ASMR και άγχος: Μύθος ή επιστημονικό εργαλείο χαλάρωσης;

Πολλοί από εμάς έχουμε νιώσει εκείνη την χαρακτηριστική ανατριχίλα ή τσούξιμο στο δέρμα, ειδικά όταν βιώνουμε έντονα θετικά συναισθήματα όπως δέος ή ενθουσιασμό. Για κάποιους όμως, αυτή η αντίδραση εμφανίζεται όταν ακούν συγκεκριμένους ήχους, όπως ψίθυρους, τρίξιμο συσκευασιών ή βούρτσισμα μικροφώνου. Αυτή η εμπειρία είναι γνωστή ως ASMR (Autonomous Sensory Meridian Response). Πολλοί που ανταποκρίνονται στο ASMR αναφέρουν ότι μειώνει το άγχος τους και βοηθά στον ύπνο, αλλά η επιστημονική τεκμηρίωση παραμένει περιορισμένη.

Τι είναι το ASMR;

Το ASMR είναι μια ακούσια συναισθηματική και σωματική αντίδραση, συνήθως σε ήχο, που προκαλεί ρίγος ή τσούξιμο στο τριχωτό της κεφαλής και στον αυχένα. Αυτή η πολυαισθητηριακή εμπειρία μπορεί να προκαλέσει ευφορία και αίσθημα ψυχολογικής σταθερότητας, μειώνοντας τον εσωτερικό πόνο και το άγχος.

Ορισμένοι επιστήμονες το συγκρίνουν με το frisson, τη σύντομη ανατριχίλα που προκαλείται από έντονα συναισθηματικά ερεθίσματα, όπως μια συγκινητική σκηνή σε ταινία. Η αίσθηση αυτή συνδέεται με έκρηξη ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, αλλά διαρκεί μόνο λίγα δευτερόλεπτα. Αντίθετα, το ASMR φαίνεται να προκαλεί διαρκέστερη αίσθηση ηρεμίας.

Τι προκαλεί το ASMR;

Τα πιο κοινά “trigger” είναι ψίθυροι, χτυπήματα και ήχοι τριξίματος. Πολλά βίντεο ASMR συνδυάζουν αυτούς τους ήχους με προσοχή προς τον θεατή (personal attention), όπου ο δημιουργός μιλάει απευθείας στην κάμερα, βουρτσίζει μαλλιά ή κάνει μακιγιάζ σαν να απευθύνεται στον θεατή. Ωστόσο, δεν αντιδρούν όλοι στους ίδιους ήχους — εκτιμάται ότι μόνο ένα στα πέντε άτομα βιώνει ASMR. Η ικανότητα αυτή φαίνεται να σχετίζεται με προσωπικότητα, προδιάθεση στην ευαισθησία και ανοικτότητα στο να δοκιμάσει κανείς νέες εμπειρίες.

Πώς λειτουργεί στο σώμα και τον εγκέφαλο;

Η επιστήμη έχει εξετάσει πώς ο εγκέφαλος και το σώμα ανταποκρίνονται στο ASMR, αλλά τα αποτελέσματα είναι ασαφή. Κάποιες μελέτες δείχνουν μειωμένο καρδιακό ρυθμό (χαλάρωση), ενώ άλλες σημειώνουν αυξημένη εφίδρωση (στρες). Αυτό έχει περιγραφεί ως “arousing relaxation” — ταυτόχρονη διέγερση και ηρεμία. Υπάρχουν επίσης θεωρίες ότι οι κοινωνικές ή ερωτικές πτυχές των βίντεο είναι πιο σημαντικές από τους ήχους, αλλά απαιτούνται περισσότερα δεδομένα.

Είναι αποτελεσματικό για το άγχος;

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν κλινικές δοκιμές που να συνδέουν το ASMR με μακροχρόνια θεραπευτικά οφέλη για άγχος, αϋπνία ή άλλες παθήσεις. Παρά ταύτα, η κοινότητα των ASMR δημιουργών και θεατών αναφέρει ότι τα βίντεο μειώνουν το στρες, βελτιώνουν τον ύπνο και προκαλούν χαλάρωση. Έτσι, αν το ASMR σας βοηθά να χαλαρώσετε, δεν υπάρχει βλάβη στη χρήση του. Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να επιβεβαιώσει εάν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως θεραπευτικό εργαλείο.

Το ASMR αποτελεί ένα ενδιαφέρον φαινόμενο που συνδυάζει ήχο, συναισθηματική αντίδραση και σωματική αίσθηση. Παρόλο που πολλοί άνθρωποι βρίσκουν ότι μειώνει το άγχος και τους βοηθά να κοιμηθούν καλύτερα, η επιστήμη δεν μπορεί ακόμη να εγγυηθεί την αποτελεσματικότητά του. Η χρήση του είναι ασφαλής για χαλάρωση, αλλά δεν αντικαθιστά επιστημονικά τεκμηριωμένες μεθόδους διαχείρισης άγχους.

Μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να διερευνήσουν ποιοι παράγοντες προκαλούν το ASMR, γιατί επηρεάζει κάποιους και όχι άλλους, και κατά πόσο μπορεί να ενσωματωθεί σε θεραπευτικά πρωτόκολλα για την αντιμετώπιση του άγχους.