20.9 C
Athens
Δευτέρα, 13 Οκτωβρίου, 2025

«Φωτιά» στις τιμές των τσιγάρων: Το σχέδιο των Βρυξελλών, οι κίνδυνοι και η στάση της Αθήνας

Σε δραματικές αυξήσεις των τσιγάρων και στα προϊόντα καπνού ενδέχεται να οδηγήσει η προτεινόμενη αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης, σύμφωνα με τις συζητήσεις στις Βρυξέλλες.

Σε δραματικές αυξήσεις των τσιγάρων και στα προϊόντα καπνού ενδέχεται να οδηγήσει η προτεινόμενη αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης, σύμφωνα με τις συζητήσεις στις Βρυξέλλες. Το θέμα έχει προκαλέσει έντονη αντίδραση της Αθήνας και του υπουργού Εθνικής Οικονομίας Κυριάκου Πιερρακάκη, στις συνεδριάσεις του ECOFIN και του Eurogroup την περασμένη Παρασκευή.

Η Κομισιόν έχει ξεκινήσει τη διαδικασία για την αναθεώρηση της Οδηγίας που αφορά στους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης (ΕΦΚ) επί των καπνικών προϊόντων, τονίζοντας ότι το ισχύον πλαίσιο παραμένει αμετάβλητο εδώ και 15 χρόνια. Η προστασία της δημόσιας υγείας αποτελεί το βασικό επιχείρημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς η χρήση καπνού παραμένει μία από τις κύριες αιτίες πρόωρων θανάτων παγκοσμίως, προκαλώντας περίπου 8 εκατομμύρια θανάτους ετησίως και συνδεόμενη με καρκίνους, καρδιαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις.

Επιπλέον, η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει προτείνει τη χρησιμοποίηση των πρόσθετων εσόδων από τη φορολόγηση καπνικών για την ενίσχυση του προϋπολογισμού της Ε.Ε.

lathraia tsigara

Οι τιμές

Εφόσον εφαρμοστεί το νέο σχέδιο Οδηγίας, που υποστηρίζουν κυρίως χώρες της Βόρειας Ευρώπης όπως η Γαλλία και η Ολλανδία, προβλέπεται αύξηση 139% στον ειδικό φόρο κατανάλωσης, από 90 ευρώ στα 215 ευρώ ανά 1.000 τσιγάρα.
Αυτό σημαίνει ότι η τελική τιμή ενός πακέτου 20 τσιγάρων, που σήμερα στην Ελλάδα κοστίζει περίπου 4,60 ευρώ, μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει τα 7 ευρώ, εάν οι εταιρείες δεν απορροφήσουν μέρος της αύξησης.

Η κατανάλωση

Σύμφωνα με ανάλυση του ΚΕΠΕ, με τίτλο «Πιθανές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία από την αναθεώρηση της ευρωπαϊκής φορολογικής οδηγίας καπνού (TED)», οι ελαστικότητες τιμής για τα καπνικά εκτιμώνται μεταξύ -0,4 και -1,2, δηλαδή μια αύξηση 1% στην τιμή μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης κατά 0,4% έως 1,2%.
Η μέση τιμή λιανικής πώλησης στην Ελλάδα το 2023 ήταν €4,17, με τον ΕΦΚ στα €2,73. Τα σενάρια του ΚΕΠΕ δείχνουν αυξήσεις τιμών από 42% έως 570%, ενώ οι ΕΦΚ μπορεί να ενισχυθούν έως και 701% στο πιο απαισιόδοξο σενάριο.

Οι κίνδυνοι

Η αναθεώρηση της Οδηγίας TED επιδιώκει τον εκσυγχρονισμό του φορολογικού πλαισίου για παραδοσιακά και εναλλακτικά προϊόντα καπνού, ωστόσο, σύμφωνα με το ΚΕΠΕ, η εφαρμογή ενιαίου συστήματος φορολόγησης μπορεί να έχει δυσανάλογες επιπτώσεις για χώρες όπως η Ελλάδα, τόσο σε δημοσιονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Η αύξηση των τελικών τιμών ενδέχεται να πυροδοτήσει πληθωριστικές πιέσεις και ανισότητες, ενώ θα μπορούσε να ενισχύσει το λαθρεμπόριο καπνού, μειώνοντας τα δημόσια έσοδα.

