Νέα επιστημονικά δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι οι ουσιαστικές κοινωνικές συνδέσεις δεν είναι μόνο καλές για την ψυχή, αλλά και για τον εγκέφαλο. Ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν και το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης στη Βοστώνη διαπίστωσε ότι ο τακτικός χρόνος που αφιερώνεται σε βοήθεια εκτός σπιτιού μπορεί να επιβραδύνει σημαντικά τη γνωστική έκπτωση σε μεσήλικες και ηλικιωμένους.
Τα ευρήματα της μελέτης
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Social Science & Medicine, ανέλυσε δεδομένα από περισσότερους από 30.000 ενήλικες στις ΗΠΑ σε διάστημα δύο δεκαετιών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το ποσοστό γνωστικής έκπτωσης που σχετίζεται με τη γήρανση ήταν μειωμένο κατά 15–20% σε άτομα που παρείχαν τακτικά βοήθεια – είτε μέσω οργανωμένης εθελοντικής δράσης είτε πιο ανεπίσημα, βοηθώντας γείτονες, συγγενείς ή φίλους. Η γνωστική αυτή ωφέλεια παρατηρήθηκε σταθερά όταν οι συμμετέχοντες αφιέρωναν περίπου 2 έως 4 ώρες την εβδομάδα σε τέτοιες δραστηριότητες.
Τι θεωρείται «βοήθεια»;
Η έρευνα ήταν από τις πρώτες που εξέτασε ταυτόχρονα την επίδραση τόσο του επίσημου εθελοντισμού όσο και της ανεπίσημης βοήθειας. Η δεύτερη περιλαμβάνει πράξεις όπως η μεταφορά κάποιου σε ιατρικό ραντεβού, η φροντίδα παιδιών, η κηπουρική ή ακόμη και η βοήθεια σε φορολογικά θέματα.
Παρόλο που περίπου το ένα τρίτο των ηλικιωμένων Αμερικανών συμμετέχει σε οργανωμένες εθελοντικές δράσεις, πάνω από τους μισούς προσφέρουν τακτική βοήθεια σε άτομα του περιβάλλοντός τους με ανεπίσημο τρόπο. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της μελέτης, καθηγητή Sae Hwang Han, ήταν εντυπωσιακό το γεγονός ότι τα οφέλη της ανεπίσημης βοήθειας ήταν συγκρίσιμα με αυτά του επίσημου εθελοντισμού, παρά την έλλειψη κοινωνικής αναγνώρισης που συχνά χαρακτηρίζει την πρώτη.
Γιατί βοηθά η προσφορά στους άλλους;
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μακροχρόνια δεδομένα από το National Health and Retirement Study, εξετάζοντας στοιχεία από το 1998. Η ανάλυση έλαβε υπόψη παράγοντες όπως η οικονομική κατάσταση, η σωματική και ψυχική υγεία και το μορφωτικό επίπεδο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η επιβράδυνση της γνωστικής έκπτωσης συνδέεται άμεσα με την έναρξη και τη διατήρηση της προσφοράς.
Όσο οι συμμετέχοντες ενσωμάτωναν τη βοήθεια ως σταθερή συνήθεια, τόσο μεγαλύτερα ήταν τα οφέλη. Αντίθετα, η πλήρης διακοπή κάθε μορφής βοήθειας συνδέθηκε με χειρότερη γνωστική λειτουργία. Αυτό υποδηλώνει ότι είναι σημαντικό να παραμένουν οι ηλικιωμένοι ενεργοί στην κοινωνική προσφορά, με την κατάλληλη υποστήριξη και προσαρμογές, για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Μηχανισμοί προστασίας του εγκεφάλου
Η προσφορά στους άλλους μπορεί να επιδρά θετικά στον εγκέφαλο με δύο κύριους τρόπους:
-
Μείωση του στρες και της φλεγμονής – Άλλη μελέτη της ίδιας ερευνητικής ομάδας, που δημοσιεύτηκε στο Psychoneuroendocrinology, έδειξε ότι ο εθελοντισμός μπορεί να περιορίσει τις αρνητικές επιδράσεις του χρόνιου στρες στη συστηματική φλεγμονή, η οποία αποτελεί γνωστό βιολογικό παράγοντα κινδύνου για γνωστική έκπτωση και άνοια.
-
Ενίσχυση κοινωνικών δεσμών – Οι κοινωνικές σχέσεις που δημιουργούνται μέσω της προσφοράς παρέχουν ψυχολογική, συναισθηματική και γνωστική στήριξη, η οποία μπορεί να θωρακίσει την εγκεφαλική υγεία.
Δημόσια υγεία και κοινωνική συμμετοχή
Τα ευρήματα ενισχύουν την ανάγκη ένταξης του εθελοντισμού και της κοινωνικής βοήθειας στις πολιτικές δημόσιας υγείας, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες ηλικίες, όταν αυξάνεται ο κίνδυνος ασθενειών όπως η νόσος Αλτσχάιμερ. Σε μια κοινωνία που γερνά και με την απομόνωση να αποτελεί αυξανόμενο πρόβλημα, η ενεργός συμμετοχή μπορεί να λειτουργήσει ως «ασπίδα» για τον εγκέφαλο. Ο Han επισημαίνει ότι ακόμη και άτομα με όχι καλή υγεία μπορούν να συνεχίσουν να συνεισφέρουν με τρόπους που ταιριάζουν στις δυνατότητές τους – και μάλιστα, συχνά είναι εκείνοι που αποκομίζουν τα μεγαλύτερα οφέλη.
Η βοήθεια προς τους άλλους, είτε μέσα από οργανωμένες δράσεις είτε μέσα από καθημερινές πράξεις προσφοράς, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα προστασίας της γνωστικής λειτουργίας με την πάροδο του χρόνου. Δεν απαιτείται υπερβολική δέσμευση – λίγες ώρες την εβδομάδα αρκούν για να κάνουν τη διαφορά. Το μήνυμα της μελέτης είναι σαφές: η προσφορά δεν ωφελεί μόνο εκείνους που τη δέχονται, αλλά και αυτούς που τη δίνουν, προσφέροντας μια πιο υγιή, ενεργή και πνευματικά «ζωντανή» ζωή.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!