Ελένη Κουή στο Healthweb.gr: Συμβουλές για μια ποιοτική ζωή προς γονείς και παιδιά που ζουν με διαβήτη

Τι ακριβώς σημαίνει να ζει ένα παιδί με διαβήτη, είτε είναι τύπου 1 ή τύπου 2;

Ναι, θα ξεκινήσουμε λοιπόν από τα βασικά και πάλι ο λόγος περί διατροφής. Οι τροφές μας περιέχουν μέσα ενέργεια, τη γλυκόζη. Η ενέργεια αυτή όμως χρειάζεται μία πολύτιμη ορμόνη, την ινσουλίνη, για να μπορεί να περάσει από την κυκλοφορία του αίματος στα κύτταρα και να χρησιμοποιηθεί για καύσιμο υλικό. Στα παιδάκια λοιπόν που έχουν νοσήσει και ζουν με διαβήτη τύπου 1 έχουμε μη παραγωγή της ινσουλίνης. Άρα εκεί γίνεται απαραίτητη η εξωτερική χορήγηση της ορμόνης στα παιδιά αυτά. Τώρα όσον αφορά στον τύπο 2, ισχύει η ίδια συνθήκη. Χρειαζόμαστε κάπως η γλυκόζη να μπει στα κύτταρα από την τροφή μας και να γίνει ενέργεια. Εκεί όμως ή παράγουμε λιγότερη ινσουλίνη από αυτή που μας χρειάζεται ή παράγουμε αρκετή, αλλά δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σωστά. Εδώ να τονίσουμε και θα το πούμε και στη συνέχεια της κουβέντας μας ότι όταν μιλάμε για τύπου 2 διαβήτη και παιδική ηλικία τις περισσότερες φορές μιλάμε για μία κατάσταση υπερβαρότητας ή παχυσαρκίας που συνυπάρχει ή προϋπάρχει.

Βεβαίως, οπότε κυρία Κουή πώς πρέπει να διαμορφώνεται η διατροφή ενός παιδιού στην καθημερινότητά του; Ποιες τροφές πρέπει να προτιμάει ή ποιες πρέπει να αποφεύγει βάσει όλων αυτών που μας είπατε πριν;

Εδώ να πούμε ότι όλη η εκπαίδευση και οι συμβουλές πάντα έχουν να κάνουν με την ηλικία του παιδιού που έχουμε στα χέρια μας να φροντίσουμε. Αλλά σε μια γενικότερη εικόνα και πλαίσιο απαιτείται οργάνωση γευμάτων. Δηλαδή επιθυμούμε να υπάρχουν τρία βασικά γεύματα ξεκινώντας με ένα σωστό πρωινό, ένα κυρίως βασικό γεύμα και ένα πιο ελαφρύ βραδινό ίσως στο κλείσιμο της ημέρας. Τα ενδιάμεσα τσιμπολογήματα ή αλλιώς σνακ παραμένουν απαραίτητα στα παιδιά αυτά αλλά κι εκεί οφείλουμε να καλύπτουμε βασικές ανάγκες, θρέψης και ανάπτυξης. Και μας ενδιαφέρει και η ποικιλία στη διατροφή και στο πιάτο τους. Θέλουμε μια πηγή φυτικών ινών, θέλουμε μια πηγή πρωτεΐνης και φυσικά μια πηγή υδατάνθρακα.

Όταν λέτε να υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρωινό τι εννοείτε;

Αυτό που επιθυμούμε στο πρωινό γεύμα είναι να υπάρχει μια πηγή ασβεστίου. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τα παιδιά που φροντίζουμε και ζουν με διάγνωση του διαβήτη τύπου 1 παραμένουν παιδιά που έχουν συγκεκριμένες ανάγκες σε θρέψη για να υποστηρίξουμε την ανάπτυξή τους. Άρα, λοιπόν, ένα καλό πρωινό περιέχει πάντα μια πηγή ασβεστίου και μια πηγή ενέργειας από υδατάνθρακες που θα απορροφηθούν σχετικά αργά. Δηλαδή, δεν θέλουμε πολλά απλά σάκχαρα στο ξύπνημα, στο ξεκίνημα της ημέρας.

