Γήρανση εγκεφάλου: Υγιεινές συνήθειες μπορούν να την επιβραδύνουν

Η χρονολογική ηλικία ενός ανθρώπου μπορεί να δείχνει 65 χρόνια, αλλά ο εγκέφαλός του να συμπεριφέρεται σαν να είναι δέκα χρόνια νεότερος – ή μεγαλύτερος. Αυτή είναι η βασική διαπίστωση μιας πρόσφατης μελέτης που διεξήχθη από ερευνητές του University of Florida, οι οποίοι εξέτασαν πώς οι θετικές συνήθειες ζωής επηρεάζουν τη γήρανση εγκεφάλου.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι παράγοντες όπως η αισιοδοξία, ο καλός ύπνος, η κοινωνική υποστήριξη και η σωστή διαχείριση του στρες συνδέονται με εγκέφαλους που φαίνονται νεότεροι και λειτουργούν πιο αποτελεσματικά. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι ο τρόπος που ζούμε και αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες μπορεί να επηρεάσει μετρήσιμα τον ρυθμό γήρανσης του εγκεφάλου, ακόμα και σε ανθρώπους που ζουν με χρόνια προβλήματα πόνου.

Οι συνήθειες που κάνουν τη διαφορά

Ο Dr. Jared Tanner, ερευνητής και καθηγητής ψυχολογίας στο University of Florida, δήλωσε: «Αυτά είναι πράγματα που οι άνθρωποι μπορούν να ελέγξουν σε κάποιο βαθμό. Μπορείτε να μάθετε να αντιλαμβάνεστε το στρες διαφορετικά, ο κακός ύπνος είναι αντιμετωπίσιμος, και η αισιοδοξία μπορεί να καλλιεργηθεί».

Στην έρευνα συμμετείχαν 128 μεσήλικες και ηλικιωμένοι, οι περισσότεροι από τους οποίους έπασχαν ή είχαν κίνδυνο για οστεοαρθρίτιδα γονάτου και είχαν χρόνια μυοσκελετικά προβλήματα πόνου. Η διάρκεια της παρακολούθησης ήταν δύο χρόνια.

Με τη χρήση MRI και ανάλυσης μέσω μηχανικής μάθησης, η ομάδα υπολόγισε την «ηλικία του εγκεφάλου» κάθε συμμετέχοντα και τη συνέκρινε με την πραγματική χρονολογική ηλικία. Η διαφορά μεταξύ αυτών των δύο χρησίμευσε ως δείκτης ολικής υγείας του εγκεφάλου.

Παράγοντες που επιταχύνουν τη γήρανση του εγκεφάλου

Η μελέτη επιβεβαίωσε ότι οι επιβαρυντικοί παράγοντες, όπως ο χρόνιος πόνος, το χαμηλό εισόδημα, η λιγότερη εκπαίδευση και άλλοι κοινωνικοί κίνδυνοι, σχετίζονται με εγκεφάλους που φαίνονται μεγαλύτεροι από την πραγματική ηλικία.

Παρά ταύτα, η επίδραση αυτών των παραγόντων φαίνεται να μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, ενώ οι προστατευτικοί παράγοντες ξεχωρίζουν πιο καθαρά. Αυτοί περιλαμβάνουν:

• Ποιοτικό ύπνο

• Υγιές σωματικό βάρος

• Διαχείριση του στρες

• Αποφυγή καπνίσματος

• Στηρικτικές σχέσεις με φίλους και οικογένεια

Οι συμμετέχοντες που ανέφεραν τα περισσότερα προστατευτικά στοιχεία είχαν εγκέφαλους οκτώ χρόνια νεότερους από την πραγματική τους ηλικία κατά την έναρξη της μελέτης, και η γήρανση του εγκεφάλου τους προχώρησε με βραδύτερο ρυθμό κατά τα επόμενα δύο χρόνια.

Η σημασία της καθημερινότητας για την εγκεφαλική υγεία

Η Dr. Kimberly Sibille, συν-συγγραφέας της μελέτης, τόνισε: «Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι οι υγιεινές συνήθειες δεν συνδέονται μόνο με χαμηλότερο πόνο και καλύτερη σωματική λειτουργία, αλλά φαίνεται να ενισχύουν συνολικά την υγεία με ουσιαστικό τρόπο».

Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι οι εγκέφαλοι των ηλικιωμένων είναι πιο ευάλωτοι σε προβλήματα όπως η απώλεια μνήμης, η άνοια και η νόσος Αλτσχάιμερ. Παραδοσιακά, η έρευνα επικεντρωνόταν σε μεμονωμένες περιοχές του εγκεφάλου, όμως η νέα μελέτη αξιοποιεί το δείκτη «διαφοράς ηλικίας εγκεφάλου» για να παρέχει μια ολική εικόνα της εγκεφαλικής υγείας και της επίδρασης του στρες και των εμπειριών ζωής.

Η διαφορά που κάνουν τα μικρά καθημερινά βήματα

Αν και η μελέτη επικεντρώθηκε σε ανθρώπους με χρόνια πόνο, οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι ίδιοι παράγοντες – λιγότερο στρες, κοινωνική υποστήριξη και ποιοτικός ύπνος – πιθανότατα επιβραδύνουν τη γήρανση του εγκεφάλου και σε άλλους πληθυσμούς.

Η Dr. Sibille πρόσθεσε: «Κάθε πρόσθετος παράγοντας που προάγει την υγεία φαίνεται να έχει νευροβιολογικό όφελος. Τα ευρήματά μας ενισχύουν τη θεωρία ότι ο τρόπος ζωής είναι πραγματικά φάρμακο».

Αυτό σημαίνει ότι μικρές αλλαγές στην καθημερινότητα – όπως η βελτίωση του ύπνου, η διατήρηση κοινωνικών σχέσεων, η σωματική άσκηση και η θετική στάση απέναντι στη ζωή – μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη διατήρηση ενός υγιούς εγκεφάλου για περισσότερα χρόνια.

Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι η υγιεινή καθημερινότητα δεν επηρεάζει μόνο τη σωματική υγεία, αλλά έχει άμεσες συνέπειες και στην εγκεφαλική ηλικία. Οι αποφάσεις που παίρνουμε κάθε μέρα, από τον ύπνο και τη διατροφή έως τον τρόπο που διαχειριζόμαστε το στρες, μπορούν να κάνουν τον εγκέφαλό μας να «γερνάει» πιο αργά, προσφέροντας μεγαλύτερη ποιότητα ζωής και νοητική λειτουργικότητα σε βάθος χρόνου. Με άλλα λόγια, η φροντίδα του εγκεφάλου ξεκινά από τις καθημερινές επιλογές μας – και ποτέ δεν είναι αργά να ξεκινήσει κανείς.