Μετά την πρώτη συμφωνία ανάμεσα σε Ισραήλ και Χαμάς για παύση των εχθροπραξιών στη Λωρίδα της Γάζας, οι προσδοκίες ανεβαίνουν, αλλά οι ισχυρές επιφυλάξεις για την εφαρμογή της κατάπαυσης του πυρός συγκρατούν την αισιοδοξία.
Μπορεί να επιτεύχθηκε συμφωνία παύσης πυρός και ανταλλαγής ομήρων–κρατουμένων στο πλαίσιο της ειρηνευτικής πρωτοβουλίας του Ντόναλντ Τραμπ, όμως μένει να αποδειχθεί αν οδηγεί —όπως διακήρυξε ο πρόεδρος των ΗΠΑ— σε «ισχυρή, διαρκή και μόνιμη ειρήνη».
Για να φτάσουμε εδώ, ασκήθηκαν έντονες πιέσεις σε Ισραήλ και Χαμάς από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τις αραβικές χώρες και την Τουρκία, με στόχο τον τερματισμό ενός διετούς πολέμου που άφησε πίσω του δεκάδες χιλιάδες νεκρούς Παλαιστινίους, άναψε νέες εστίες αστάθειας και όξυνε τη διπλωματική απομόνωση του Ισραήλ.
Η συμφωνία προβλέπει, στην πρώτη φάση, την απελευθέρωση ζωντανών Ισραηλινών ομήρων με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση εκατοντάδων Παλαιστινίων, αλλά αφήνει ανοιχτά κρίσιμα ερωτήματα για το «μετά».
Το Ισραήλ ζητά αφοπλισμό της Χαμάς, ενώ η Χαμάς απαιτεί πλήρη αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Γάζα και διασφάλιση ότι δεν θα ξαναρχίσουν οι επιχειρήσεις. Παράλληλα, χρειάζεται ένα μεταπολεμικό σχήμα διοίκησης που θα αντικαταστήσει τη Χαμάς.
Με μηδενική αμοιβαία εμπιστοσύνη, το βάρος πέφτει στους εγγυητές — ΗΠΑ, Αίγυπτο, Κατάρ και Τουρκία. Κάθε εμπλοκή μπορεί να τινάξει τη διαδικασία στον αέρα και να οδηγήσει σε νέα στρατιωτική εκστρατεία κατά της Χαμάς.
Ταραχώδης συνεδρίαση στο Ισραηλινό υπουργικό συμβούλιο
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου συγκάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας και κατόπιν το διευρυμένο Υπουργικό Συμβούλιο, που ενέκρινε τη συμφωνία μετά από θυελλώδη συνεδρίαση.
Εσωτερικές αντιδράσεις προκάλεσαν οι απαιτήσεις του Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ για εξαίρεση συγκεκριμένων κρατουμένων από την ανταλλαγή, με απειλές αποχώρησης του κόμματός του, ενώ ο Μπετσαλέλ Σμότριτς δήλωσε ότι θα την καταψηφίσει.
Απόσυρση δυνάμεων και ανταλλαγή ομήρων–κρατουμένων
Με την έναρξη εφαρμογής, προβλέπεται μερική απόσυρση των Ισραηλινών στρατευμάτων εντός 24 ωρών.
Πηγές της Χαμάς μιλούν για αποχώρηση από κατοικημένες περιοχές, ενώ αναφορές θέλουν το Ισραήλ να διατηρεί εποπτεία σε περίπου 53% της Γάζας.
Η Χαμάς θα απελευθερώσει 20 ζωντανούς ομήρους (πιθανότατα Δευτέρα), το Ισραήλ εκατοντάδες Παλαιστινίους κρατουμένους, ενώ θα παραδοθούν και λείψανα περίπου 28 νεκρών ομήρων. Ταυτόχρονα, θα μπαίνουν εκατοντάδες φορτηγά ανθρωπιστικής βοήθειας, με αυξανόμενο ρυθμό.
Θα υπάρξει πλήρης ισραηλινή αποχώρηση;
Η Χαμάς είχε θέσει ως όρο την πλήρη αποχώρηση για την τελική απελευθέρωση ομήρων· τώρα λέει ότι βασίζεται στις εγγυήσεις Τραμπ. Το χρονοδιάγραμμα παραμένει ασαφές — εβδομάδες, μήνες ή χρόνια.
