Εμβόλια και αυτισμός: Νέα έρευνα στην Αμερική ανοίγει ξανά τη συζήτηση

Τον Σεπτέμβριο του 2025, το Υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών των ΗΠΑ (HHS) ανακοίνωσε ότι πρόκειται να απονείμει συμβόλαιο χωρίς διαγωνισμό (no-bid contract) στο Rensselaer Polytechnic Institute (RPI) για να ερευνηθεί αν υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στα εμβόλια και τον αυτισμό. Αυτό το συμβόλαιο γίνεται ύστερα από δηλώσεις του Υπουργού Υγείας Robert F. Kennedy Jr., ο οποίος έχει κατά το παρελθόν εκφράσει απόψεις που συσχετίζουν τον αυτισμό με τον εμβολιασμό.

autismos

Τι γνωρίζουμε μέχρι τώρα

Το RPI θα επιλεγεί λόγω «μοναδικής δυνατότητας» να συνδέσει δεδομένα παιδιών και μητέρων.
Ο καθηγητής Juergen Hahn θα χρησιμοποιήσει τεχνικές τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής μάθησης για να εντοπίσει πιθανά μοτίβα σε δείγματα αίματος παιδιών με αυτισμό.
Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει σαφές το ποσό του χρηματοδοτούμενου έργου ούτε το εύρος των ερευνητικών μεθόδων που θα χρησιμοποιηθούν.

Οι αντιδράσεις και τα ερωτήματα

Η απόφαση προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις από την επιστημονική κοινότητα, για διάφορους λόγους:

Πρότερη έρευνα
Επιστήμονες και οργανισμοί που έχουν μελετήσει το θέμα επισημαίνουν ότι δεκαετίες ερευνών δεν έχουν βρει στοιχειοθετημένη σύνδεση μεταξύ των εμβολίων και του αυτισμού.
Προτεραιότητες στην έρευνα
Ορισμένοι θεωρούν ότι πόροι θα μπορούσαν να διατεθούν για άλλα πεδία που δεν έχουν εξεταστεί επαρκώς — π.χ. γενετικοί παράγοντες, περιβαλλοντικές εκθέσεις, μεταβολικές διεργασίες.
Διαφάνεια και δεδομένα
Υπάρχει ανησυχία για την πρόσβαση στα δεδομένα ασφαλείας εμβολίων που συλλέγει το CDC. Ορισμένοι τονίζουν ότι οι συμβάσεις που έχουν χρονολογίες δεκαετιών περιορίζουν ποιοι μπορούν να χρησιμοποιούν τα δεδομένα, γεγονός που δυσχεραίνει την ανεξάρτητη επιστημονική διερεύνηση.

Το πλαίσιο της επιστήμης για τον αυτισμό

Ο αυτισμός θεωρείται ως μια πολύπλοκη νευροαναπτυξιακή διαταραχή με ποικιλία αιτιολογικών παραγόντων:

Γενετικοί παράγοντες φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως ορισμένες χημικές εκθέσεις ή υποκείμενες υγειονομικές συνθήκες της μητέρας, μπορούν να συμβάλουν.
Ποια είναι η ηλικία του πατέρα, ο ΔΜΣ της μητέρας, το εάν είχε διαβήτη ή εκτέθηκε σε τοξικές ουσίες.

Μεταξύ των επιστημονικών οργανώσεων υπάρχει σχεδόν καθολική συμφωνία: μέχρι σήμερα οι μελέτες δεν υποστηρίζουν μια έγκυρη και σταθερή συσχέτιση εμβολίων → αυτισμού.

Πιθανοί λόγοι της νέας έρευνας

Παρά τη σχετική συναίνεση, υπάρχουν λόγοι για τους οποίους η κυβέρνηση αποφάσισε να χρηματοδοτήσει μια νέα μελέτη:

Καταπολέμηση της αβεβαιότητας: Μέρος του πληθυσμού εξακολουθεί να έχει αμφιβολίες και φόβους γύρω από τα εμβόλια. Μια νέα, καλά σχεδιασμένη και διαφανής μελέτη μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης.
Τεχνολογικές εξελίξεις: Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης, μεγαλύτερων βάσεων δεδομένων μητέρας-παιδιού και πιο εξελιγμένων στατιστικών μεθόδων μπορεί να επιτρέψει ελέγχους που δεν ήταν εφικτοί πριν.
Πολιτική και δημόσια υγεία: Υπάρχει πολιτικό ενδιαφέρον να αντιμετωπισθούν οι θεωρίες που θεωρούνται “anti-vaccine”, ειδικά όταν προκαλούν μειωμένη εμβολιαστική κάλυψη και κινδύνους για την κοινωνική υγεία.

Κίνδυνοι και προκλήσεις

Ωστόσο, αυτή η πρωτοβουλία δεν είναι χωρίς προβλήματα:

Αν δεν γίνει με αυστηρά επιστημονικά πρότυπα και πλήρη διαφάνεια, μια τέτοια μελέτη μπορεί να ενισχύσει παραπληροφόρηση και φόβους χωρίς αιτία.
Ο χρηματικός πόρος που θα διατεθεί ενδέχεται να αφαιρεθεί από άλλες έρευνες που ήδη φαίνονται καλά θεμελιωμένες.
Η επιλογή χωρίς διαγωνισμό (no-bid) εγείρει ερωτήματα για το κατά πόσο ήταν η καλύτερη επιλογή με βάση την αξιοκρατία και τις επιστημονικές ικανότητες.

Το θέμα του εμβολίου και αυτισμού παραμένει ευαίσθητο, με κοινωνικές, πολιτικές και επιστημονικές διαστάσεις. Παρόλο που οι περισσότεροι εμπειρογνώμονες συμφωνούν πως όχι, δεν υπάρχει έγκυρη κάλυψη των εμβολίων ως αιτία αυτισμού, η απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης να χρηματοδοτήσει νέα μελέτη δείχνει ότι η συζήτηση δεν έχει κλείσει πλήρως — ειδικά από την πλευρά του κοινού και της πολιτικής.

Αν και υπάρχει δυνητική αξία στο να εξεταστεί περαιτέρω το θέμα με σύγχρονες μεθόδους, είναι κρίσιμο να διασφαλιστούν διαφάνεια, μεθοδολογική αυστηρότητα και υπευθυνότητα, για να αποφευχθεί η ενίσχυση παρανοήσεων που μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού.