Καρδιά: Πώς κάθε χτύπος επηρεάζει τα συναισθήματά μας

Η καρδιά δεν είναι απλώς μια αντλία που διατηρεί τη ροή του αίματος· φαίνεται ότι επηρεάζει άμεσα τη σκέψη, τα συναισθήματα και την ψυχολογία μας. Οι σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι η επίδραση της καρδιάς και του κυκλοφορικού συστήματος στο μυαλό μας συμβαίνει μέσα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου, και κάθε καρδιακός παλμός παίζει ρόλο. Η σχέση μεταξύ καρδιαγγειακών ασθενειών, όπως η υπέρταση ή το έμφραγμα, και ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές, είναι ιδιαίτερα έντονη. Υπάρχει σημαντική συμβολή της καρδιάς στη ψυχική και γνωστική λειτουργία, κάτι που υποδηλώνεται από τη συχνή συνύπαρξη καρδιολογικών και ψυχικών ασθενειών.

Πιθανοί μηχανισμοί της σύνδεσης

Υπάρχουν διάφορες εξηγήσεις για αυτή τη συχνή συνύπαρξη, αλλά καμία δεν έχει αποδειχθεί οριστικά. Για παράδειγμα, αρνητικές ψυχολογικές αντιδράσεις σε μια διάγνωση καρδιαγγειακής νόσου μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση ψυχικής ασθένειας. Αντιθέτως, ένας ανθυγιεινός τρόπος ζωής σε άτομα με ψυχικές διαταραχές μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιοπαθειών.

Η έννοια στηρίζεται στην ιδέα των ολοκληρωμένων καταστάσεων εγκεφάλου–σώματος. Κάθε σωματική διαδικασία, όπως ένας καρδιακός παλμός ή οποιαδήποτε αλλαγή στην αρτηριακή πίεση ή το μεταβολισμό, συνοδεύεται αυτόματα από μια ψυχική ή νοητική διαδικασία. Αυτό σημαίνει ότι η καρδιά και ο εγκέφαλος είναι αλληλένδετα συνδεδεμένα.

Διαφορετικές χρονικές κλίμακες

Οι καταστάσεις εγκεφάλου–σώματος εμφανίζονται σε διαφορετικές χρονικές κλίμακες και περιγράφονται ως δυναμικό σύστημα.

• Μικροκαταστάσεις (microstates): Βραχυπρόθεσμες καταστάσεις που αντιστοιχούν σε συναισθήματα όπως θυμός ή χαρά.

• Μεσοκαταστάσεις (mesostates): Πιο μακροχρόνιες καταστάσεις όπως ο οξύς ή χρόνιος στρες.

• Μακροκαταστάσεις (macrostates): Μακροχρόνιες καταστάσεις που αντικατοπτρίζουν ψυχικές ή καρδιαγγειακές ασθένειες.

«Οι ψυχικές ασθένειες πάντα περιλαμβάνουν ένα καρδιαγγειακό στοιχείο, ακόμα κι αν δεν υπάρχουν κλινικά συμπτώματα, και αντίστροφα. Η υψηλή συνύπαρξη ψυχικών και καρδιοαγγειακών ασθενειών μπορεί να συγκριθεί με την κορυφή του παγόβουνου», εξηγεί ο Arno Villringer, διευθυντής του Τμήματος Νευρολογίας στο Max Planck Institute for Human Cognitive and Brain Sciences και συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο Trends in Neurosciences.

Σημασία για πρόληψη και θεραπεία

Οι ερευνητές τονίζουν ότι τόσο οι καρδιαγγειακές όσο και οι ψυχικές πτυχές πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε όλα τα επίπεδα πρόληψης και θεραπείας, ακόμη και αν αρχικά φαίνεται ότι επικεντρωνόμαστε μόνο σε μία από αυτές.

Επιπλέον, εκτός από την καρδιά και το κυκλοφορικό σύστημα, άλλα όργανα και συστήματα, ιδιαίτερα το ανοσοποιητικό, αλληλεπιδρούν συνεχώς με τον εγκέφαλο και την ψυχή. Αυτά πρέπει να ενσωματωθούν σε ένα διευρυμένο μοντέλο εγκεφάλου–σώματος, για μια πιο ολοκληρωμένη κατανόηση της ανθρώπινης υγείας.

Απλοποιημένη ενημέρωση για νέους

Οι ίδιοι επιστήμονες, μαζί με τις Marta Gerosa, Agata Patyczek και Elias Reinwarth, δημοσίευσαν πρόσφατα ένα άρθρο για παιδιά 8–15 ετών στο Frontiers for Young Minds, εξηγώντας με απλή γλώσσα τη σύνδεση ανάμεσα στην καρδιά και τον εγκέφαλο. Η εκπαίδευση από νεαρή ηλικία μπορεί να βοηθήσει τους νέους να κατανοήσουν τη σημασία της καρδιακής και ψυχικής υγείας, και πώς αυτά τα δύο συστήματα συνεργάζονται καθημερινά.

Η καρδιά δεν επηρεάζει μόνο τη φυσική μας κατάσταση· κάθε χτύπος της συμβάλλει στη σκέψη, τα συναισθήματα και την ψυχολογική μας ισορροπία. Η ολοένα αυξανόμενη έρευνα δείχνει ότι η υγεία της καρδιάς και η ψυχική υγεία είναι αλληλένδετες, και η κατανόηση αυτής της σύνδεσης είναι κρίσιμη για τη βελτίωση της πρόληψης και θεραπείας των ασθενειών. Όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, η ενοποίηση των συστημάτων σώματος και εγκεφάλου, και η έγκαιρη εκπαίδευση των νέων, μπορεί να οδηγήσει σε πιο ολοκληρωμένη φροντίδα της υγείας και καλύτερη ποιότητα ζωής.