Εδώ και δεκαετίες γνωρίζουμε ότι η τακτική σωματική άσκηση δυναμώνει τους μύες, ενισχύει την καρδιά και βελτιώνει τη διάθεση. Όμως, μια νέα επιστημονική ανασκόπηση αποκαλύπτει ότι τα οφέλη της άσκησης είναι πολύ βαθύτερα: δεν περιορίζονται στη φυσική ενδυνάμωση, αλλά επεκτείνονται μέχρι το μοριακό επίπεδο, αναδιαμορφώνοντας τον τρόπο που λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα από μέσα προς τα έξω.
Σε δημοσίευση στο Nature Reviews Endocrinology, οι διακεκριμένοι ερευνητές του Australian Catholic University (ACU), καθηγητής John Hawley και δρ. Nolan Hoffman, παρουσιάζουν μια ολοκληρωμένη ανασκόπηση που συνοψίζει δύο δεκαετίες προόδου στον τομέα του ανθρώπινου μεταβολισμού της άσκησης. Το άρθρο τους φωτίζει τα περίπλοκα μοριακά δίκτυα που βρίσκονται πίσω από τα ευρέως γνωστά οφέλη της φυσικής δραστηριότητας, ενώ παράλληλα χαρτογραφεί τις ερευνητικές εξελίξεις που άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη σχέση μεταξύ άσκησης και υγείας.
Η άσκηση ως «μοριακό φάρμακο»
Ο καθηγητής Hawley, παγκοσμίως αναγνωρισμένος ειδικός στη βιοενεργετική της άσκησης και διευθυντής του Mary MacKillop Institute for Health Research, τονίζει πως η επιστημονική έρευνα αποδεικνύει ότι η άσκηση μπορεί να λειτουργήσει εξίσου αποτελεσματικά με τη φαρμακευτική αγωγή στην πρόληψη και αντιμετώπιση πολλών χρόνιων ασθενειών.
«Η άσκηση δεν αφορά απλώς τη φυσική απόδοση», σημειώνει, «αλλά αποτελεί μια ισχυρή βιολογική παρέμβαση που επηρεάζει την υγεία μας σε βαθύτερο, μοριακό επίπεδο». Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η τακτική φυσική δραστηριότητα μπορεί να λειτουργήσει ως προληπτική ιατρική, μειώνοντας δραστικά τον κίνδυνο για παθήσεις όπως οι καρδιοπάθειες, η παχυσαρκία και ο διαβήτης τύπου 2.
Οι μοριακοί μηχανισμοί πίσω από τα οφέλη
Σύμφωνα με τη μελέτη, τα τελευταία είκοσι χρόνια η ανάπτυξη της μοριακής βιολογίας και των τεχνολογιών “omics” (όπως η γονιδιωματική και η πρωτεωμική) έφερε επανάσταση στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η άσκηση επηρεάζει τα κύτταρα και τους ιστούς του σώματος. Όπως εξηγεί ο δρ. Hoffman, «είκοσι χρόνια πριν γνωρίζαμε ότι η άσκηση είναι ευεργετική για τον μεταβολισμό, αλλά δεν είχαμε σαφή εικόνα για τα πολύπλοκα μοριακά δίκτυα που υποστηρίζουν αυτά τα οφέλη».
Πλέον, οι ερευνητές έχουν χαρτογραφήσει χιλιάδες μόρια που ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια διαφορετικών τύπων άσκησης — όπως η αντοχή και η ενδυνάμωση — και κατανοούν καλύτερα πώς αυτά συνεργάζονται για να παράγουν τα ευεργετικά αποτελέσματα της φυσικής δραστηριότητας.
Τρεις μελέτες που άλλαξαν το πεδίο
Στην ανασκόπηση επισημαίνονται τρεις καθοριστικές μελέτες που επαναπροσδιόρισαν το πώς αντιλαμβανόμαστε τη «μοριακή υπογραφή» της άσκησης. Οι έρευνες αυτές αποκάλυψαν πώς οι σκελετικοί μύες και τα μόρια του αίματος ανταποκρίνονται στη φυσική δραστηριότητα με τρόπους που επηρεάζουν ολόκληρο το σώμα.
Η άσκηση φαίνεται να ενεργοποιεί σειρές γονιδίων και πρωτεϊνών σε συγκεκριμένα χρονικά στάδια, συντονίζοντας τα μεταβολικά και ανοσοποιητικά συστήματα του οργανισμού. Παράλληλα, προκαλεί την έκκριση μικροσκοπικών μοριακών «πακέτων», τα οποία ταξιδεύουν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος και επικοινωνούν με διαφορετικά κύτταρα και όργανα. Με τον τρόπο αυτό, η επίδραση της άσκησης επεκτείνεται πολύ πέρα από τη μυϊκή σύσπαση, φτάνοντας έως το ήπαρ, τον εγκέφαλο και το ανοσοποιητικό σύστημα.
Από τη γνώση στην εφαρμογή
Η επόμενη πρόκληση για τους επιστήμονες είναι η αξιοποίηση των μοριακών βιοδεικτών που έχουν εντοπιστεί, ώστε να μπορούν να προβλέπουν πώς θα ανταποκριθεί κάθε άτομο στην άσκηση με βάση το γονιδιακό και μεταβολικό του προφίλ. Αυτή η εξατομικευμένη προσέγγιση θα μπορούσε να βοηθήσει στην καθυστέρηση ή πρόληψη ασθενειών όπως η παχυσαρκία και τα καρδιομεταβολικά νοσήματα.
Η ομάδα του ACU στη Μελβούρνη διαθέτει μοναδικές υποδομές για τέτοιου είδους μελέτες, όπως η ανθρώπινη μεταβολική κάψουλα, η μοναδική του είδους της στο νότιο ημισφαίριο. Πρόκειται για έναν υπερσύγχρονο χώρο όπου οι ερευνητές μπορούν να πραγματοποιούν ακριβείς μετρήσεις ενεργειακής δαπάνης και μεταβολικών αντιδράσεων κατά τη διάρκεια της άσκησης.
Ένα νέο κεφάλαιο στην επιστήμη της άσκησης
Η έρευνα του Hawley και του Hoffman αποτελεί σημείο αναφοράς για το μέλλον της προληπτικής ιατρικής. Αναδεικνύει ότι η άσκηση δεν είναι απλώς μια συνήθεια ευεξίας, αλλά μια ισχυρή βιολογική θεραπεία που «ξαναγράφει» τις μοριακές διεργασίες του οργανισμού, βελτιώνοντας τη φυσιολογία του σε πολλαπλά επίπεδα.
Με τις νέες τεχνολογίες να προσφέρουν όλο και πιο ακριβή εικόνα για το τι συμβαίνει μέσα στο ανθρώπινο σώμα όταν κινείται, ανοίγει ο δρόμος για μια νέα εποχή όπου η άσκηση θα συνταγογραφείται όπως τα φάρμακα — στοχευμένα, εξατομικευμένα και βασισμένα στη μοριακή βιολογία. Σε μια εποχή όπου τα ποσοστά χρόνιων ασθενειών αυξάνονται, η επιστήμη της άσκησης μας υπενθυμίζει κάτι θεμελιώδες: η κίνηση είναι ίσως το πιο φυσικό και αποτελεσματικό «φάρμακο» που διαθέτουμε.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!