Ευρώπη: Ανεπαρκής πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες στην ΕΕ

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για το 2024, περίπου το 3,6% των ανθρώπων ηλικίας 16 ετών και άνω στην Ευρωπαϊκή Ένωση που χρειάζονταν ιατρική εξέταση ή θεραπεία ανέφεραν ότι δεν μπορούσαν να τη λάβουν. Οι κύριοι λόγοι περιλάμβαναν οικονομικές δυσκολίες, μακρές λίστες αναμονής και απόσταση από τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης. Τα δεδομένα αυτά αναδεικνύουν σημαντικά προβλήματα πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας σε διάφορες χώρες της ΕΕ, με έντονες ανισότητες μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ κοινωνικών ομάδων.

Η Ελλάδα στην κορυφή των αναγκών που δεν καλύπτονται

Η Ελλάδα κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό ανθρώπων με μη καλυμμένες ιατρικές ανάγκες, με 21,9% των ενηλίκων να αναφέρουν ότι δεν είχαν πρόσβαση στην απαραίτητη φροντίδα. Ακολουθούν η Φινλανδία με 12,4% και η Εσθονία με 11,2%. Στον αντίποδα, οι χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά ήταν η Κύπρος (0,1%), η Μάλτα (0,5%) και η Τσεχία (0,6%). Αυτή η διακύμανση δείχνει ότι ενώ ορισμένα κράτη μέλη διαθέτουν συστήματα υγείας που παρέχουν ευρεία και άμεση πρόσβαση, σε άλλες χώρες η πρόσβαση εξακολουθεί να είναι προβληματική.

Η υψηλή επίδοση της Ελλάδας στον δείκτη αυτό αποδίδεται σε συνδυασμό παραγόντων. Η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας επηρέασε τη χρηματοδότηση των δημόσιων υπηρεσιών υγείας, ενώ η γεωγραφική διασπορά των νησιών και η συγκέντρωση των νοσοκομείων σε αστικά κέντρα δημιουργούν πρόσθετες δυσκολίες στην πρόσβαση, ειδικά για τους κατοίκους της περιφέρειας.

Η επίδραση του κινδύνου φτώχειας

Η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη δεν επηρεάζει όλους εξίσου. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 6% των ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ανέφεραν μη καλυμμένες ιατρικές ανάγκες, σε σύγκριση με το 3,2% των ατόμων που δεν βρίσκονται σε κίνδυνο. Οι μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ αυτών των δύο ομάδων παρατηρήθηκαν στην Ελλάδα (12,7 ποσοστιαίες μονάδες), στη Ρουμανία (10,7 μονάδες) και στη Λετονία (9,9 μονάδες).

Αυτό υπογραμμίζει τη στενή σχέση μεταξύ κοινωνικοοικονομικής κατάστασης και πρόσβασης σε ιατρικές υπηρεσίες. Οι άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες φτώχειας συχνά αντιμετωπίζουν πολλαπλά εμπόδια: αδυναμία κάλυψης κόστους εξετάσεων ή φαρμάκων, περιορισμένη κινητικότητα και δυσκολίες μετακίνησης σε απομακρυσμένες περιοχές, αλλά και περιορισμένη ενημέρωση για διαθέσιμες υπηρεσίες.

Μακροπρόθεσμες επιπτώσεις

Οι μη καλυμμένες ιατρικές ανάγκες έχουν σημαντικές συνέπειες για την υγεία και την ποιότητα ζωής. Η καθυστέρηση ή η αδυναμία πρόσβασης σε έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση ασθενειών, αυξημένη νοσηρότητα και μεγαλύτερο κόστος για το σύστημα υγείας στο μέλλον. Επιπλέον, η ψυχολογική πίεση που προκαλείται από την αβεβαιότητα σχετικά με την υγειονομική φροντίδα επηρεάζει την ψυχική υγεία, ενισχύοντας το άγχος και την ανασφάλεια, ιδιαίτερα στους πιο ευάλωτους πληθυσμούς.

Πρωτοβουλίες και πολιτικές αντιμετώπισης

Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, απαιτείται συντονισμένη δράση σε πολλά επίπεδα. Η αύξηση της χρηματοδότησης των δημόσιων υπηρεσιών υγείας, η μείωση των λιστών αναμονής, η βελτίωση της γεωγραφικής κάλυψης των νοσοκομείων και των κέντρων υγείας, αλλά και η ανάπτυξη προγραμμάτων κοινωνικής προστασίας για ευάλωτες ομάδες αποτελούν κρίσιμα βήματα.

Επιπλέον, η ενίσχυση της ψηφιακής υγείας και η χρήση τηλεϊατρικής μπορούν να διευκολύνουν την πρόσβαση σε άτομα που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές ή αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα. Η εκπαίδευση του κοινού για τα δικαιώματά του στην υγειονομική περίθαλψη και η ενημέρωση για τις διαθέσιμες υπηρεσίες μπορούν επίσης να μειώσουν τα εμπόδια και να βελτιώσουν την πρόληψη.

Τα στοιχεία του 2024 δείχνουν ότι, παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε ορισμένες χώρες, η πρόσβαση σε βασικές ιατρικές υπηρεσίες παραμένει ανισομερής στην ΕΕ. Η Ελλάδα παρουσιάζει τις μεγαλύτερες ελλείψεις, ιδιαίτερα μεταξύ των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, και αυτό αποτελεί σοβαρή πρόκληση για την πολιτική υγείας. Η αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων δεν αφορά μόνο την υγεία των πολιτών αλλά και τη συνολική βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας.

Επενδύοντας σε υποδομές, κοινωνική στήριξη και ψηφιακές λύσεις, τα κράτη μέλη στην Ευρώπη μπορούν να μειώσουν τις ανισότητες και να διασφαλίσουν ότι η πρόσβαση στην υγειονομική φροντίδα δεν εξαρτάται από οικονομική κατάσταση, γεωγραφία ή κοινωνικό προφίλ. Η επένδυση σε ισότιμη πρόσβαση στην υγεία αποτελεί θεμέλιο για την ευημερία όλων των πολιτών και για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας που δεν αφήνει κανέναν πίσω.