Αναριθμησία: Γιατί πολλοί επιζώντες εγκεφαλικού δυσκολεύονται με τους αριθμούς

Οι αριθμοί βρίσκονται παντού γύρω μας. Από το ξυπνητήρι που μας σηκώνει το πρωί, μέχρι τη θερμοκρασία που ελέγχουμε για να ντυθούμε κατάλληλα και τον χρόνο που υπολογίζουμε για να προλάβουμε το τρένο, η καθημερινότητά μας είναι γεμάτη μικρούς υπολογισμούς και εκτιμήσεις. Η ικανότητα να κατανοούμε και να χρησιμοποιούμε αριθμούς αποτελεί βασικό εργαλείο επιβίωσης και αυτονομίας. Όμως, για τους ανθρώπους που πάσχουν από αναριθμησία, μια νευρολογική διαταραχή που επηρεάζει την ικανότητα κατανόησης και επεξεργασίας αριθμών, αυτή η καθημερινότητα γίνεται εξαιρετικά δύσκολη. Η ακαλκουλία εμφανίζεται συχνά έπειτα από εγκεφαλικό επεισόδιο ή κάκωση εγκεφάλου και υπολογίζεται ότι επηρεάζει το 30%-60% των επιζώντων.

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο

Ο εγκέφαλος είναι ένα πολύπλοκο όργανο που ελέγχει τόσο τις αισθήσεις όσο και τις κινήσεις μας, αλλά και γνωστικές λειτουργίες όπως η μνήμη και η γλώσσα. Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο ή τραυματισμός μπορεί να διακόψει την αιμάτωση και να προκαλέσει σοβαρές βλάβες.

• Αν το επεισόδιο επηρεάσει το αριστερό ημισφαίριο, συχνά παρατηρούνται προβλήματα γλώσσας και μνήμης, καθώς και δυσκολία κίνησης στη δεξιά πλευρά του σώματος.

• Αν επηρεαστεί το δεξί ημισφαίριο, οι δυσκολίες σχετίζονται με την κίνηση της αριστερής πλευράς και με γνωστικές λειτουργίες όπως η οπτική επεξεργασία.

Ωστόσο, η ακαλκουλία μπορεί να εμφανιστεί ανεξάρτητα από το σημείο της βλάβης, καθώς η αριθμητική επεξεργασία ενεργοποιεί πολλές περιοχές του εγκεφάλου:

• το αριστερό ημισφαίριο (γλώσσα),

• το δεξί ημισφαίριο (οπτικοχωρική επεξεργασία),

• τον οπίσθιο λοβό (κατανόηση μεγέθους),

• τον μετωπιαίο λοβό (εκτελεστικές λειτουργίες).

Βλάβες σε οποιαδήποτε από αυτές τις περιοχές μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές στην κατανόηση ή χρήση αριθμών.

Πώς εκδηλώνεται η αναριθμησία

Τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλουν:

• Μερικές φορές οι ασθενείς νιώθουν ότι γνωρίζουν έναν αριθμό, αλλά δεν μπορούν να τον πουν ή να τον γράψουν σωστά.

• Άλλες φορές λένε ή γράφουν λάθος αριθμό από αυτόν που ήθελαν.

• Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, ο αριθμός χάνει εντελώς το νόημά του· ο ασθενής βλέπει το ψηφίο αλλά δεν μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει.

Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινότητα. Η διαχείριση χρημάτων, η λήψη φαρμάκων, ακόμη και η χρήση του φούρνου μικροκυμάτων γίνονται πραγματικές προκλήσεις. Ένας επιζών εγκεφαλικού δήλωσε χαρακτηριστικά: «Οι χρόνοι στο μικροκυμάτων είναι ένας αχταρμάς αριθμών».

Επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή

Έρευνες με συνεντεύξεις ασθενών και φροντιστών έδειξαν πόσο βαθιά επηρεάζει η αναριθμησία την ανεξαρτησία:

• Διαχείριση χρημάτων: Πολλοί ασθενείς δεν μπορούν να κάνουν συναλλαγές, να θυμηθούν κωδικούς ή να απαντήσουν σε ερωτήσεις ασφαλείας.

• Φάρμακα: Η σωστή δοσολογία γίνεται δύσκολη, με αρκετούς να βασίζονται αποκλειστικά στους φαρμακοποιούς τους.

• Χρόνος και καθημερινότητα: Η ανάγνωση της ώρας και η οργάνωση του προγράμματος είναι προβληματικές.

Η συναισθηματική επιβάρυνση είναι επίσης έντονη. Οι ασθενείς αναφέρουν συναισθήματα ντροπής, απογοήτευσης και απώλειας αυτοεκτίμησης, με αρκετούς να αδυνατούν να επιστρέψουν στην εργασία τους ή να ζήσουν αυτόνομα.

Έλλειψη αναγνώρισης και θεραπείας

Παρά τη σοβαρότητά της, η αναριθμησία παραμένει παραγνωρισμένη.

• Δεν περιλαμβάνεται συστηματικά στις κατευθυντήριες οδηγίες αποκατάστασης εγκεφαλικού.

• Δεν ελέγχεται ρουτίνα στους ασθενείς, παρότι υπάρχουν ειδικά τεστ αξιολόγησης.

• Δεν υπάρχουν κλινικά δοκιμασμένες θεραπείες.

Επιπλέον, η εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας δεν καλύπτει την πάθηση. Ένας ασθενής ανέφερε: «Όταν ζήτησα βοήθεια για τα μαθηματικά, όλοι οι θεραπευτές μου είπαν ότι δεν είναι μέρος της εκπαίδευσής τους.» Το αποτέλεσμα είναι ότι οι ασθενείς μένουν μόνοι τους, πολλές φορές χωρίς καν να γνωρίζουν ότι η κατάστασή τους έχει όνομα.

Η ανάγκη για περισσότερη ευαισθητοποίηση

Ένας στους τέσσερις ενήλικες άνω των 25 ετών κινδυνεύει να υποστεί εγκεφαλικό στη διάρκεια της ζωής του. Αν και οι θεραπείες αποκατάστασης βελτιώνονται, η ακαλκουλία εξακολουθεί να αγνοείται.

Είναι απαραίτητο:

• να αυξηθεί η ενημέρωση για την πάθηση,

• να ενταχθεί η διάγνωση και αξιολόγηση στην τυπική αποκατάσταση,

• να αναπτυχθούν θεραπευτικά προγράμματα που θα στηρίζουν τους ασθενείς στην καθημερινότητά τους.

Η αναριθμησία δεν είναι απλώς μια «δυσκολία με τα μαθηματικά». Είναι μια νευρολογική διαταραχή που επηρεάζει βαθιά την ανεξαρτησία και την ποιότητα ζωής χιλιάδων ανθρώπων. Η αναγνώριση και η αντιμετώπισή της είναι το πρώτο βήμα για να μπορέσουν οι επιζώντες εγκεφαλικού να ανακτήσουν την αυτονομία και την αυτοπεποίθησή τους.