Η μοναξιά κοστίζει: Πώς επηρεάζει την υγεία και τα οικονομικά στην Αγγλία

Η μοναξιά καθίσταται σταδιακά ένα από τα πιο επείγοντα ζητήματα δημόσιας υγείας στη Βρετανία. Παρά το γεγονός ότι πολλοί αντιμετωπίζουν περιστασιακά αυτή την κατάσταση, μια νέα μελέτη δείχνει ότι το αίσθημα συχνής μοναξιάς σχετίζεται με χειρότερη σωματική και ψυχική υγεία — και μάλιστα υψηλότερο κόστος περίθαλψης στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS).

Τι έδειξε η μελέτη

Η ερευνητική ομάδα της Nia Morrish από το Πανεπιστήμιο του Exeter ανέλυσε στοιχεία από τη μεγάλη μελέτη «Understanding Society», αξιολογώντας δεδομένα σχετιζόμενα με μοναξιά, υγεία και χρήση υπηρεσιών υγείας σε 23.071 άτομα από το 2021 έως το 2023. Το αποτέλεσμα ήταν ανησυχητικό:

• Περίπου το 32 % των συμμετεχόντων ανέφερε ότι ένιωθε μοναξιά κάποιες φορές, ενώ το 8 % ότι νιώθει συχνά μόνος/η.

• Οι άνθρωποι που ανέφεραν συχνή μοναξιά είχαν σημαντικά χειρότερη σωματική και ψυχική υγεία.

Αλλά το πιο αξιοσημείωτο εύρημα ήταν στα οικονομικά του NHS:

• Οι μοναχικοί πολίτες επιβάρυναν τον προϋπολογισμό υγείας κατά περίπου 900 £ επιπλέον ετησίως σε σχέση με τα μη μοναχικά άτομα, λόγω αυξημένης χρήσης ιατρικών υπηρεσιών (γενικοί ιατροί, εξωτερικά ιατρεία, νοσηλείες).

Η επιβάρυνση αυτή εντοπίστηκε ιδιαίτερα στους:

• Νεαρούς (16–24 ετών), όπου το κόστος λόγω μοναξιάς ήταν πιο έντονο σε σύγκριση με άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

• Ηλικιωμένους, οι οποίοι επίσης παρουσίασαν σημαντικά αυξημένο κόστος υγειονομικής περίθαλψης σε σχέση με συνομηλίκους που δεν ένιωθαν μοναχικοί.

Οι ερευνητές υπογραμμίζουν πως η μοναξιά δεν επηρεάζει μόνο την ψυχική ευημερία, αλλά έχει και πραγματικό οικονομικό και κοινωνικό κόστος — και αυτό πρέπει να συνεκτιμηθεί στις πολιτικές πρόληψης και στήριξης.

Γνώμες των ερευνητών

Η Nia Morrish αναφέρει ότι, ενώ γνωρίζουμε πως η μοναξιά επηρεάζει αρνητικά την υγεία, η σχέση της με τα κόστη στο σύστημα υγείας δεν ήταν έως τώρα κατανοητή. Τώρα, με την άμεση ανάλυση των δημοσιών δαπανών, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη να αντιμετωπιστεί ως ουσιαστικό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Η συν-συγγραφέας Antonieta Medina-Lara τονίζει πως η μοναξιά αποτελεί υπαρκτό προσωπικό αλλά και κοινωνικό κόστος. Η αναγνώρισή της ως προτεραιότητα—από την πολιτεία, το NHS και την κοινωνία—μπορεί να οδηγήσει στη διαμόρφωση πολιτικών που ενισχύουν την κοινωνική σύνδεση και μειώνουν το οικονομικό βάρος.

Η μοναξιά έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου — όσο μεγάλος όσο και της παχυσαρκίας ή του καπνίσματος. Επίσης:

• Ενισχύει φλεγμονές και επίπεδα στρες στο σώμα.

• Συνδέεται με ψυχικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη, αλλά και με καρδιαγγειακά προβλήματα, διαβήτη τύπου 2 και ατομικές συμπεριφορές από την υγεία.

• Υπάρχει πολύ ισχυρή συσχέτιση μεταξύ φτώχειας, μοναξιάς και κακής υγείας — ακόμη και όταν τα επίπεδα κοινωνικών επαφών είναι παρόμοια.

Τι μπορούμε να κάνουμε

Η μοναξιά δεν είναι ιδιωτικό αλλά δημόσιο ζήτημα υγείας. Ενδεικτικά μέτρα:

1. Κοινωνική συνταγογράφηση (social prescribing): να αφιερώνεται χρόνος από επαγγελματίες υγείας για να συνδέσουν ασθενείς με κοινοτικές δράσεις ή ομάδες.

2. Υποστήριξη νεαρών μελών της κοινωνίας: ειδικά για ηλικίες 16–24, ενίσχυση των σχέσεων και πρόσβασης σε ψυχοκοινωνική στήριξη.

3. Τοπικά προγράμματα κοινότητας: κοινωνικά κέντρα, δραστηριότητες, δημιουργικά εργαστήρια.

4. Ευαισθητοποίηση και σωστή στόχευση πολιτικών: αντιμετώπιση της μοναξιάς ως κοινωνικού δεινού.

Η μελέτη του Exeter University φωτίζει μια σοβαρή πραγματικότητα: η μοναξιά όχι μόνο υπονομεύει τη σωματική και ψυχική μας υγεία, αλλά επιβαρύνει σημαντικά το NHS — με κόστος περίπου 900 £ επιπλέον ανά άτομο ετησίως για όσους νιώθουν συχνά μόνοι. Αυτό καθιστά τη μοναξιά ένα κρίσιμο πρόβλημα δημοσίας υγείας, που απαιτεί άμεση και συντονισμένη αντιμετώπιση—για το καλό του ατόμου, της κοινωνίας και του συστήματος υγείας.