Για πείτε μας παραδείγματα;

Πολύ γλυκά δημητριακά ή μπισκότα, κέικ. Για το λόγο αυτό, εγώ θα πω έτσι μια συμβουλή για τους γονείς που μας ακούνε θέλουμε να αποφεύγουμε ακόμα και τον φυσικό χυμό τις πρώτες πρωινές ώρες. Μπορεί να είναι η φρουκτόζη, η φυσική ζάχαρη του φρούτου μας που την αγαπάμε, αλλά δεν τη θέλουμε σε υγρή μορφή, στυμμένο το φρούτο.

Το φυσικό χυμό πορτοκάλι τον θέλουμε κάποια άλλη στιγμή της ημέρας;

Ναι, το παιδί θα μπορεί το απόγευμα να τον απολαύσει. Δεν τον θέλουμε στο πρώτο πρωινό γεύμα. Το κρατάμε αυτό σαν συμβουλή για το πρωινό.

Πόσο σημαντικός είναι ο γλυκαιμικός δείκτης στην καθημερινή διατροφή των παιδιών;

Όταν λέμε γλυκαιμικό δείκτη για να εξηγήσουμε με απλά λόγια έχουμε αποδώσει τον χαρακτηρισμό αυτό σε χαμηλό, μέτριο ή υψηλό γλυκαιμικό δείκτη σε τρόφιμα καταρχήν που είναι πηγές υδατάνθρακα. Δεν θα μιλήσουμε ποτέ για το γλυκαιμικό δείκτη μιας πρωτεΐνης. Δεν υφίσταται αυτή η πληροφορία. Άρα λοιπόν μιλάμε για υδατάνθρακες, που απορροφώνται πολύ εύκολα όπως η απλή ζάχαρη, το μέλι, ο χυμός, η φρουκτόζη σε υγρή μορφή. Έχουμε τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη  όπως ζυμαρικά ολικής, ψωμί πολύσπορο, όσπρια και οπουδήποτε προσθέτω έξτρα φυτικές ίνες με τη μορφή λαχανικών, φρούτων, λαχανικών σε οποιαδήποτε μορφή – σαλάτα πράσινη, ωμά λαχανικά ή ψητά ή βραστά, ότι επιθυμεί ο καθένας. Με την προσθήκη λοιπόν έξτρα φυτικών ινών χαμηλώνω τον γλυκαιμικό δείκτη του γεύματος αυτού.

Άρα πάλι και εδώ αποφεύγουμε τα φαγητά της αμαρτίας.

Ναι, γιατί τι βλέπουμε σε ένα παιδί που παρακολουθούμε τα σάκχαρά του; Βλέπουμε ότι αν έχει ένα γεύμα το οποίο είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες ή σε τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, η γλυκόζη θα ανέβει πιο ομαλά. Δεν θα περάσει από πολύ υψηλές τιμές και θα ολοκληρώσει την επίδρασή της, δηλαδή θα σβήσει αυτή η καμπύλη σακχάρου μετά πολύ πιο γλυκά και ήσυχα εκεί περίπου στις 2,5-3 ώρες. Ενώ μια πηγή υδατάνθρακα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη, για παράδειγμα η σοκολάτα, θα ανεβάσει τα επίπεδα γλυκόζης όλων μας πολύ υψηλά, πολύ απότομα. Αλλά η λεπτομέρεια είναι ότι θα κατέβουν τα επίπεδα πάλι απότομα και πολύ γρήγορα.

Αυτό σε ανθρώπους και χωρίς διαβήτη σημαίνει ότι απλά παχαίνουμε.

Κοιτάξτε να δείτε. Αν θέλουμε να το βάλουμε σε ένα γενικότερο πλαίσιο υγείας και προσοχής, θα πρέπει να αποφύγουμε όλοι μας τα απότομα σκαμπανεβάσματα στα επίπεδα γλυκόζης, γιατί σε πρακτικό επίπεδο προκαλούν λιγούρες και τσιμπολογήματα.

Οπότε πρέπει να ξαναφάμε.

Μπράβο. Και αυτή η απότομη άνοδος και κάθοδος των σακχάρων επηρεάζει αντίστοιχα την παραγωγή και την απόκριση της ινσουλίνης και ίσως το κάνει πιο εύκολο να αποθηκεύουμε.

Οπότε αυτό για ένα παιδί που ζει με τον διαβήτη, λίγο επικίνδυνο μου ακούγεται.

Δεν εξυπηρετεί σε κάτι όλο αυτό το πάνω-κάτω. Θα δημιουργήσει υπογλυκαιμίες. Θα επηρεάσει και τη διάθεσή του και τη συμπεριφορά του και τη συγκέντρωσή του.

Οπότε είναι πάρα πολύ σημαντικό να προσέχει κάνεις τη διατροφή του, ειδικά όταν ζει με το διαβήτη κι ένα παιδί που θέλει να κάνει και δραστηριότητες στο σχολείο, θέλει να παίξει στη γειτονιά κτλ.

Είναι πολύ σημαντικό καταρχήν να μην καλλιεργούμε την συνήθεια της σκέψης στους γονείς και στα παιδιά ότι επειδή ο διαβήτης μπήκε στη ζωή μας δεν μπορώ να βγω έξω να παίξω. Αυτό δεν είναι σωστό και για την ψυχολογία του παιδιού και τις επαφές του με τους φίλους του και με την παρέα του. Δεν είναι σωστό και από άποψη της υγείας, καθώς η άσκηση είναι πολύ σημαντική όσον αφορά την ανάπτυξη, την μείωση των μυοσκελετικών των παιδιών, αλλά και την καρδιαγγειακή τους υγεία. Σε επίπεδο αναγκών ινσουλίνης, ας πάρουμε δύο παιδάκια της ίδιας ηλικίας με τις ίδιες συνήθειες διατροφικά. Το παιδί που αθλείται θα έχει πάντα μικρότερες ανάγκες σε ινσουλίνη από το παιδί που δεν αθλείται καθόλου.

Πολύ σημαντικό. Οπότε και οι νέες τεχνολογίες έχουν βοηθήσει στο να κάνουν τα παιδιά καλύτερες δραστηριότητες τους;

Ναι, είμαστε πολύ τυχεροί. Ζούμε σε μία περίοδο που η τεχνολογία στη φροντίδα του διαβήτη έχει εξελιχθεί και περιμένουμε όλο και νέες εξελίξεις. Έχει εξελιχθεί σε δύο κομμάτια. Στο κομμάτι της παρακολούθησης παλιότερα έπρεπε να παίρνουμε μετρήσεις από το δάχτυλο συνέχεια για να δούμε τα επίπεδα γλυκόζης στις εναλλαγές αυτής. Τώρα πλέον υπάρχουν πάρα πολλά συστήματα συνεχούς καταγραφής που προσαρμόζονται και έχουμε μια εικόνα όλοι – και οι φροντιστές του παιδιού στο σπίτι αλλά και εμείς οι επαγγελματίες υγείας. Επίσης έχει εξελιχθεί στο κομμάτι της χορήγησης της ινσουλίνης, που εκεί στις αθλητικές δραστηριότητες απολαμβάνουμε τα μεγαλύτερα οφέλη και διευκολύνσεις, γιατί μπορούμε να αποφύγουμε τις υπογλυκαιμίες, να προετοιμαστούμε πιο σωστά για το άθλημα, το περπάτημα, ότι θέλει να κάνει το κάθε παιδί.

