Αποφόρτιση: Πώς το «ξέσπασμα» στη δουλειά συνδέει αλλά και επιβαρύνει

Η εκτόνωση της έντασης και του άγχους στη δουλειά — το λεγόμενο «letting off steam» — είναι συχνά αναγκαία. Όμως, νέες έρευνες αποκαλύπτουν ότι η αποφόρτιση όχι μόνο δεν είναι πάντοτε ακίνδυνη, αλλά μπορεί να έχει και θετικές αλλά και αρνητικές συνέπειες στην κοινωνική δυναμική του εργασιακού περιβάλλοντος.

Η κοινωνική διάσταση της εκτόνωσης

Στη μελέτη τους, οι ερευνητές εστίασαν στις καθημερινές, ανεπίσημες σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα σε συναδέλφους — γύρω από τον καφέ, μέσω Slack, ή κατά τη διάρκεια του διαλείμματος για φαγητό. Αυτές οι στιγμές, όπως εξηγούν, είναι όπου πραγματικά «ξεσπάει» η ένταση, αλλά και όπου δημιουργούνται τα πιο ισχυρά δίκτυα υποστήριξης.

Ποιοι ακούνε και ποιοι δίνουν συμβουλές

Στην έρευνα εξετάστηκε πώς η προσωπικότητα — και συγκεκριμένα η συνείδηση (conscientiousness) — επηρεάζει τη διαδικασία. Αν περιμένεις ότι συνειδητοί άνθρωποι θα είναι οι πιο διακριτικοί ακροατές, το αποτέλεσμα σε εκπλήσσει: τελικά, οι συνειδητοί ακροατές δεν είναι και οι πιο πρόθυμοι να προσφέρουν συμβουλές.

Αντιθέτως, αυτοί που είχαν την τάση να «ξεσπούν» μερικές φορές ήταν εκείνοι που λάμβαναν συμβουλές από άλλους. Φαίνεται πως ο ακροατής αποφασίζει να παρέμβει και να προσφέρει καθοδήγηση μόνο όταν εκτιμά ότι ο συνομιλητής είναι πραγματικά πρόθυμος να ακούσει και να ενεργήσει—και η συνείδηση ως χαρακτηριστικό έδειξε ότι λειτουργεί ως ένδειξη αξιοπιστίας.

Τα «κόστη» και τα «οφέλη» του ξεσπάσματος

Από τη μία πλευρά, το να εκφράζεις απογοήτευση στο εργασιακό πλαίσιο μπορεί να φέρει ανακούφιση, να ενισχύσει την ενσυναίσθηση και να συμβάλει στην ανάπτυξη σχέσεων. Από την άλλη όμως, η υπερβολική εκτόνωση μπορεί να παγιδεύσει το άτομο σε έναν κύκλο αρνητικών σκέψεων (rumination), διάχυτων αρνητικών συναισθημάτων, ακόμα και επιθετικής συμπεριφοράς προς τρίτους.

Η «υπερφορτωμένη» θέση του ακροατή

Όταν κάποιος γίνεται ο “go-to” ακροατής για όλους στο γραφείο, οι ερευνητές προειδοποιούν: είναι λιγότερο πιθανό να δίνει συμβουλές, παρόλο που δέχεται τις εξομολογήσεις όλων. Η υπερφόρτωση και η ψυχική κόπωση μπορεί να υπονομεύσουν την ικανότητά του να προσφέρει πραγματική υποστήριξη.

Τι ακόμα θέλουν να εξερευνήσουν οι ερευνητές

Στην επόμενη φάση, οι ερευνητές εξετάζουν αν αυτοί που ακούν συχνά — και ειδικά όταν έχουν βιώσει πολλές εκτονώσεις από τον ίδιο συνάδελφο — στην πραγματικότητα δίνουν πιο ποιοτικές, στοχευμένες συμβουλές. Η ιδέα είναι απλή: όσο περισσότερες φορές ακούει κανείς τα ίδια «ξεσπάσματα», τόσο καλύτερα κατανοεί το πρόβλημα — και τόσο πιο αποτελεσματικά μπορεί να βοηθήσει.

Τι μπορούμε να μάθουμε ως χώροι εργασίας

• Αναγνώριση του καλού και του κακού στο «ξεσπασμα»: Πότε η εκτόνωση είναι χρήσιμη (π.χ. για συναίσθημα κοινοποίησης και ομαδικότητα), και πότε μπορεί να γίνει επικίνδυνη (π.χ. όταν οδηγεί σε χρόνιο άγχος ή αρνητική διάχυση στο περιβάλλον).

• Εκπαίδευση ακροατών: Οι εργαζόμενοι δεν χρειάζεται να είναι επαγγελματίες ψυχολόγοι, αλλά η ανάπτυξη δεξιοτήτων ακρόασης και κατανόησης είναι πολύτιμη — ιδίως σε περιβάλλοντα όπου το στρες είναι καθημερινό.

• Ισορροπία υποστήριξης: Να διασφαλίζεται ότι δεν υπάρχουν άτομα που καλούνται να ακούσουν όλο το στρες του γραφείου — και ότι υπάρχουν μηχανισμοί υποστήριξης (όπως feedback loops, mentoring, προγράμματα wellbeing), ώστε να προστατεύεται η ψυχική υγεία των ακροατών.

Ανακεφαλαιώνοντας: το «βγάζω ατμούς» στη δουλειά μπορεί να δημιουργεί πραγματικούς δεσμούς, αλλά έχει και το τίμημά του — αν δεν ελεγχθεί σωστά. Ο ακροατής δεν είναι αυτόματα το υποστηρικτικό δίχτυ: χρειάζεται επιλεκτική εμπλοκή και συνειδητή διαχείριση. Οι οργανισμοί που κατανοούν τα δυνατά και τα αδύνατα της εκτόνωσης, και δημιουργούν τα αντίστοιχα εργαλεία υποστήριξης, χτίζουν πιο υγιή και παραγωγικά εργασιακά περιβάλλοντα.