Γιατί μερικοί άνθρωποι βιώνουν “Hangxiety” ενώ άλλοι όχι

Ξυπνάς μετά από μια νύχτα διασκέδασης. Το κεφάλι σου πάλλεται, το στομάχι σου γυρίζει και πριν καν κοιτάξεις το κινητό σου, ένα αίσθημα ανησυχίας σε κυριεύει. Αναμνήσεις από τη χθεσινή βραδιά αρχίζουν να περνούν από το μυαλό σου, συνοδευόμενες από αμφιβολίες, αμηχανία και τύψεις. Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως “hangxiety”, ένας συνδυασμός των λέξεων hangover (μεθύσι) και anxiety (άγχος). Δεν αποτελεί ιατρικό όρο, ωστόσο περιγράφει επακριβώς την έντονη συναισθηματική δυσφορία που συνοδεύει το κλασικό σωματικό hangover. Οι περισσότεροι περιμένουν πονοκέφαλο ή κούραση μετά το ποτό, αλλά η ψυχολογική «κατάρρευση» της επόμενης ημέρας μπορεί να είναι εξίσου έντονη.

Η επιστήμη πίσω από το “hangxiety”

Το αλκοόλ επηρεάζει άμεσα τα χημικά του εγκεφάλου που ρυθμίζουν τη διάθεση και το στρες. Ενισχύει τη δράση του GABA, ενός νευροδιαβιβαστή που προκαλεί χαλάρωση και μειώνει το άγχος, ενώ ταυτόχρονα καταστέλλει το γλουταμινικό οξύ, το οποίο μας κρατά σε εγρήγορση. Αυτός είναι ο λόγος που όσο πίνουμε, νιώθουμε πιο χαλαροί, κοινωνικοί και θαρραλέοι.

Όταν, όμως, ο οργανισμός αρχίσει να μεταβολίζει το αλκοόλ, η ισορροπία αυτή αντιστρέφεται: τα ηρεμιστικά σήματα μειώνονται, τα διεγερτικά αυξάνονται και το νευρικό σύστημα μπαίνει σε υπερδιέγερση. Παράλληλα, το αλκοόλ διαταράσσει τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA), το σύστημα που ελέγχει την παραγωγή κορτιζόλης, της βασικής ορμόνης του στρες.

Προσθέστε σε αυτό έλλειψη ύπνου, αφυδάτωση και χαμηλό σάκχαρο, και το αποτέλεσμα είναι ένα σώμα και ένας εγκέφαλος σε κατάσταση συναγερμού — η τέλεια συνταγή για έντονο άγχος.

Τι δείχνουν οι έρευνες

Μια συστηματική ανασκόπηση 22 μελετών, που κάλυψε τέσσερις δεκαετίες και περισσότερους από 6.000 ενήλικες διεθνώς, έδειξε με συνέπεια ότι τα hangovers συνοδεύονται από αυξημένα επίπεδα άγχους, ενοχής, εκνευρισμού και λύπης. Παρά τις διαφορές στη μεθοδολογία των ερευνών, το συμπέρασμα ήταν σαφές: το hangover δεν είναι μόνο σωματικό — έχει και βαθύ συναισθηματικό αντίκτυπο.

Γιατί μερικοί υποφέρουν περισσότερο;

Δεν βιώνουν όλοι το hangxiety με τον ίδιο τρόπο. Οι άνθρωποι που είναι πιο επιρρεπείς στο άγχος ή στην κατάθλιψη, ή που πίνουν για να αντιμετωπίσουν το στρες, τείνουν να το βιώνουν εντονότερα.

Το αλκοόλ προσωρινά «μουδιάζει» τα αρνητικά συναισθήματα· όταν όμως περάσει η επίδρασή του, αυτά επιστρέφουν πιο έντονα. Αν κάποιος μάλιστα είπε ή έκανε πράγματα που έρχονται σε σύγκρουση με τις αξίες του, μπορεί να βιώσει ντροπή ή ενοχή, οδηγούμενος σε αυστηρή αυτοκριτική και συναισθηματική δυσφορία.

