Η μοναξιά διπλασιάζει τον κίνδυνο σωματικού πόνου

Μία σημαντική μελέτη που διεξήχθη από το City & St George’s, University of London, ρίχνει φως στην έντονη σχέση ανάμεσα στην μοναξιά και τον σωματικό πόνο, σύμφωνα με στοιχεία που συγκεντρώθηκαν σε 139 χώρες και πέρα από 256.000 άτομα ηλικίας 15 έως 100 ετών. Πόσο σημαντικός παράγοντας υπήρξε το αίσθημα μοναξιάς;

Τι έδειξαν τα στοιχεία

• Οι συμμετέχοντες που ανέφεραν ότι ένιωθαν «πολύ μοναξιά» ήταν περισσότερο από δύο φορές πιθανότεροι να βιώνουν σωματικό πόνο σε σύγκριση με όσους δεν ένιωθαν μοναξιά.

• Επιπλέον, οι μοναχικοί άνθρωποι είχαν σχεδόν δύο φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναφέρουν γενικά προβλήματα υγείας, και περίπου 25,8% μεγαλύτερη πιθανότητα να αισθάνονται ψυχολογική καταπόνηση (distress) σε σύγκριση με όσους δεν ένιωθαν μοναξιά.

Ποιοι παράγοντες μεσολαβούν στη σχέση μοναξιάς και πόνου

Η έρευνα διερεύνησε πώς διαφόρων ειδών παράγοντες συμβάλλουν στη σύνδεση μοναξιάς — σωματικού πόνου. Τα κυριότερα ευρήματα:

1. Ψυχολογική καταπόνηση (psychological distress)
   Αυτή η μεταβλητή εξηγεί το μεγαλύτερο μέρος της σχέσης: πάνω από το 60% της σύνδεσης μοναξιάς-πόνου εξηγείται από ψυχολογική ένταση.

2. Προβλήματα υγείας
   Περίπου 18,9% της σχέσης μπορεί να αποδοθεί σε ήδη υπάρχοντα σωματικά προβλήματα υγείας που περιορίζουν την καθημερινή λειτουργία.

3. Κοινωνικο-δημογραφικοί παράγοντες / κοινωνική υποστήριξη
   Μεταβλητές όπως το μορφωτικό επίπεδο, το εισόδημα, η απασχόληση, το αν κάποιος έχει φίλους ή συγγενείς που μπορεί να στηριχτεί καθώς και η ικανοποίηση από τις ευκαιρίες κοινωνικοποίησης, εξηγούν ένα επιπλέον μέρος της σχέσης (~14%).

4. Φύλο και ηλικία

   • Η σχέση μεταξύ μοναξιάς και πόνου φαίνεται λίγο πιο έντονη στις γυναίκες παρά στους άνδρες.

   • Όμως, η σύνδεση υπάρχει καθ’ όλα τα ηλικιακά γκρουπ — δηλαδή τόσο μεταξύ των νεότερων όσο και των μεγαλύτερων συμμετεχόντων.

Επιδημιολογικά στοιχεία

• Σχεδόν 22,7% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι ένιωθαν μοναξιά «πολύ» την προηγούμενη μέρα από τη μέτρηση.

• 34.5% ανέφεραν ότι είχαν αισθανθεί σωματικό πόνο την προηγούμενη ημέρα.

• Περίπου 30.7% ένιωθαν ψυχολογική πίεση ή distress, και 26.4% είχαν προβλήματα υγείας που επηρέαζαν την καθημερινότητά τους.

Τι σημαίνει αυτό

Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η μοναξιά δεν είναι μόνο ζήτημα συναισθηματικό ή ψυχολογικό, αλλά έχει πραγματικές επιπτώσεις στο σώμα και στην αίσθηση του πόνου. Ο ψυχολογικός πόνος, η θλίψη, το άγχος που συχνά συνοδεύουν τη μοναξιά, φαίνεται ότι μεσολαβούν σημαντικά ώστε να ενταθεί ή να δημιουργηθεί σωματικός πόνος — ή τουλάχιστον να γίνει αντιληπτός πιο έντονα.

