Χειμερινά σπορ: Τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνετε στα αθλήματα με κρύο καιρό:

Τα χειμερινά σπορ ενέχουν εγγενείς κινδύνους λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών, του πάγου, των ολισθηρών επιφανειών και του εξοπλισμού που χρησιμοποιείται, όπως οι λεπίδες και τα σκι. Η Robin Galley, κλινική αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Tufts University, επισημαίνει ότι η καλύτερη πρόληψη τραυματισμών βασίζεται στην κατάλληλη προετοιμασία, στον σωστό εξοπλισμό και στη γνώση των φυσικών ορίων του σώματος.

Τα «κινητά» χειμερινά σπορ –δηλαδή τα αθλήματα ταχύτητας όπως το σκι και το snowboard– αποτελούν τη συχνότερη αιτία σοβαρών τραυματισμών. Σύμφωνα με στοιχεία του 2018 από την Επιτροπή Ασφάλειας Καταναλωτικών Προϊόντων των ΗΠΑ, αυτά τα δύο αθλήματα ευθύνονται για περίπου το 65% των συνολικών χειμερινών τραυματισμών. Οι τυπικές κακώσεις περιλαμβάνουν τραυματισμούς από σύγκρουση, καταπόνηση ή πτώσεις με τεντωμένο χέρι — τα λεγόμενα τραύματα FOOSH — που συχνά οδηγούν σε διαστρέμματα ή κατάγματα στον καρπό. Η ενημέρωση και η συνειδητοποίηση των κινδύνων αποτελούν σημαντικό παράγοντα πρόληψης.

Η σημασία του κατάλληλου εξοπλισμού

Ο εξοπλισμός στα χειμερινά σπορ δεν περιορίζεται στα σκι, τα snowboard ή τα παγοπέδιλα – περιλαμβάνει και τα ρούχα, τα οποία πρέπει να κρατούν το σώμα ζεστό χωρίς να περιορίζουν την κίνηση. Λανθασμένος ή κακορυθμισμένος εξοπλισμός μπορεί να οδηγήσει τόσο σε άμεσους τραυματισμούς όσο και σε χρόνιες κακώσεις. Για παράδειγμα, μπότες του σκι που δεν εφαρμόζουν σωστά αυξάνουν τον κίνδυνο πτώσης, ενώ παράλληλα μπορεί να προκαλέσουν σημεία πίεσης.

Η ορατότητα είναι επίσης κρίσιμη παράμετρος. Το χιόνι και ο πάγος αντανακλούν έντονα το φως, αλλάζοντας δραματικά τις συνθήκες. Σε ηλιόλουστες μέρες, το χιόνι λιώνει και ξαναπαγώνει δημιουργώντας πάγο, πράγμα που απαιτεί πιο ενισχυμένο προστατευτικό εξοπλισμό, όπως κράνος ή προστατευτικές επικαλαμίδες. Οι διοργανωτές αγώνων συχνά χρησιμοποιούν πευκοβελόνες στο έδαφος ώστε οι αθλητές να μπορούν να αναγνωρίζουν τον προσανατολισμό τους όταν βρίσκονται στον αέρα.

Επιπλέον, κάποιος εξοπλισμός μπορεί να συμβάλλει σε συγκεκριμένους τύπους τραυματισμών: για παράδειγμα, οι σκιέρ μπορεί να πάθουν «αντιχειρίδα του σκιέρ» εάν πέσουν κρατώντας τα μπατόν, προκαλώντας τραυματισμό στον ωλένιο πλάγιο σύνδεσμο του αντίχειρα.

Προθέρμανση: απαραίτητη και πιο σημαντική στο κρύο

Η προθέρμανση είναι καθοριστικό στοιχείο πριν από κάθε άθλημα, όμως γίνεται ακόμη πιο κρίσιμη σε χαμηλές θερμοκρασίες. Στο κρύο, οι μύες ψύχονται εύκολα, περιορίζοντας την ελαστικότητα και αυξάνοντας την πιθανότητα τραυματισμού. Η Robin Galley, που συμμετείχε στους Χειμερινούς Παγκόσμιους Πανεπιστημιακούς Αγώνες στο Τορίνο το 2025, δίνει έμφαση στη διατήρηση της θερμότητας μεταξύ γύρων με ήπιες κινήσεις για να παραμένει ενεργοποιημένο το νευρομυϊκό σύστημα.

Λίγα λεπτά swinging legs, squats ή ελαφριά αερόβια άσκηση, όπως jumping jacks, μπορούν να προετοιμάσουν το σώμα για την ένταση που θα ακολουθήσει. Η σωστή προθέρμανση βελτιώνει τόσο τη σωματική απόδοση όσο και την ασφάλεια.

Αυτογνωσία και φυσικές ιδιαιτερότητες

Τα χειμερινά σπορ αφορούν όλους, όχι μόνο τους επαγγελματίες αθλητές. Αυτό σημαίνει ότι ο καθένας πρέπει να αξιολογεί την προσωπική του φυσική κατάσταση. Αν κάποιος έχει μείνει αδρανής για μεγάλο χρονικό διάστημα, χρειάζεται περισσότερη προθέρμανση και προσοχή. Προϋπάρχοντες τραυματισμοί, μειωμένη ευλυγισία ή μυϊκές αδυναμίες αυξάνουν τον κίνδυνο.

Η ηλικία είναι επίσης καθοριστικός παράγοντας: όσο μεγαλώνουμε, η οστική πυκνότητα μειώνεται, κάνοντας τα οστά πιο επιρρεπή σε κατάγματα. Επιπλέον, οι γυναίκες συχνά παρουσιάζουν αυξημένα περιστατικά ρήξης πρόσθιου χιαστού συνδέσμου λόγω ανατομικών διαφορών, όπως το μεγαλύτερο εύρος της λεκάνης που επηρεάζει τη γωνία στα γόνατα.

Ασκήσεις κινητικότητας, γιόγκα ή καθημερινές διατάσεις συμβάλλουν σημαντικά στην πρόληψη τραυματισμών, αυξάνοντας την ευλυγισία και σταθερότητα. Η προπόνηση εκτός σεζόν –με δραστηριότητες που εναλλάσσουν τύπο και ένταση– θεωρείται ιδανική για ολιστική ενδυνάμωση.

Μην υπερβάλλετε και δώστε προτεραιότητα στην ξεκούραση

Η υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων είναι συχνή αιτία τραυματισμών. Όσοι δεν έχουν επαρκή εμπειρία δεν πρέπει να επιχειρούν κατηφόρες υψηλής δυσκολίας. Ένα μάθημα από πιστοποιημένο εκπαιδευτή μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμο και ασφαλές.

Η ξεκούραση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της αθλητικής δραστηριότητας. Η συνεχής άσκηση χωρίς ημέρες ανάπαυσης αυξάνει τον κίνδυνο χρόνιων τραυματισμών. Εξίσου σημαντικός είναι και ο ύπνος, καθώς κατά τη διάρκεια του ύπνου το σώμα επιδιορθώνει φθορές. Η ανεπαρκής αποκατάσταση οδηγεί σε καταπόνηση και μειωμένη ανθεκτικότητα.

Σε περίπτωση τραυματισμού, απαιτείται υπομονή και συμμόρφωση με τα στάδια αποκατάστασης. Η συνεργασία με φυσιοθεραπευτή μπορεί να επιταχύνει την ανάρρωση, να μειώσει τον κίνδυνο επανατραυματισμού και να βοηθήσει τον αθλητή να επιστρέψει πιο δυνατός.