Γονεϊκά πρότυπα: Πώς οι συνήθειες των γονιών επηρεάζουν τα παιδιά τους

Η καθημερινή μετακίνηση στο σχολείο μπορεί να φαίνεται μια απλή διαδικασία, όμως, σύμφωνα με νέα φινλανδική έρευνα, κρύβει μια ισχυρή «κληρονομιά» από γενιά σε γενιά. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Jyväskylä, που δημοσιεύτηκε στο European Journal of Public Health, αποκάλυψε τα γονεϊκά πρότυπα – τα παιδιά έχουν αυξημένες πιθανότητες να περπατούν ή να κάνουν ποδήλατο στο σχολείο, εάν και οι γονείς τους χρησιμοποιούσαν παρόμοιους τρόπους μετακίνησης όταν ήταν μικροί.

Η αξία της ενεργητικής μετακίνησης

Το περπάτημα ή η ποδηλασία προς το σχολείο δεν είναι απλώς ένας τρόπος να φτάσει κανείς εγκαίρως στο μάθημα — αποτελεί και μια σημαντική πηγή καθημερινής σωματικής δραστηριότητας για παιδιά και εφήβους. Σε μια εποχή που η φυσική αδράνεια των νέων αυξάνεται ανησυχητικά, οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι η ενσωμάτωση της κίνησης στην καθημερινότητα είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της υγείας.

Σύμφωνα με την ερευνήτρια Tuuli Suominen, «βρήκαμε μια θετική, διαγενεακή σύνδεση ανάμεσα στις συνήθειες μετακίνησης των γονιών και των παιδιών τους». Με άλλα λόγια, εάν οι γονείς είχαν μεγαλώσει πηγαίνοντας με τα πόδια ή το ποδήλατο στο σχολείο, είναι πιο πιθανό να ενθαρρύνουν και να υποστηρίζουν παρόμοιες επιλογές στα παιδιά τους.

Η έρευνα και τα δεδομένα

Η μελέτη βασίστηκε σε δεδομένα από την Cardiovascular Risk in Young Finns Study (YFS), μια μακροχρόνια έρευνα που ξεκίνησε το 1980 και στην πρόσφατη φάση της (2018) εξετάζει τρεις γενιές. Συνολικά αναλύθηκαν στοιχεία από 660 ζευγάρια γονέων-παιδιών. Οι συνήθειες μετακίνησης των γονιών καταγράφηκαν τη δεκαετία του 1980, ενώ των παιδιών τους μελετήθηκαν το 2018.

Οι ερευνητές έλαβαν υπόψη παράγοντες όπως:

• Απόσταση από το σχολείο

• Τάξη φοίτησης

• Περιοχή κατοικίας (αστική ή αγροτική)

• Φύλο

• Εκπαίδευση γονέων

• Οικογενειακό εισόδημα

Αν και η συσχέτιση δεν ήταν ιδιαίτερα ισχυρή, παρέμενε στατιστικά σημαντική, δείχνοντας ότι οι εμπειρίες και οι στάσεις των γονιών απέναντι στην ενεργητική μετακίνηση παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση των συνηθειών των παιδιών.

Η σημασία των πρώτων χρόνων

Τα γονεϊκά πρότυπα με την επιρροή των γονιών είναι πιο έντονα στα χρόνια του δημοτικού. Όπως δείχνουν και προηγούμενες έρευνες, όσο τα παιδιά μεγαλώνουν και αποκτούν περισσότερη αυτονομία, οι αποφάσεις τους επηρεάζονται περισσότερο από τους συνομηλίκους και λιγότερο από την οικογένεια. Γι’ αυτό, η Suominen επισημαίνει: «Εάν οι γονείς βλέπουν θετικά το περπάτημα ή την ποδηλασία και τα έχουν ζήσει ως παιδιά, είναι πιο πιθανό να περάσουν αυτή τη στάση στην επόμενη γενιά».

Οφέλη πέρα από τη φυσική άσκηση

Η καθημερινή κίνηση προς το σχολείο δεν ενισχύει μόνο την υγεία των παιδιών. Συμβάλλει και στη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ενίσχυση της κοινωνικοποίησης, αφού τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να συναντήσουν φίλους στον δρόμο. Η ενίσχυση της ενεργητικής μετακίνησης μπορεί να γίνει μέσω:

• Δημιουργίας ασφαλών ποδηλατόδρομων και πεζοδρομίων

• Εκστρατειών ενημέρωσης για γονείς και μαθητές

• Προγραμμάτων «περπατήματος με παρέα» (walking school buses)

• Σχολικών πρωτοβουλιών που επιβραβεύουν τη φυσική μετακίνηση

Η μελέτη του Πανεπιστημίου του Jyväskylä δείχνει ότι οι συνήθειες των γονιών μπορούν να αφήσουν μακροχρόνιο αποτύπωμα στον τρόπο που κινούνται οι επόμενες γενιές. Το περπάτημα ή η ποδηλασία στο σχολείο είναι ένας απλός, οικονομικός και βιώσιμος τρόπος να αυξηθεί η καθημερινή φυσική δραστηριότητα, προσφέροντας οφέλη τόσο για την υγεία όσο και για το περιβάλλον. Η επένδυση στην ενίσχυση αυτών των συνηθειών σήμερα μπορεί να δημιουργήσει πιο υγιείς και ενεργητικές κοινωνίες αύριο.