Επιπλέον, τα κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου — εισόδημα, απασχόληση, μόρφωση, δυνατότητα κοινωνικοποίησης — «ενισχύουν» ή «μετριάζουν» αυτή τη σχέση. Για παράδειγμα, κάποιος με χαμηλό εισόδημα ή που δεν εργάζεται πλήρως, είναι πιο πιθανό να είναι μοναχικός και ο πόνος να είναι εντονότερος.

Προκλήσεις και περιορισμοί της μελέτης

• Στη μελέτη χρησιμοποιούνται αυτοαναφορές (self-reporting) για τα αισθήματα μοναξιάς, τον πόνο και την ψυχολογική κατάσταση. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει πιθανότητα να υπάρχει υποκειμενικό bias — άνθρωποι που αισθάνονται ήδη άσχημα να αποδίδουν περισσότερα αρνητικά στοιχεία στη ζωή τους.

• Είναι διατομική (cross-sectional), δηλαδή τα στοιχεία τραβήχτηκαν τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Δεν μπορούν να καθορίσουν με βεβαιότητα αν η μοναξιά προκαλεί πόνο ή αν ο πόνος οδηγεί σε μοναξιά — πιθανόν υπάρχει ένας αμφίδρομος μηχανισμός.

• Επίσης, η αντίληψη του τι συνιστά «πόνο», «κατάσταση υγείας που περιορίζει», ή «ψυχολογική καταπόνηση» μπορεί να διαφέρει πολιτισμικά ή ατομικά.

Σημασία για την πρακτική και προτάσεις

Επειδή πρόκειται για μια τόσο διαδεδομένη εμπειρία με σημαντικές επιπτώσεις, οι ερευνητές και οι πολιτικοί προτείνουν τα εξής:

1. Κοινωνικές παρεμβάσεις που δεν αρκούνται στη δημιουργία “χωροχρονικών ευκαιριών” για ανθρώπους να συναντιούνται, αλλά εστιάζουν στην ποιότητα των σχέσεων — το να νιώθει κάποιος πραγματική υποστήριξη.

2. Ψυχολογική υποστήριξη / θεραπεία για τη διαχείριση του στρες, της θλίψης και των συναισθημάτων που συνοδεύουν τη μοναξιά.

3. Μείωση κοινωνικών ανισοτήτων, ενίσχυση εργασιακής σταθερότητας και βελτίωση συνθηκών διαβίωσης, αφού τα οικονομικά και το μορφωτικό επίπεδο παίζουν σημαντικό ρόλο.

4. Επιπλέον έρευνα, μακροχρόνια, για να κατανοηθεί πώς εξελίσσεται η μοναξιά στον χρόνο και πώς αυτή η εμπειρία επηρεάζει τον πόνο — καθώς και ποια μέτρα είναι πιο αποτελεσματικά σε διαφορετικούς πολιτισμούς.

Η νέα αυτή μελέτη καταδεικνύει ότι η μοναξιά δεν είναι απλώς ένα συναισθηματικό βίωμα· έχει απτές συνέπειες για το σώμα μας, ιδίως μέσω του πόνου. Όσο περισσότερο κατανοούμε τη διαδικασία — πώς η ψυχολογική καταπόνηση, τα προβλήματα υγείας και οι κοινωνικο-δημογραφικοί παράγοντες εμπλέκονται — τόσο καλύτερα μπορούμε να σχεδιάσουμε αποτελεσματικές στρατηγικές πρόληψης και υποστήριξης.

Είναι σημαντικό να μην υποτιμούμε τα συναισθήματα μοναξιάς — και να μην θεωρούμε ότι “θα περάσει” από μόνα τους. Η ανθρώπινη σύνδεση, η υποστήριξη και η κατανόηση, μπορεί να είναι κρίσιμα εργαλεία για να μειωθεί ο πόνος που βιώνουν πολλοί άνθρωποι σήμερα.