Η άνοια αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα δημόσιας υγείας του 21ου αιώνα, με εκατομμύρια ανθρώπους να επηρεάζονται παγκοσμίως. Αν και η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο γνωστή μορφή, η αγγειακή άνοια – γνωστική εξασθένηση που προκαλείται από βλάβες στα μικρά αγγεία του εγκεφάλου – είναι εξίσου διαδεδομένη. Ωστόσο, η επιστημονική έρευνα γύρω από αυτήν παραμένει περιορισμένη. Μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού (University of New Mexico) έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα, προτείνοντας έναν καινοτόμο τρόπο κατηγοριοποίησης και κατανόησης της αγγειακής άνοιας, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για καλύτερες θεραπείες.
Μια νέα προσέγγιση στην ταξινόμηση της αγγειακής άνοιας
Η ερευνήτρια Elaine Bearer, MD, Ph.D., καθηγήτρια στο Τμήμα Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του UNM, δημοσίευσε πρόσφατα εργασία στο American Journal of Pathology. Στο άρθρο της παρουσιάζει ένα νέο μοντέλο για τον χαρακτηρισμό και την κατηγοριοποίηση των διαφορετικών μορφών αγγειακής άνοιας. Η Bearer τονίζει ότι οι διάφορες αγγειακές παθολογίες δεν έχουν μελετηθεί συστηματικά. «Πετούσαμε στα τυφλά», αναφέρει χαρακτηριστικά, εξηγώντας ότι χωρίς μια ξεκάθαρη εικόνα για τις διαφορετικές μορφές βλάβης, οι γιατροί δεν γνωρίζουν τι ακριβώς αντιμετωπίζουν.
Παράγοντες κινδύνου και νέες ανακαλύψεις
Παραδοσιακά, καταστάσεις όπως η υπέρταση, η αθηροσκλήρωση και ο διαβήτης έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση αγγειακής άνοιας. Όμως η νέα μελέτη αναδεικνύει και άλλους πιθανούς παράγοντες, όπως η παρουσία νανο- και μικροπλαστικών στον ανθρώπινο εγκέφαλο – ένα σχετικά πρόσφατο εύρημα που προκαλεί ανησυχία.
Σύμφωνα με την Bearer, σε εγκεφάλους ατόμων με άνοια ανιχνεύθηκαν σημαντικές ποσότητες μικροπλαστικών, τα οποία φαίνεται να σχετίζονται τόσο με τον τύπο όσο και με τη σοβαρότητα της άνοιας. Παράλληλα, παρατηρήθηκαν υψηλότερα επίπεδα φλεγμονής, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα πλαστικά σωματίδια μπορεί να παίζουν σημαντικό ρόλο στη νευροεκφυλιστική διαδικασία.
Δέκα διαφορετικές μορφές αγγειακής βλάβης
Η Bearer εντόπισε δέκα διαφορετικές παθολογικές διεργασίες που οδηγούν σε βλάβες των εγκεφαλικών αγγείων. Αυτές περιλαμβάνουν έλλειψη οξυγόνου ή θρεπτικών συστατικών, διαρροή ορού αίματος, φλεγμονή, καθώς και μειωμένη αποβολή τοξικών αποβλήτων. Οι διεργασίες αυτές προκαλούν μικρο-εγκεφαλικά επεισόδια που συσσωρευτικά βλάπτουν τους νευρώνες και οδηγούν σε έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών.
Για να τις ανιχνεύσει, η ερευνήτρια χρησιμοποίησε προηγμένες τεχνικές μικροσκοπίας και ειδικές χρώσεις σε δείγματα εγκεφαλικού ιστού από δωρητές με διάγνωση άνοιας. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα ήταν ότι πολλοί ασθενείς που είχαν διαγνωστεί με Αλτσχάιμερ εμφάνιζαν επίσης σημαντική βλάβη στα μικρά αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου.
Η αλληλεπικάλυψη με τη νόσο Αλτσχάιμερ
Η διάκριση μεταξύ Αλτσχάιμερ και αγγειακής άνοιας δεν είναι πάντα σαφής. Στη μελέτη, εκτιμάται ότι έως και το 50% των ασθενών με διάγνωση Αλτσχάιμερ στο Νέο Μεξικό παρουσίαζαν και αγγειακές βλάβες. Αυτό υποδηλώνει ότι οι δύο παθολογίες μπορεί να συνυπάρχουν, επιβαρύνοντας περαιτέρω την κλινική εικόνα. Η Bearer υποστηρίζει ότι μια πιο ακριβής μέθοδος ταξινόμησης θα βοηθήσει τους νευρολόγους και τους νευροπαθολόγους να αξιολογούν καλύτερα τη σοβαρότητα της νόσου, να κάνουν πιο ακριβείς διαγνώσεις και να αναπτύξουν στοχευμένες θεραπείες.
Προοπτικές για νέες θεραπείες
Η μελέτη ανοίγει τον δρόμο για τη δημιουργία μιας συστηματικής ταξινόμησης της αγγειακής άνοιας. Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ (NIH) εξετάζει τη συγκρότηση ομάδας εμπειρογνωμόνων ώστε να καθοριστούν νέες οδηγίες και σύστημα αξιολόγησης για τις αγγειακές βλάβες του εγκεφάλου. Εάν αυτό επιτευχθεί, οι ερευνητές θα μπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα τους διαφορετικούς τύπους αγγειακής άνοιας και να εστιάσουν σε θεραπείες που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένους μηχανισμούς βλάβης. Η ενσωμάτωση της διάστασης των νανοπλαστικών θα αποτελέσει επίσης ένα νέο, κρίσιμο κεφάλαιο στην κατανόηση των νευροεκφυλιστικών νοσημάτων.
Η νέα εργασία της Elaine Bearer αναδεικνύει πόσο σημαντικό είναι να μελετήσουμε πιο προσεκτικά την αγγειακή διάσταση της άνοιας. Μέχρι σήμερα, η έρευνα εστίαζε κυρίως στη νόσο Αλτσχάιμερ, παραβλέποντας ότι οι μικροβλάβες στα αγγεία του εγκεφάλου επηρεάζουν εξίσου – αν όχι περισσότερο – τη γνωστική λειτουργία.
Η συστηματική κατηγοριοποίηση των διαφορετικών μορφών αγγειακής άνοιας, σε συνδυασμό με την αποκάλυψη του ρόλου των μικροπλαστικών, δημιουργεί ένα νέο πλαίσιο μελέτης. Αν οι προσπάθειες συνεχιστούν, ίσως στο μέλλον να έχουμε πιο αποτελεσματικές θεραπείες και, ενδεχομένως, τρόπους πρόληψης που θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!