Αναγέννηση αρθρώσεων: Νέα ελπίδα για τη γήρανση και την οστεοαρθρίτιδα

Η φθορά των αρθρώσεων με τα χρόνια είναι ένα από τα πιο κοινά και εξουθενωτικά προβλήματα υγείας: πόνος, μειωμένη κινητικότητα, περιορισμένες δραστηριότητες. Όμως πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι δεν χρειάζεται να θεωρούμε δεδομένο ότι «ο χόνδρος φθείρεται και δεν ανανεώνεται» — υπάρχει πιθανότητα για αναγέννηση και αυτό επηρεάζει τη γήρανση.

Τι έδειξε η νέα έρευνα

Μια ομάδα του Stanford Medicine ανακοίνωσε πως, σε πειράματα με ηλικιωμένα ποντίκια, η αναστολή της 15-PGDH — μιας πρωτεΐνης που χαρακτηρίζεται ως «gerozyme» (ρυθμιστής της γήρανσης) — οδήγησε σε αποκατάσταση του χόνδρου στις αρθρώσεις των γονάτων.

Ο χόνδρος των ηλικιωμένων ποντικών — που είχε λεπύνει και υπολειτουργούσε — επανέκτησε αισθητά πάχος και δομή. Αυτό δεν περιορίστηκε σε πειραματόζωα: ιστοτεμάχια από ανθρώπινους ιστούς (προερχόμενα από επεμβάσεις γόνατος) ανταποκρίθηκαν κι αυτά στη θεραπεία, σχηματίζοντας νέο, λειτουργικό χόνδρο.

Αν αυτά τα ευρήματα μεταφραστούν σε ασφαλείς θεραπείες ανθρώπων, τότε η ανάγκη για επεμβάσεις όπως αντικατάσταση γόνατος ή ισχίου ίσως μειωθεί δραματικά.

Γιατί η 15-PGDH είναι κρίσιμη

Η 15-PGDH είναι μια πρωτεΐνη που — όπως διαπιστώθηκε — αυξάνει την παρουσία της με την πάροδο της ηλικίας. Η αύξησή της συνδέεται με μείωση της ικανότητας ανανέωσης των ιστών, φθορά των μυών και μείωση της λειτουργικότητας των οστών και των αρθρώσεων.

Με την αναστολή της 15-PGDH — είτε με τοπική ένεση, είτε με συστηματική χορήγηση — οι χονδροκύτταροι (τα κύτταρα που σχηματίζουν τον χόνδρο) «επιστρέφουν» σε πιο νεανική κατάστασή τους και ξεκινούν να παράγουν νέο χόνδρο, χωρίς να χρειάζεται ενεργοποίηση των αρχέγονων βλαστοκυττάρων.

Τι αλλάζει για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας

Η οστεοαρθρίτιδα (δηλαδή η εκφύλιση του χόνδρου, συνδυαστικά με φλεγμονή και πόνο) μέχρι τώρα αντιμετωπίζεται κυρίως συμπτωματικά: αναλγητικά, φυσικοθεραπείες, μερικές φορές χειρουργική — συχνά τελική λύση είναι η ενδοπροσθετική αρθροπλαστική. Η νέα προσέγγιση από τη Stanford Medicine ανοίγει δρόμο για θεραπείες που «θεραπεύουν» την αιτία της φθοράς — όχι απλώς τα συμπτώματα. Αυτό θα μπορούσε να μειώσει την ανάγκη για χειρουργικές επεμβάσεις, τα ρίσκα και το κόστος για ασθενείς και συστήματα υγείας.

Προκλήσεις και όρια

Παρόλο που τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά, υπάρχουν βαθιές προκλήσεις:

• Η έρευνα μέχρι τώρα αφορά πειραματόζωα και δείγματα ανθρώπινου ιστού — απαιτούνται κλινικές δοκιμές για να διαπιστωθεί ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στους ανθρώπους.

• Δεν είναι ακόμα γνωστές οι μακροχρόνιες επιπτώσεις μιας τέτοιας παρέμβασης. Η «επανεργοποίηση» παραγωγής χόνδρου μπορεί να έχει ανεπιθύμητες, απρόβλεπτες συνέπειες.

• Η μετάβαση από εργαστήριο ή πειραματόζωα στην κλινική ιατρική είναι συχνά μακρύς δρόμος — χρειάζεται σχολαστική μελέτη, συμμόρφωση με κανονισμούς, ασφάλεια.

Το μέλλον: αναγεννητική ιατρική και ποιότητα ζωής

Αν η θεραπεία αυτή αποδειχθεί ασφαλής και αποτελεσματική στους ανθρώπους, μπορεί να σημαίνει:

• αναγέννηση χόνδρου σε ηλικιωμένα άτομα

• μείωση της ανάγκης για τεχνητές αρθρώσεις

• σημαντική βελτίωση της κινητικότητας και της ποιότητας ζωής

• μείωση του φορτίου στα συστήματα υγείας

Ή, με άλλα λόγια: μια ριζική αλλαγή στην αντιμετώπιση των εκφυλιστικών παθήσεων των αρθρώσεων — από παρηγορητική σε πραγματικά επανορθωτική. Η αναστολή ενός μορίου – της 15-PGDH — «διορθώνει» Schäden (φθορά) του χόνδρου σε ποντίκια και διεγείρει την αναγέννησή του — ακόμα και σε ανθρώπινα δείγματα ιστών. Η ανακάλυψη αυτή αποτελεί ένα τεράστιο βήμα για την αναγεννητική ιατρική και την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας.

Αν η έρευνα συνεχιστεί με επιτυχία και οι θεραπείες είναι ασφαλείς, τότε τα επόμενα χρόνια η καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων που υποφέρουν από πόνο, δυσκαμψία και μειωμένη κινητικότητα μπορεί να αλλάξει δραματικά. Με άλλα λόγια — είναι πιθανό ότι η αρθρίτιδα και η φθορά των αρθρώσεων δεν θα είναι πλέον αναπόφευκτα σημάδια της ηλικίας, αλλά παθήσεις που θεραπεύονται.