Η μοναξιά στους εφήβους “τροφοδοτεί” την αναζήτηση ανταμοιβής

Μόλις λίγες μόνο ώρες κοινωνικής απομόνωσης αρκούν για να πυροδοτήσουν την επιθυμία των εφήβων να αναζητήσουν ανταμοιβές απέναντι στη μοναξιά — είτε αυτές έχουν τη μορφή κοινωνικής επαφής, χρημάτων ή ακόμα και άλλων ερεθισμάτων. Αυτή η ανακάλυψη προέρχεται από πρόσφατη μελέτη της University of Cambridge, που δημοσιεύθηκε στο Communications Psychology.

Τι βρήκε η μελέτη;

Εφήβους ηλικίας 16 έως 19 ετών, χωρίς ιστορικό ψυχικής νόσου, έθεσαν να περάσουν δύο διαφορετικές φάσεις απομόνωσης διάρκειας 3 έως 4 ωρών: μία όπου δεν είχαν καμία επαφή με άλλους, και μία όπου είχαν πρόσβαση σε κοινωνικά δίκτυα μέσω κινητού ή laptop.

• Μετά την απομόνωση, οι συμμετέχοντες έδειξαν μεγαλύτερη πρόθεση και προσπάθεια να αποκτήσουν ανταμοιβές—εικόνες με θετικές κοινωνικές καταστάσεις ή χρήματα, με καλύτερη επιτυχία σε ψηφιακά παιχνίδια τύπου «φρουτάκι».

• Κραυγαλέα πιο έντονη αυτή η τάση ήταν σε εφήβους που ανέφεραν πως ένιωθαν πιο μοναχικοί κατά τη διάρκεια της απομόνωσης.

Διαδίκτυο vs Μοναξιά

Η δυνατότητα επικοινωνίας μέσω μέσων κοινωνικής δικτύωσης—όπως Snapchat, Instagram, WhatsApp—μείωσε αισθητά την αίσθηση μοναξιάς στους συμμετέχοντες. Παράλληλα, μείωσε την ένταση στην αναζήτηση επιβράβευσης, σε σύγκριση με την πλήρη απομόνωση. Ενώ λοιπόν το διαδίκτυο δεν εξαλείφει πλήρως τις αρνητικές συνέπειες της απομόνωσης (όπως την πτώση στη διάθεση), προσφέρει έναν σημαντικό μετριασμό της πίεσης για αναζήτηση ανταμοιβής.

Ποια είναι η “θεωρία” πίσω από τα ευρήματα;

Οι ερευνητές θεωρούν σημαντική αυτή την ενίσχυση της αναζήτησης ανταμοιβής από τον εγκέφαλο ως εξελικτικό μηχανισμό: σε περιόδους αποξένωσης, κινητοποιεί τον έφηβο να προσπαθήσει να επανασυνδεθεί — σημαντικό στην κοινωνικά ευαίσθητη περίοδο της εφηβείας. Ομως, όταν οι κοινωνικές ευκαιρίες είναι περιορισμένες ή απουσιάζουν, αυτή η ανάγκη μπορεί να στρέψει τους νέους σε ανθυγιεινούς τύπους ανταμοιβής, όπως κίνδυνοι χρήσης αλκοόλ ή ουσιών.

Παγκόσμια έκταση του προβλήματος

Η μοναξιά στους εφήβους έχει περίπου διπλασιαστεί παγκοσμίως την τελευταία δεκαετία. Και ενώ η υπερβολική χρήση του Διαδικτύου καταγράφεται ως μία αιτία, οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι το ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό και σύνθετο.

Πρακτικές επιπτώσεις & συμβουλές

1. Έγκαιρη παρέμβαση: Μικρές περιόδους απομόνωσης μπορούν να αυξήσουν την ευαλωτότητα του εφήβου απέναντι σε κινδύνους. Η έγκαιρη επιτήρηση και υποστήριξη είναι κρίσιμη.

2. Διαδικτυακή επικοινωνία ως εργαλεία υποστήριξης: Ο ελεγχόμενος και διαδικτυακός κοινωνικός δεσμός μπορεί να μετριάσει τα συναισθήματα μοναξιάς—χωρίς να είναι πανάκεια.

3. Ολιστική προσέγγιση: Δεν αρκεί να στοχεύουμε στην εξάλειψη της μοναξιάς· πρέπει να ενισχύσουμε το πλαίσιο των υγιών κοινωνικών ανταμοιβών στην καθημερινότητα.

4. Ευαισθητοποίηση σχολείων και οικογένειας: Σημαντικό να αναγνωρίζουν γονείς και εκπαιδευτικοί ότι ακόμα κι «λίγες ώρες μόνης» μπορεί να αλλάξουν το ψυχικό τοπίο του εφήβου.

Η κοινωνική μοναξιά δεν είναι απλώς συναίσθημα – είναι κινητήριος μοχλός συμπεριφοράς. Οι έφηβοι ανταποκρίνονται έντονα στην απομόνωση ζητώντας ανταμοιβές, με κίνδυνο εκτροπής σε επικίνδυνα μονοπάτια όταν λείπουν υγιεινές εναλλακτικές. Ωστόσο, η δυνατότητα ψηφιακής κοινωνικής σύνδεσης μπορεί να λειτουργήσει ως σημαντικό “μαξιλάρι” – όχι ως υποκατάστατο. Η νέα αυτή μελέτη μας υπενθυμίζει πως η φροντίδα της εφηβικής μοναξιάς απαιτεί προσοχή, διάδραση και αίσθημα ασφάλειας — φυσικής και ψηφιακής.