Απώλειες και παραδείγματα

Το ΚΕΠΕ επισημαίνει ότι υπερβολικές αυξήσεις φόρων χωρίς σταδιακή εφαρμογή μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση εσόδων, καθώς οι καταναλωτές στρέφονται σε λαθραία προϊόντα.
Η Γαλλία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: το 2024 το παράνομο εμπόριο τσιγάρων έφτασε το 37,6% της συνολικής κατανάλωσης, με δημοσιονομικές απώλειες €9,5 δισ.

Η ελληνική ιδιαιτερότητα

Η Ελλάδα, λόγω γεωγραφικής θέσης και υψηλής φορολόγησης, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στο παράνομο εμπόριο καπνού. Το 2024 τα παράνομα τσιγάρα ανήλθαν στο 17,5% της κατανάλωσης, με απώλειες €438 εκατ., έναντι €620 εκατ. το 2023 — δείγμα βελτίωσης λόγω σταθερής φορολογικής πολιτικής.
Ωστόσο, η απότομη αύξηση της φορολογίας που προτείνεται, ειδικά στα θερμαινόμενα προϊόντα, απειλεί να αντιστρέψει αυτή την πρόοδο.

Θερμαινόμενα προϊόντα

Η Ελλάδα έχει εξελιχθεί σε εξαγωγικό κόμβο θερμαινόμενων προϊόντων καπνού, με μονάδες υψηλής προστιθέμενης αξίας. Η αλλαγή της φορολογικής βάσης από βάρος καπνού σε τεμάχιο αναμένεται να αυξήσει το κόστος παραγωγής και να πλήξει την ανταγωνιστικότητα.
Ειδικά για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις, το νέο σύστημα συνεπάγεται αύξηση κόστους συμμόρφωσης και μείωση ζήτησης σε αγορές της Ανατολικής και Νότιας Ευρώπης.

Κίνδυνος μετεγκατάστασης και επιπτώσεις στην απασχόληση

Το ΚΕΠΕ προειδοποιεί για πιθανή μετεγκατάσταση παραγωγικών μονάδων από την Ελλάδα, με απώλεια θέσεων εργασίας και επενδύσεων.
Ο κλάδος στηρίζει χιλιάδες εργαζόμενους, ειδικά σε περιφερειακές περιοχές, και συμβάλλει στη διατήρηση εξειδικευμένου προσωπικού και στην αποτροπή του brain drain. Μια ξαφνική αύξηση φόρων μπορεί να προκαλέσει εργασιακό σοκ και αποδυνάμωση της παραγωγικής βάσης.

Κοινωνικές και δημοσιονομικές επιπτώσεις

Η φορολόγηση καπνικών προϊόντων πλήττει δυσανάλογα τα χαμηλά εισοδήματα, δημιουργώντας κινδύνους κοινωνικής αδικίας. Παράλληλα, η αστάθεια στα φορολογικά έσοδα από τα καπνικά ενέχει δημοσιονομικό ρίσκο, ειδικά σε περιόδους οικονομικής στενότητας.

tsigara 1024x686 1 768x515 1

Επιπτώσεις στο ΑΕΠ και την ανάπτυξη

Ο κλάδος της καπνοβιομηχανίας συμβάλλει σε ποσοστό άνω του 1,5% του ΑΕΠ, ενισχύοντας τις εξαγωγές, την προστιθέμενη αξία και την περιφερειακή ανάπτυξη.
Η αποδυνάμωσή του θα μπορούσε να διευρύνει τις ανισότητες και να ενισχύσει την παραγωγική εξάρτηση της χώρας, περιορίζοντας την μεταποιητική της δυναμική.

Η θέση του ΥΠΕΘΟ

Η Αθήνα αντιδρά έντονα. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης τόνισε ότι «υπέρμετρες αυξήσεις φόρων οδηγούν σε άνθηση του λαθρεμπορίου».
Στο ECOFIN, υπογράμμισε πως «η δημόσια υγεία είναι θεμελιώδης προτεραιότητα, αλλά οι ασύμμετρες αυξήσεις φορολογικών συντελεστών αυξάνουν το παράνομο εμπόριο».
Πρότεινε μεταβατική περίοδο προσαρμογής για την εφαρμογή των νέων κανόνων, ώστε να μην πληγεί η αγορά και να προστατευθεί η ανταγωνιστικότητα.

Η Ελλάδα συντάσσεται με χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, όπως η Ιταλία και η Ρουμανία, ζητώντας μετριοπαθή εφαρμογή και ευελιξία στη φορολόγηση καπνικών προϊόντων, ώστε να αποφευχθούν σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.

Συντάκτης

Δείτε Επίσης

Τελευταία άρθρα