Αθλητισμός: Μειώνοντας τα εμπόδια που οδηγούν τους νέους να τον εγκαταλείπουν

Ο αθλητισμός στην παιδική και εφηβική ηλικία θεωρείται βασικός πυλώνας για την υγεία, την κοινωνικοποίηση και την ψυχική ευεξία. Ωστόσο, μεγάλα ποσοστά νέων εγκαταλείπουν τη συστηματική ενασχόληση με τον αθλητισμό κατά την εφηβεία. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στη Νορβηγία, το 80% των εφήβων που προέρχονται από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα σταματούν τον αθλητισμό, ενώ αντίστοιχα υψηλά ποσοστά παρατηρούνται και στις μεσαίες και ανώτερες κοινωνικοοικονομικές τάξεις.

Τα δεδομένα της έρευνας

Τα ευρήματα βασίζονται σε στοιχεία της μεγάλης έρευνας Ungdata, στην οποία μαθητές από όλη τη Νορβηγία απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με την καθημερινότητά τους, την ευημερία τους και τις δραστηριότητες στον ελεύθερο χρόνο τους. Οι μελέτες δημοσιεύθηκαν στα επιστημονικά περιοδικά Frontiers in Psychology και Frontiers in Sports and Active Living.

Ο ερευνητής Erik Grasaas από το Πανεπιστήμιο Agder τόνισε ότι:

• Δύο στα τρία παιδιά από τις υψηλότερες κοινωνικές τάξεις εγκαταλείπουν τον αθλητισμό στην εφηβεία.

• Στις μεσαίες τάξεις, το ποσοστό αυτό φτάνει τα τρία στα τέσσερα.

• Στις χαμηλότερες τάξεις, τέσσερα στα πέντε παιδιά σταματούν την αθλητική δραστηριότητα.

Τα οφέλη της συμμετοχής στον αθλητισμό

Η συμμετοχή σε οργανωμένες αθλητικές δραστηριότητες έχει αποδεδειγμένα πολλαπλά οφέλη. Οι μαθητές που αθλούνται:

• είναι πιο χαρούμενοι στο σχολείο,

• βιώνουν λιγότερο στρες,

• νιώθουν πιο ξεκούραστοι και συγκεντρωμένοι στην τάξη,

• αισθάνονται μεγαλύτερη σύνδεση με τους συμμαθητές και στήριξη από τους δασκάλους τους.

Η έρευνα δείχνει ότι τα οφέλη είναι ιδιαίτερα έντονα για τα κορίτσια. Όσα συμμετέχουν σε κάποιο άθλημα είναι σημαντικά πιο ικανοποιημένα με τη ζωή τους σε σχέση με εκείνα που δεν αθλούνται καθόλου – και αυτό ισχύει για όλα τα αθλήματα που καταγράφηκαν.

Για τα αγόρια, η εικόνα είναι πιο σύνθετη. Εκείνα που συμμετέχουν σε αθλήματα που θεωρούνται «γυναικοκρατούμενα» (όπως ιππασία, τσιρλίντινγκ ή χορός) δήλωσαν χαμηλότερη ποιότητα ζωής σε σχέση με τον μέσο όρο.

Ο αθλητισμός και οι κοινωνικές ανισότητες

Η έρευνα ανέδειξε και την κοινωνική διάσταση του αθλητισμού. Σπορ όπως το σκι αντοχής και το τένις έχουν τη μεγαλύτερη κοινωνική «αξία» στη Νορβηγία, όμως συνοδεύονται από υψηλό κόστος συμμετοχής. Για παράδειγμα, ένα παιδί 15 ετών που ασχολείται με το σκι αντοχής χρειάζεται ετησίως περίπου 11.700 κορώνες Νορβηγίας (πάνω από 1.000 ευρώ), ποσό απαγορευτικό για πολλές οικογένειες.

Αντίθετα, τα μηχανοκίνητα σπορ έχουν χαμηλότερο κοινωνικό κύρος. Ωστόσο, τα αγόρια που ασχολούνται με αυτά δήλωσαν το υψηλότερο επίπεδο ικανοποίησης από τη ζωή τους σε σχέση με όλους τους υπόλοιπους.

Τα δεδομένα δείχνουν ότι, παρόλο που ορισμένα αθλήματα είναι κοινωνικά «προνομιούχα», το σημαντικότερο είναι η προσωπική ικανοποίηση και η χαρά που βιώνει ο νέος μέσα από τη δραστηριότητά του.

Η σημασία της προσβασιμότητας

Με βάση τα παραπάνω, οι ερευνητές τονίζουν ότι πρέπει να μειωθούν τα εμπόδια που περιορίζουν την πρόσβαση των παιδιών στον αθλητισμό. Τα εμπόδια αυτά είναι κυρίως:

• οικονομικά (υψηλά κόστη συμμετοχής, εξοπλισμού, μετακινήσεων),

• κοινωνικά (στερεότυπα για το ποια αθλήματα «ταιριάζουν» σε αγόρια ή κορίτσια),

• δομικά (έλλειψη εγκαταστάσεων ή συλλόγων σε απομακρυσμένες περιοχές).

Η συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες είναι ζωτικής σημασίας, καθώς μόνο 2 στους 10 εφήβους πληρούν τις συστάσεις των αρχών υγείας για φυσική δραστηριότητα. Στα κορίτσια, η εικόνα είναι ακόμη πιο ανησυχητική: 9 στα 10 δεν είναι αρκετά δραστήρια.

Ένα μήνυμα προς την κοινωνία

Ο Erik Grasaas υπογραμμίζει: «Όταν γνωρίζουμε ότι η συμμετοχή στον αθλητισμό προσφέρει τόσα πολλά οφέλη –σωματικά, ψυχικά και κοινωνικά– είναι απαραίτητο να καταρρίψουμε τα εμπόδια. Όλα τα παιδιά αξίζουν αυτήν την ευκαιρία». Το κλειδί, όπως τονίζει, δεν είναι ποιο άθλημα θα επιλέξουν οι νέοι, αλλά να βρουν εκείνο που τους ευχαριστεί και τους κινητοποιεί. Η κίνηση, η σωματική δραστηριότητα και η χαρά της συμμετοχής είναι αυτά που κάνουν τη διαφορά.

Η εφηβεία είναι μια κρίσιμη περίοδος κατά την οποία διαμορφώνονται οι συνήθειες που θα ακολουθήσουν τα άτομα στην ενήλικη ζωή. Η εγκατάλειψη του αθλητισμού σε αυτή τη φάση στερεί από τους νέους μια πηγή υγείας, χαράς και κοινωνικής σύνδεσης. Η πρόκληση για τις κοινωνίες είναι να εξασφαλίσουν ότι ο αθλητισμός θα είναι προσβάσιμος, οικονομικά εφικτός και κοινωνικά ανοιχτός σε όλους. Μόνο έτσι θα μειωθούν οι ανισότητες και θα δοθεί σε κάθε παιδί η δυνατότητα να απολαύσει τα οφέλη που προσφέρει η συστηματική φυσική δραστηριότητα.