Και οι γονείς δεν είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουν για τον τακτικό έλεγχο των τιμών γλυκόζης;

Ναι, είναι απαραίτητο για να μη βρισκόμαστε στο απόλυτο σκοτάδι. Έχουν γίνει πιο εύκολα τα πράγματα, όμως με μία λογική. Πάρα πολλοί γονείς ιδίως στην αρχή που η διάγνωση είναι καινούργια, το άγχος του νέου και της φροντίδας ενός παιδιού με διαβήτη μεγάλο και σαν πρακτική τους έχουν πολύ συχνές μετρήσεις. Ούτε αυτό είναι το ζητούμενο. Θέλουμε να γνωρίζουμε με τι τιμές γλυκόζης ξυπνάει, ξεκινάει η μέρα του παιδιού, πώς εξελίσσεται με τα γεύματα, εκεί περίπου 2-2,5 ώρες μετά, ανάλογα τι είδους γεύμα προηγήθηκε και σίγουρα προ άσκησης και μετά. Εάν τώρα το ίδιο το παιδί είναι σε ηλικία να επικοινωνήσει και να πει δεν αισθάνομαι καλά ή το οτιδήποτε, προφανώς και πρέπει να γίνει ένας έλεγχος. Όχι συνέχεια, όχι κάθε μισή ώρα γιατί δεν βοηθούν όλες αυτές οι τιμές γλυκόζης που συγκεντρώνουμε στο να βγάζουμε τα σωστά συμπεράσματα.

Και ψυχολογικά επιβαρύνει τόσο τον άνθρωπο που ζει με τον διαβήτη είτε είναι παιδί, είτε έφηβος είτε λίγο μεγαλύτερος αλλά και τον φροντιστή, τη μαμά και τον μπαμπά και όποιον ασχολείται με τη φροντίδα.

Ψυχολογικά νομίζω είναι και κουραστικό. Είναι πάρα πολύ το άγχος που βιώνει κάποιος. Πολύ συχνά μετά από ένα γεύμα μου λένε οι γονείς ότι έκαναν μέτρηση στη μισή ώρα και το ζάχαρο ανεβαίνει. Από την στιγμή που καταναλώθηκε υδατάνθρακας, είναι απόλυτα φυσιολογικό το σάκχαρο να ανέβει σίγουρα μέσα στην πρώτη ώρα. Άρα το να το παρακολουθώ εγώ δεν έχει καμία αξία.

Πρέπει και φυσιολογικά να γίνει η πέψη.

Γι’ αυτό λέμε μεταγευματικά η τιμή έχει αξία. Τώρα το πότε μεταγευματικά, έχει να κάνει με το τι καταναλώθηκε.

Κυρία Κουή, εγώ βλέπω ότι γίνονται γενικά προσπάθειες για την εκπαίδευση των παιδιών στην καθημερινή διαχείριση του διαβήτη. Τι έχετε να μας πείτε γι’ αυτό;

Είναι το Α και το Ω. Και η εκπαίδευση δεν είναι απλά μία λέξη. Είναι πολλές οι λεπτομέρειες στις οποίες πρέπει να εκπαιδευτεί ο γονιός όταν πλέον μπει ο διαβήτης στη ζωή της οικογένειας. Άρα δεν είναι κάτι εύκολο. Είναι πολλές καινούργιες πληροφορίες. Πρέπει να εκπαιδευτούν από το πώς λειτουργεί η ινσουλίνη, πώς να κάνουν μετρήσεις, μέχρι το ρόλο της διατροφής και όλες τις λεπτομέρειες αυτής. Άρα, δεν ολοκληρώνεται σε μία μέρα ή σε δύο. Όμως, θα πω εγώ εδώ πέρα γι’ αυτούς που μας ακούν ότι εάν η σωστή εκπαίδευση ξεκινήσει από την πρώτη ημέρα, όλα θα πάνε πιο εύκολα και θα μπουν σε μια σειρά πιο γρήγορα.

Μια συνεχής εκπαίδευση δεν είναι αυτή; Από την στιγμή που ξεκινάει κανείς καθημερινά, εκπαιδεύεται και από την καθημερινότητα, αλλά και από τους ειδικούς. Δεν σταματάει.

