Η διάσπαση λίπους στα δερματικά κύτταρα επανεκκινεί την τριχοφυΐα

Μια εντυπωσιακή ανακάλυψη από ερευνητές του Εθνικού Πανεπιστημίου της Ταϊβάν (National Taiwan University), σε συνεργασία με επιστήμονες από τις ΗΠΑ, ρίχνει νέο φως στην τριχοφυΐα. Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Cell Metabolism, η διάσπαση λίπους στα δερματικά κύτταρα (adipocyte lipolysis) ενεργοποιεί τα βλαστοκύτταρα των θυλάκων των τριχών και προκαλεί αναγέννηση της τριχοφυΐας μέσω σημάτων που βασίζονται σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα.

Τα θυλάκια παραμένουν, αλλά αδρανούν

Σε άνδρες που εμφανίζουν φαλάκρα, τα θυλάκια των τριχών δεν εξαφανίζονται εντελώς· παραμένουν στο δέρμα, αλλά είναι σμικρυμένα και παράγουν πιο αδύναμες τρίχες, έως ότου σταματήσουν πλήρως να παράγουν. Παρόλο που φαίνονται ανενεργά, περιέχουν ακόμα βλαστοκύτταρα, τα οποία, θεωρητικά, μπορούν να επαναδραστηριοποιηθούν υπό τις σωστές συνθήκες. Η νέα μελέτη έρχεται να αποδείξει ότι αυτή η δυνατότητα ίσως δεν είναι τόσο θεωρητική όσο πιστευόταν.

Ο ρόλος του λίπους στο δέρμα

Το δέρμα είναι ένα όργανο πλούσιο σε λιπίδια. Ο λιπώδης ιστός κάτω από την επιδερμίδα δεν προσφέρει μόνο μόνωση και προστασία· εκκρίνει ορμονικούς και φλεγμονώδεις παράγοντες, συμμετέχοντας ενεργά στη ρύθμιση του μεταβολισμού και της αναγέννησης των κυττάρων. Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι ήπιος ερεθισμός ή φλεγμονή μετά από τραυματισμό μπορεί να προκαλέσει αναγέννηση τριχών, πιθανόν μέσω επικοινωνίας μεταξύ των λιποκυττάρων του δέρματος και των βλαστοκυττάρων των θυλάκων.  Ωστόσο, μέχρι σήμερα ο ακριβής ρόλος των λιποκυττάρων στη διαδικασία αυτή παρέμενε ασαφής.

Το πείραμα με τα ποντίκια

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μοντέλα ποντικών για να εξετάσουν αν η φλεγμονή που προκαλείται από μικροτραυματισμό ενεργοποιεί τη διάσπαση λίπους (λιπόλυση) στα δερματικά κύτταρα και αν αυτή η διαδικασία οδηγεί στην αναγέννηση των τριχών.

Για τον σκοπό αυτό, εφαρμόστηκε θειικό δωδεκυλοθειικό νάτριο (SDS) τοπικά στο δέρμα των ποντικών, προκαλώντας ελεγχόμενο ερεθισμό και επαφή δερματίτιδας. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκε και θερμικός τραυματισμός με λέιζερ για επαλήθευση των αποτελεσμάτων. Τα πειράματα έγιναν κυρίως σε θηλυκά ποντίκια, τα οποία είχαν προηγουμένως ξυριστεί για να συγχρονιστεί ο κύκλος τριχοφυΐας στο στάδιο ηρεμίας (τελογενές στάδιο).

Η φλεγμονή ενεργοποιεί τη λιπόλυση και την ανάπτυξη τριχών

Μετά την εφαρμογή του SDS, το δέρμα παρουσίασε ερυθρότητα, πάχυνση και φλεγμονώδη αντίδραση. Λίγες ημέρες αργότερα, παρατηρήθηκε αναγέννηση νέων τριχών. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο λευκός λιπώδης ιστός του δέρματος παρουσίασε έντονη λιπόλυση: τα λιποκύτταρα συρρικνώθηκαν, οι αποθήκες λίπους μειώθηκαν και τα επίπεδα ελεύθερων λιπαρών οξέων αυξήθηκαν.

Όταν μπλοκαρίστηκε το ένζυμο ATGL, που είναι καθοριστικό για τη λιπόλυση, είτε φαρμακευτικά είτε γενετικά, η διαδικασία σταμάτησε και η τριχοφυΐα δεν αναγεννήθηκε. Αυτό αποδεικνύει ότι η διάσπαση λίπους αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επανενεργοποίηση των βλαστοκυττάρων των θυλάκων.

Ο ρόλος των μακροφάγων

Η φλεγμονή που προκλήθηκε από τον ερεθισμό συνοδευόταν από αύξηση των ανοσοκυττάρων, ειδικά των μακροφάγων, που διείσδυσαν στον λιπώδη ιστό. Μέσα από ανάλυση γονιδιακής έκφρασης (transcriptomics), οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα μακροφάγα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη μετάδοση του σήματος που ενεργοποιεί τη λιπόλυση.

Όταν οι ερευνητές απέσπασαν τα μακροφάγα χρησιμοποιώντας ειδικά λιποσώματα, η λιπόλυση μειώθηκε δραστικά και η αναγέννηση των τριχών σταμάτησε. Αντίθετα, η αφαίρεση άλλων κυττάρων του ανοσοποιητικού (όπως ουδετερόφιλα ή λεμφοκύτταρα) δεν επηρέασε τη διαδικασία.

Έτσι, καθίσταται σαφές ότι υπάρχει ένας άξονας επικοινωνίας “μακροφάγο – λιποκύτταρο – βλαστοκύτταρο”, ο οποίος μετατρέπει τα σήματα τραυματισμού σε μεταβολικά σήματα ενεργοποίησης των θυλάκων των τριχών.

Πιθανές θεραπείες για την τριχόπτωση

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της μελέτης είναι ότι η τοπική εφαρμογή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων στα ποντίκια προκάλεσε ανάπτυξη νέων τριχών, υποδεικνύοντας θεραπευτική δυνατότητα για την αντιμετώπιση της τριχόπτωσης στον άνθρωπο.

Ωστόσο, οι ερευνητές τονίζουν ότι η επικύρωση σε ανθρώπινο δέρμα δεν έχει ακόμη πραγματοποιηθεί. Επίσης, η κρίσιμη πρωτεΐνη που συμμετέχει στη διαδικασία, η SAA3, εκφράζεται στα ποντίκια, ενώ στους ανθρώπους υπάρχουν αντίστοιχα μόρια SAA1 και SAA2. Η διαφορά αυτή σημαίνει ότι χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθεί αν ο ίδιος μηχανισμός λειτουργεί και στους ανθρώπους.

Η ανακάλυψη αυτή αποκαλύπτει έναν νέο βιολογικό μηχανισμό που συνδέει τη διάσπαση λίπους, τη φλεγμονή και την αναγέννηση των τριχών. Αν τα αποτελέσματα επαληθευτούν σε ανθρώπινους ιστούς, ενδέχεται να ανοίξουν νέες προοπτικές για φυσικές ή φαρμακευτικές θεραπείες κατά της φαλάκρας. Η μελέτη αποδεικνύει ότι ο οργανισμός διαθέτει εγγενείς μηχανισμούς αναγέννησης και ότι η επανενεργοποίηση του μεταβολισμού του λίπους στο δέρμα μπορεί να αποτελέσει το κλειδί για την αποκατάσταση της τριχοφυΐας.