Ενσυναίσθηση – Τεχνητή νοημοσύνη vs επαγγελματίες υγείας

Η τεχνητή νοημοσύνη φαίνεται να κερδίζει έδαφος και στο πιο ανθρώπινο κομμάτι της ιατρικής φροντίδας: την ενσυναίσθηση. Σε ανασκόπηση μελετών που συνέκριναν απαντήσεις αυτοματοποιημένων συστημάτων με απαντήσεις επαγγελματιών υγείας, η τεχνητή νοημοσύνη κρίθηκε να έχει περισσότερη «κατανόηση» σε 13 από τις 15 μελέτες — ποσοστό 87%.

Γιατί συμβαίνει αυτό

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η σύγκριση έγινε με γραπτές απαντήσεις — όχι με άμεση διαπροσωπική επικοινωνία — και έτσι η τεχνητή νοημοσύνη είχε δύο αισθητά πλεονεκτήματα:

• Δεν αντιμετωπίζει περιορισμούς όπως κόπωση, χρόνος ή ψυχολογική εξάντληση.

• Έχει άπλετο χρόνο να «σκεφθεί» και να διαμορφώσει την απάντησή της χωρίς να διακόπτεται.

Παρά αυτές τις συνθήκες, η σύγκριση αποκαλύπτει κάτι βαθύτερο: οι γιατροί συχνά στερούνται τη δυνατότητα να παρέχουν συνεχή ενσυναίσθηση εξαιτίας συστημικών περιορισμών. Οι επαγγελματίες υγείας αφιερώνουν μεγάλο μέρος του χρόνου τους σε γραφειοκρατία, αρχεία και διαδικασίες, και η έλλειψη χρόνου, η κόπωση και ο φόρτος εργασίας υπονομεύουν την ικανότητά τους να είναι πραγματικά «παρόντες».

Τι σημαίνει «καλή ενσυναίσθηση» στο πλαίσιο της υγείας

Η ενσυναίσθηση στην ιατρική δεν είναι απλώς «καλή συμπεριφορά» ή «ευγένεια». Πρόκειται για την ικανότητα του επαγγελματία να:

• αναγνωρίζει τα συναισθήματα και τις ανησυχίες του ασθενούς,

• επικοινωνεί έτσι ώστε ο ασθενής να αισθανθεί ασφαλής,

• ανοίγει χώρο όπου να εκφραστεί ο άνθρωπος πίσω από τη νόσο.

Η έλλειψη ενσυναίσθησης μπορεί να οδηγήσει σε αποξένωση ασθενούς–ιατρού, μειωμένη εμπιστοσύνη, καθυστερήσεις στη διάγνωση ή στην έναρξη θεραπείας.

Πρέπει λοιπόν οι γιατροί να «φοβούνται» ότι θα αντικατασταθούν;

Όχι απαραίτητα. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί και ούτε πρέπει — με τις σημερινές της ικανότητες — να αντικαταστήσει τον άνθρωπο στην ιατρική φροντίδα. Δεν μπορεί να:

• κρατήσει το χέρι ενός παιδιού κατά τη διάρκεια μιας επώδυνης διαδικασίας,

• ερμηνεύσει τη γλώσσα του σώματος ή της σιωπής,

• λάβει υπόψη το σύνολο της προσωπικής και πολιτισμικής ιστορίας του ασθενούς.

Η πραγματική πρόκληση είναι να χρησιμοποιηθεί η τεχνητή νοημοσύνη ως εργαλείο υποστήριξης, ελευθερώνοντας χρόνο και ενέργεια για τους επαγγελματίες υγείας να επικεντρωθούν στο ανθρώπινο στοιχείο της φροντίδας.

Πώς μπορούμε να κάνουμε το σύστημα καλύτερο

• Εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας στο πώς να καλλιεργούν και να εξασκούν ενσυναίσθηση, όχι ως ανεξάρτητο module αλλά ως κεντρική ικανότητα.

• Ανασχεδιασμός των συστημάτων υγείας ώστε να μειωθεί ο χρόνος που επαγγελματίες ξοδεύουν σε μη-κλινικά καθήκοντα — ώστε να μπορούν να αφιερώσουν περισσότερο στην ουσιαστική επικοινωνία.

• Σοβαρή έρευνα για τις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης στην υγεία — όχι μόνο στο αν «ακούγεται» πιο ενσυναίσθητη, αλλά στο αν πραγματικά βελτιώνει την έκβαση των ασθενών, μειώνει λάθη, βελτιώνει την εμπειρία και σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Η είδηση ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να «μοιάζει» να έχει περισσότερη ενσυναίσθηση από ανθρώπους ιατρούς ίσως να είναι σοκαριστική — αλλά αποκαλύπτει κάτι σημαντικό: το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη ικανοτήτων των γιατρών, αλλά οι συνθήκες υπό τις οποίες εργάζονται. Αν χρησιμοποιήσουμε τεχνητή νοημοσύνη με έξυπνο και ηθικό τρόπο, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα υγείας όπου οι άνθρωποι — ασθενείς και επαγγελματίες — παίρνουν τη φροντίδα που αξίζουν.