Το Ισραήλ διαμηνύει ότι θα κρατήσει ζώνη ασφαλείας εντός Γάζας και παρουσία στον Διάδρομο της Φιλαδέλφειας (με το πέρασμα της Ράφα). Αναλυτές θεωρούν απίθανη την αποχώρηση από αυτές τις περιοχές χωρίς αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς και αξιόπιστο διοικητικό φορέα στη Γάζα.
Το αρχικό σχέδιο 20 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ μιλούσε για διεθνή δύναμη ασφαλείας υπό αραβική ηγεσία, με παλαιστινιακή αστυνομία εκπαιδευμένη από Αίγυπτο και Ιορδανία, και σταδιακή αποχώρηση των Ισραηλινών. Παραμένει ασαφές αν αυτό θα υιοθετηθεί ή θα προκύψει εναλλακτική.
Αφοπλισμός της Χαμάς
Η Χαμάς μέχρι τώρα αρνούνταν να παραδώσει οπλισμό, επικαλούμενη «δικαίωμα ένοπλης αντίστασης». Για το Ισραήλ, ο αφοπλισμός είναι κόκκινη γραμμή, με τον Νετανιάχου να στοχεύει στη διάλυση στρατιωτικών δυνατοτήτων και του δικτύου σηράγγων.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Χαμάς θα μπορούσε να παραδώσει οπλοστάσιο σε παλαιστινιακο-αιγυπτιακή επιτροπή, σύμφωνα με Άραβες αξιωματούχους που γνωρίζουν τις διαπραγματεύσεις.
Μελλοντική διακυβέρνηση
Το Ισραήλ ζητά τέλος της επιρροής της Χαμάς και απορρίπτει ρόλο της Παλαιστινιακής Αρχής ή προοπτική παλαιστινιακού κράτους.
Η Χαμάς (κυβερνά τη Γάζα από το 2007) δηλώνει έτοιμη να παραδώσει τη διοίκηση σε παλαιστινιακό τεχνοκρατικό σχήμα.
Στο σχέδιο Τραμπ, κεντρικός ρόλος δίνεται σε διεθνή φορέα — το Συμβούλιο Ειρήνης — που θα εποπτεύει τους Παλαιστίνιους τεχνοκράτες και την ανοικοδόμηση. Είχε ακουστεί και το όνομα του Τόνι Μπλερ για την ηγεσία. Η Χαμάς μέχρι στιγμής διαφωνεί, επικαλούμενη παλαιστινιακή κυριαρχία.
Τα διακυβεύματα και το απευκταίο σενάριο
Στο Ισραήλ, η συμφωνία έγινε δεκτή με ανακούφιση — η απελευθέρωση ομήρων είναι απόλυτη προτεραιότητα.
Στη Γάζα, κυριαρχεί αβεβαιότητα: ελπίδα για παύση βομβαρδισμών και ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά και σcepticism για τη διάρκεια της παύσης, την επιστροφή εκτοπισμένων και την ανοικοδόμηση των ερειπωμένων πόλεων.
Πολλοί Παλαιστίνιοι φοβούνται ότι το Ισραήλ θα αξιοποιήσει κάθε διακοπή στις συνομιλίες για να ξαναρχίσει τις επιχειρήσεις. Δηλώσεις του Νετανιάχου και των σκληροπυρηνικών συμμάχων του περί διαρκούς ελέγχου ασφάλειας και συζητήσεις περί εκδίωξης πληθυσμού (έστω «εθελοντικής») τροφοδοτούν τους φόβους αυτούς.
Η συνεχής πίεση από τις ΗΠΑ και τους εταίρους ίσως αποτρέψει μια νέα ολική σύρραξη.
Όμως υπάρχει και το δυσμενές σενάριο: αν Ισραήλ και Χαμάς δεν καταλήξουν σε τελική συμφωνία ή οι διαπραγματεύσεις βαλτώσουν, η Γάζα κινδυνεύει να μείνει σε γκρίζα ζώνη — με ισραηλινό έλεγχο σε τμήματα της και ενεργή Χαμάς. Τότε η ουσιαστική ανοικοδόμηση δύσκολα θα προχωρήσει, αφήνοντας μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε καταυλισμούς ή καταφύγια.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!
