Σε έναν κόσμο όπου οι πόλεμοι δεν περιορίζονται πλέον στα πεδία των μαχών αλλά επεκτείνονται στους χώρους παροχής φροντίδας, ένας νέος όρος εισάγεται για να περιγράψει την εσκεμμένη καταστροφή του τομέα υγείας ως όπλο πολέμου: Healthocide. Σύμφωνα με άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό BMJ Global Health, γιατροί και επαγγελματίες υγείας οφείλουν να καταδικάσουν ανοιχτά την εργαλειοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης, καθώς η σιωπή ισοδυναμεί με συνενοχή.
Οι συγγραφείς, με επικεφαλής τη Dr. Joelle Abi-Rached από το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού, προειδοποιούν ότι οι στοχευμένες επιθέσεις σε γιατρούς, νοσοκομεία και υπηρεσίες πρώτων βοηθειών όχι μόνο παραβιάζουν το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, αλλά και τα θεμέλια της ιατρικής δεοντολογίας.
Καταστροφή Υγειονομικών Υπηρεσιών: Η Περίπτωση του Λιβάνου και της Γάζας
Αν και οι ερευνητές αναφέρονται σε συγκρούσεις σε Ουκρανία, Σουδάν, Συρία και Ελ Σαλβαδόρ, το άρθρο εστιάζει κυρίως στον Λίβανο και τη Λωρίδα της Γάζας. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Υγείας του Λιβάνου (Οκτώβριος 2023 – Ιανουάριος 2025), 217 επαγγελματίες υγείας σκοτώθηκαν από τις ισραηλινές δυνάμεις, 177 ασθενοφόρα καταστράφηκαν, 68 νοσοκομεία δέχθηκαν επίθεση και 237 περιστατικά επιθέσεων σε επείγουσες ιατρικές υπηρεσίες καταγράφηκαν.
Στη Γάζα, οι απώλειες είναι ακόμα πιο τραγικές: τουλάχιστον 986 υγειονομικοί έχουν χάσει τη ζωή τους, μεταξύ αυτών 165 γιατροί, 260 νοσηλευτές, 76 φαρμακοποιοί και δεκάδες εργαζόμενοι πολιτικής προστασίας και διοικητικού προσωπικού. Οι επιθέσεις δεν περιορίζονται μόνο σε εγκαταστάσεις – σύμφωνα με τις μαρτυρίες, πολλά ασθενοφόρα έχουν παρεμποδιστεί ή στοχοποιηθεί ενώ επιχειρούσαν να φτάσουν σε τραυματίες.
Ιατρική Ουδετερότητα υπό Κατάρρευση
Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο προστατεύει σαφώς τις ιατρικές υπηρεσίες και τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας. Ωστόσο, οι συγγραφείς του άρθρου επισημαίνουν πως οι αρχές της ιατρικής ουδετερότητας – που αναδείχθηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο – βρίσκονται πλέον σε κίνδυνο. Προκαλεί εντύπωση η απουσία επίσημης αντίδρασης από ιατρικές ενώσεις στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και το Ισραήλ. Οι δηλώσεις τους χαρακτηρίζονται συχνά αργοπορημένες ή χλιαρές. Όπως αναρωτιούνται οι συγγραφείς: «Είναι οι γιατροί πρόθυμοι να εγκαταλείψουν την ιατρική ουδετερότητα και, αν ναι, με ποιο κόστος;»
Healthocide: Ένας Νέος Όρος για Μια Νέα Απειλή
Η ορολογία «healthocide» προκύπτει από τη σύνθεση των λέξεων “health” (υγεία) και “genocide” (γενοκτονία) και περιγράφει τη σκόπιμη καταστροφή των συστημάτων υγείας για ιδεολογικούς ή πολιτικούς λόγους. Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι αυτό που παρατηρείται σήμερα δεν είναι απλά η «κανονικοποίηση» των επιθέσεων κατά της υγείας, αλλά μια πιο επικίνδυνη πρακτική, η οποία εκκολάπτει μια κουλτούρα ατιμωρησίας. Η ομαλοποίηση τέτοιων επιθέσεων δημιουργεί προηγούμενο που αποθαρρύνει την υπεράσπιση της ιατρικής ουδετερότητας και δίνει θάρρος στους μελλοντικούς παραβάτες του διεθνούς δικαίου.
Η Σιωπή Είναι Συνενοχή
Οι συγγραφείς καλούν τους γιατρούς και τις ενώσεις τους να σταματήσουν να είναι παθητικοί παρατηρητές και να αναλάβουν ενεργό ρόλο. Οι προτεινόμενες ενέργειες περιλαμβάνουν:
-
Καταγγελία παραβιάσεων από κρατικούς και μη κρατικούς φορείς.
-
Τεκμηρίωση επιθέσεων με στόχο τη λογοδοσία και τη δικαιοσύνη.
-
Δημόσια υποστήριξη υπέρ της ιατρικής ουδετερότητας.
-
Πίεση για ενίσχυση του διεθνούς νομικού πλαισίου.
Η ιατρική ουδετερότητα, τονίζουν, δεν είναι απολιτική· είναι στάση υπέρ της ανθρωπιάς, της κοινωνικής δικαιοσύνης και των πολιτικών που προάγουν την υγεία.
Ένα Κάλεσμα για Δράση
Καθώς ο πόλεμος εξελίσσεται σε ψηφιακό και τεχνολογικό επίπεδο με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, drones, απαγορευμένων όπλων και απειλών πυρηνικής σύρραξης, η ανάγκη για προάσπιση της υγειονομικής περίθαλψης γίνεται επιτακτική. Το άρθρο καταλήγει σε ένα ηχηρό κάλεσμα: «Η σιωπή είναι συνενοχή. Οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν να υψώσουν το ανάστημά τους και να προστατεύσουν το δικαίωμα όλων στην υγεία, ακόμα και μέσα στη δίνη της σύρραξης.»
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!