Δεν σταματάει γιατί το διαβήτης είναι μια προοδευτική κατάσταση. Επειδή έχουμε να κάνουμε με διάγνωση σε μικρές ηλικίες το παιδί εξελίσσεται, μεγαλώνει, αλλάζει η όρεξή του, οι μερίδες που καταναλώνει, οι επιθυμίες του τι θέλει να φάει.

Βεβαίως. Αλλάζουν οι διατροφικές ανάγκες βάσει της ανάπτυξης.

Βάσει λοιπόν όλων των αλλαγών που μοιραία και αναγκαστικά θα βιώσει η οικογένεια για το παιδί, η εκπαίδευση εξελίσσεται μαζί. Γι’ αυτό λέω πάντα στους γονείς να διατηρούν μια καλή σχέση με τους γιατρούς και τους επαγγελματίες υγείας που τους φροντίζουν, για να υπάρχει μια συνέχεια στην εκπαίδευση. Δεν μπορούμε να τα πούμε όλα από την αρχή, γιατί μόνο θα μπερδεύαμε.

Οπότε σταδιακά και εσείς οι ειδικοί προσπαθείτε να τους εκπαιδεύσετε. Ποια είναι αυτά τα tips που δίνετε για να βοηθούν και το παιδί και τους γονείς στην καθημερινότητα όσο μπορούν να είναι λίγο πιο ήρεμοι;

Τα tips της καθημερινότητας. Θα ξεκινήσω από το να πω ότι εάν χρειαστεί να γίνουν αλλαγές στη διατροφή του παιδιού οι αλλαγές αυτές θα πρέπει να υποστηριχθούν από το υπόλοιπο της οικογένειας. Δεν μπορούμε να ζητάμε από το παιδί να μην φάει γλυκό πρωινό και όλοι οι υπόλοιποι να κάνουμε το αντίθετο. Αν το φροντίσουμε μέσα σε αυτό το πλαίσιο, σίγουρα θα υπάρχει μεγαλύτερη ευκολία και ηρεμία στην εφαρμογή της εκπαίδευσης. Τίποτα δεν απαγορεύεται, θέλω να ακουστεί αυτό. Μύθοι διατροφικοί θα πρέπει να ξεπεραστούν, όπως ότι απαγορεύονται κάποια συγκεκριμένα φρούτα ή πρέπει να γίνουν ξαφνικά όλα τα ζυμαρικά ολικής. Δεν ταιριάζουν σε όλους, οπότε δεν χρειάζεται να πιεστούν, να εφαρμόσουν κάτι το οποίο δεν τους ταιριάζει ή δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τη διαχείριση του παιδιού.

Και φαντάζομαι κυρία Κουή, ότι κι εσείς το λέτε ως γενικό κανόνα ο οποίος φυσικά πρέπει να τηρείται. Τώρα που είναι καλοκαίρι και ο κόσμος είναι διακοπές, μία φορά ίσως σε κάποιο χρονικό διάστημα μπορεί να φάει το παιδί και ένα παγωτό και να το ρυθμίσει.

Εννοείται. Ο τρόπος που εγώ τουλάχιστον δουλεύω, δεν είναι ο ρόλος μου να απαγορεύω να φάνε το οτιδήποτε. Σκοπός της εκπαίδευσης, όπως εγώ την καταλαβαίνω, είναι όταν θα φτάσει η ώρα να θέλουν να φάνε το οτιδήποτε, να ξέρουν πώς να το διαχειριστούν σωστά με την ινσουλίνη τους και τι να περιμένουν σαν επίδραση αυτού, τι να περιμένουν να δουν στα επίπεδα γλυκόζης. Ο ρόλος μου ποτέ δεν ήταν να απαγορεύσω συγκεκριμένα τρόφιμα. Γιατί κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να έχει μια τυποποιημένη ζωή, υπάρχουν και ανάγκες. Ο διαβήτης τύπου 1, είναι ένα χρόνιο νόσημα. Από την στιγμή που μπήκε στη ζωή και τη ρουτίνα μιας οικογένειας είναι κάτι το οποίο πρέπει να το εξυπηρετήσουμε και να το φροντίσουμε για όσα χρόνια έχουμε μπροστά μας. Δεν μπορούμε να είμαστε ούτε δογματικοί, ούτε πολύ αυστηροί, ιδίως όταν έχουμε να κάνουμε με παιδιά. Και τώρα υπάρχουν όλα τα εργαλεία όπως είπαμε και πριν όπου μπορεί πλέον να γίνει πιο εύκολη η διαχείριση.

