεις την δεδομένη ροή των πραγμάτων. Δεν υπάρχει τίποτα πιο απαιτητικό και πιο αβέβαιο από το να αλλάξεις τις παλιές εντολές με νέες.»
Γιατί αυτοί που βλάπτονται θα σε πολεμήσουν και αυτοί που ωφελούνται, απλά δεν το ξέρουν ακόμα.
Κώστας Αγγελάκης