Ιδιαίτερα ευάλωτα είναι τα άτομα με δυσκολία ρύθμισης συναισθημάτων — εκείνα που δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους με υγιείς τρόπους.

Τι βοηθά στην αποφυγή ή την αντιμετώπιση

Δεν βιώνουν όλοι έντονο hangxiety. Οι άνθρωποι με υψηλή συναισθηματική ανθεκτικότητα και ικανότητα επανερμηνείας των καταστάσεων το διαχειρίζονται καλύτερα. Για παράδειγμα, η σκέψη «καταρρέω» μπορεί να μετατραπεί σε «το σώμα μου αναρρώνει» — μετατόπιση που μειώνει το άγχος. Εξίσου σημαντική είναι η κοινωνική υποστήριξη. Το να μιλήσεις με φίλους ή να γελάσεις με τα γεγονότα της προηγούμενης νύχτας μειώνει την απομόνωση και την ενοχή. Το να νιώθεις ότι δεν είσαι μόνος καθιστά την εμπειρία πιο διαχειρίσιμη.

Γιατί δεν σταματάμε να πίνουμε παρ’ όλα αυτά

Θα περίμενε κανείς ότι ένα δυνατό hangover θα αποθάρρυνε μελλοντική κατανάλωση αλκοόλ, όμως οι περισσότερες μελέτες δείχνουν το αντίθετο. Οι περισσότεροι το θεωρούν «αναπόφευκτη συνέπεια» ή τελετουργικό ενηλικίωσης. Αντί να μειώνουν το ποτό, οι περισσότεροι προτιμούν «προληπτικά κόλπα» — όπως να πίνουν νερό ή να φάνε πριν το ποτό. Όταν όμως το αλκοόλ χρησιμοποιείται για να διαχειριστεί κανείς το άγχος, το hangxiety μπορεί να ενισχύσει τον φαύλο κύκλο: το ποτό μειώνει προσωρινά τη δυσφορία, αλλά όταν περάσει, το άγχος επιστρέφει, οδηγώντας σε νέα κατανάλωση.

Πώς να διαχειριστείς το hangxiety

Αν βρεθείς σε αυτή τη θέση, μπορείς να βοηθήσεις το σώμα και το μυαλό σου με απλούς τρόπους:

• Ενυδατώσου και φάε κάτι θρεπτικό.

• Απόφυγε το “hair of the dog” – περισσότερο αλκοόλ μόνο θα καθυστερήσει την ανάρρωση.

• Κάνε μια μικρή βόλτα ή πάρε μερικές αργές αναπνοές για να ηρεμήσεις το νευρικό σύστημα.

• Μίλησε με έναν φίλο – η επικοινωνία μειώνει την ενοχή και το άγχος.

Αν όμως το hangxiety είναι συχνό, αν το ποτό γίνεται μέσο αντιμετώπισης ή αν το άγχος επιμένει μέρες μετά, είναι σημαντικό να ζητήσεις επαγγελματική βοήθεια από ψυχολόγο ή γιατρό.

Το ουσιαστικό μήνυμα

Το hangxiety δεν είναι απλώς κακή διάθεση μετά το ποτό. Είναι μια νευροχημική ανισορροπία που αποκαλύπτει πώς αλληλεπιδρούν η βιολογία, η προσωπικότητα και οι μηχανισμοί αντιμετώπισης. Κάποιοι το βιώνουν ελαφρά, άλλοι βαθιά — ανάλογα με την ανθεκτικότητα, τη συναισθηματική επίγνωση και το κοινωνικό τους περιβάλλον. Η κατανόηση του φαινομένου μπορεί να βοηθήσει να αντικαταστήσουμε την αυτοκριτική με αυτοσυμπόνια — και ίσως να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει πραγματικά «το πρωί μετά».