Και η τεχνολογία έχει βοηθήσει και η ενημέρωση των γονέων από τους ειδικούς για την αντιμετώπιση.

Ακριβώς. Υπάρχουν πλέον επίσημοι φορείς και στη χώρα μας – η Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία, συγκεκριμένοι σύλλογοι ασθενών που εμπλέκονται και γιατροί και συνήθως συνδέονται με κάποια από τα μεγάλα νοσοκομεία της χώρας που μπορούν οι οικογένειες να απευθυνθούν για πληροφορίες και συμπαράσταση, με την έννοια του να γνωρίσουν και άλλες οικογένειες με παιδιά με την ίδια διάγνωση και να μοιραστούν τις εμπειρίες και τις ανησυχίες τους. Επίσης θα πω ότι και διατροφικά η ποικιλία πλέον των τροφίμων-προϊόντων είναι τόσο μεγάλη που μπορούμε να βρούμε προϊόντα με λιγότερη ζάχαρη, περισσότερες φυτικές ίνες, καλύτερα λιπαρά. Έχουμε περισσότερα εργαλεία στα χέρια μας από όλους τους τομείς.

Κυρία Κουή, πώς σχετίζεται η παιδική παχυσαρκία με το διαβήτη; Ας πούμε δυο κουβέντες και γι’ αυτό.

Βεβαίως. Ξέρετε ο διαβήτης τύπου 2 στις παιδικές ηλικίες είναι ένας πληθυσμός που διαμορφώθηκε και έρχεται σε εμάς τα τελευταία χρόνια δυστυχώς στη χώρα μας. Ξέρετε λοιπόν ότι ο διαβήτης τύπου 2 στην παιδική ηλικία είναι ένας καινούργιος πληθυσμός ο οποίος ήρθε στα χέρια μας, λόγω των αυξημένων επιπέδων παχυσαρκίας και υπερβαρότητας, δυστυχώς στη χώρα μας, αυτές τις μικρές ηλικίες. Άρα, λοιπόν, το πρόβλημα δεν ξεκινάει από το τύπου δύο διάγνωση, πάει πίσω στην διαταραγμένη σχέση ύψους-βάρους από τις τόσο μικρές ηλικίες. Και αυτή η υπερβαρότητα έχει σαν αποτέλεσμα αυτό που είπαμε στην αρχή της κουβέντας μας στο να υπάρχει η μειωμένη παραγωγή ινσουλίνης ή να παράγουμε ινσουλίνη, την οποία δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σωστά – η λεγόμενη ινσουλινοαντίσταση. Εκεί πάμε πίσω στην πηγή του προβλήματος να διορθώσουμε διατροφικές συνήθειες, να επηρεάσουμε θετικά τη σχέση ύψους-βάρους, δηλαδή να έχουμε ένα παιδάκι το οποίο ψηλώνει και ή παραμένει σταθερό στο βάρος του ή αν μπορούμε ανάλογα με την εικόνα του παιδιού να επιτύχουμε και μια μικρή μείωση του βάρους, αυτό είναι το ζητούμενο. Για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για μία εικόνα στο πλαίσιο τύπου 2 που ίσως είναι αναστρέψιμη ακόμα στις μικρές ηλικίες και δεν θα οδηγήσει σε έναν ενήλικα με μεγαλύτερες ανάγκες για φαρμακευτική αγωγή ή σοβαρότερη παρέμβαση.

Κλείνοντας κυρία Κουή θα ήθελα να δώσετε ένα μήνυμα για τους τηλεθεατές μας, τόσο στους γονείς όσο και στα παιδιά, σε ό, τι αφορά κάτι πολύ σημαντικό. Όταν ανακοινώνεται απ’ το γιατρό ότι το παιδί έχει διαβήτη, οι περισσότεροι παθαίνουν ένα σοκ. Τόσο οι γονείς όσο και το παιδί. Τι τους συμβουλεύετε; Πώς να το διαχειριστούν;

Θα μεταφέρω την επαγγελματική μου εμπειρία δουλεύοντας και φροντίζοντας όλες αυτές τις οικογένειες. Καταρχήν να αποδεχτούμε ότι η ρουτίνα και η ροή όλης της οικογένειας αλλάζει και επηρεάζει τους γονείς, τα αδέλφια του παιδιού που διαγνώστηκε, άρα να το αποδεχτούμε και να το πούμε δυνατά αυτό, να μοιραστούμε την έννοια μας. Ψυχραιμία, μία καλή σχέση με τους επαγγελματίες υγείας, να μη συγκρίνετε το διαβήτη του δικού σας παιδιού με το διαβήτη κάποιου άλλου, είτε είναι ενήλικας είτε είναι ενός άλλου παιδιού. Όλα η αλήθεια είναι ότι γίνονται πιο εύκολα, μπαίνουν σε μια σειρά. Αυτά για τους γονείς. Επίσης, θα πω ότι τα παιδιά πάντα είναι πιο δυνατά, πιο γενναία, πιο αισιόδοξα, πιο εύκολα προσαρμόζονται στα καινούργια δεδομένα. Και πάρα πολλοί γονείς, εγώ βλέπω και οικογένειες παίρνουν θάρρος από αυτή την στάση που βλέπουν να έχουν τα παιδιά τους. Δεν θα το κρύψετε, δεν θα δημιουργήσετε ξαφνικά μια συνθήκη για την οποία το παιδί θα ντρέπεται να πει. Θα το μοιραστείτε με όσους έχουν να κάνουν με την φροντίδα, τη διασκέδαση, το σχολείο του παιδιού. Τώρα για τους μικρούς μου φίλους, θα πω ότι δεν απαγορεύεται τίποτα. Οι λιχουδιές σαφώς και έχουν ρόλο στην εβδομάδα μας, με ένα όριο φυσικά, όπως θα έλεγα για όλα τα παιδιά, όπως λέω για τα δικά μου παιδιά. Καλή επικοινωνία με τους γονείς. Αν κάτι δεν μας αρέσει, αν άλλαξε η όρεξή μας, δεν θέλουμε να φάμε το ίδιο μεσημεριανό ή όσο μεσημεριανό υπολόγισε η μαμά ή ο μπαμπάς, καλό θα είναι να το επικοινωνούμε, γιατί από εκεί και πέρα ξεκινάει μια αλυσίδα αντιδράσεων που έχει να κάνει με τη φροντίδα του διαβήτη.

Πάρα πολύ ωραία, κυρία Κουή. Πάντως εγώ βλέπω διάφορα παιδάκια που ζουν με το διαβήτη και είναι πάρα πολύ χαρούμενα και επειδή στο healthweb.gr έχουμε καθιερώσει για πέμπτη χρονιά ένα αφιέρωμα για τον διαβήτη, πέρυσι είχαμε καλέσει τον Μαξιμιλιανό, ο οποίος είναι ένας έφηβος που ζει με τον διαβήτη και ήταν τόσο χαρούμενος που μας είπε ότι «εγώ αγαπάω τον διαβήτη μου, είναι ο καλύτερός μου φίλος».

Ο Μαξιμιλιανός είναι πρότυπο για όλους μας και η οικογένειά του, γιατί ακριβώς έχουν αγαπήσει και έχουν φροντίσει τον διαβήτη τους από την πρώτη μέρα και ο διαβήτης τους επιστρέφει τη φροντίδα αυτή.

Φαίνεται ότι γίνεται από όλους σας πάρα πολύ καλή δουλειά και συγχαρητήρια. Σας ευχαριστώ θερμά που ήσασταν κοντά μας.