«Βρες το σκοπό σου». Η φράση αυτή έχει γίνει τόσο διαδεδομένη που λίγοι σήμερα την αμφισβητούν. Ωστόσο, για πολλούς, αντί να αποτελεί πηγή έμπνευσης, λειτουργεί ως βάρος και πηγή άγχους. Πώς να βρω αυτόν τον σκοπό; Και αν ποτέ δεν τον βρω; Αυτό το αίσθημα ονομάζεται «άγχος σκοπού» – η ανησυχητική αίσθηση ότι η ζωή μας πρέπει να έχει έναν κεντρικό, συνολικό σκοπό, αλλά δεν είναι καθόλου σαφές πώς να τον ανακαλύψουμε. Όπως εξηγεί ο Michael Steger, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πολιτείας του Κολοράντο και διευθυντής του Κέντρου για το Νόημα και τον Σκοπό, «υπάρχουν πολλές εντολές να βρεις σκοπό, αλλά λίγη υποστήριξη για το πώς να το κάνεις».
Τι είναι τελικά ο «σκοπός»;
Η έννοια του σκοπού είναι ευέλικτη. Υπάρχει μόνο ένας σκοπός ή μπορεί να έχουμε πολλούς; Πρέπει ο σκοπός να σχετίζεται με την προσφορά προς τους άλλους ή μπορεί να είναι κάτι που απλά μας γεμίζει εμάς με νόημα και ευχαρίστηση; Ο Todd Kashdan, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο George Mason, προτείνει να σκεφτόμαστε τον σκοπό όχι ως κάτι που «επιβάλλει» συμπεριφορά, αλλά ως μια πυξίδα που μας βοηθά να κατευθύνουμε τις δυνάμεις μας προς έναν κεντρικό στόχο ζωής. Ο σκοπός μπορεί να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στο ποιοι είμαστε και σε αυτό που θέλουμε ιδανικά να γίνουμε. Μάλιστα, ο ίδιος τονίζει πως πολλοί άνθρωποι ζουν ικανοποιημένες και γεμάτες ζωές χωρίς να έχουν ποτέ ορίσει έναν συγκεκριμένο σκοπό.
Γιατί το «βρες το σκοπό σου» έχει γίνει πηγή άγχους
Υπάρχουν πολύ καλοί λόγοι που οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι μέντορες αλλά και διάφοροι «γιατροί» της αυτοβελτίωσης επιμένουν ότι το νόημα της ζωής είναι καθοριστικό για μια καλή ζωή. Έρευνες δείχνουν ότι όσοι νιώθουν πιο έντονα τον σκοπό στη ζωή τους έχουν καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία.
Ωστόσο, η λέξη «σκοπός» έχει γίνει τόσο βαρύγδουπη που η αναζήτησή του έχει μετατραπεί για πολλούς σε πηγή άγχους. Ο όρος «purpose anxiety» (άγχος σκοπού) φαίνεται να πρωτοχρησιμοποιήθηκε το 2014 από την Larissa Rainey, φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας, και έκτοτε έχει γίνει δημοφιλής. Η γνωστή συγγραφέας Elizabeth Gilbert (γνωστή από το «Eat, Pray, Love») έχει μιλήσει επανειλημμένα για την ανθυγιεινή εμμονή με μια «ζωή γεμάτη σκοπό» – μια συνταγή που, όπως λέει, «μας έχουν σερβίρει όλοι».
Χάνονται τα παραδοσιακά σημεία αναφοράς
Ο άνθρωπος πάντα αναζητούσε το νόημα της ζωής. Όπως λέει η ψυχοθεραπεύτρια Jody Day, «μέρος του να έχεις συνείδηση είναι να σκέφτεσαι τη θέση σου στο σύμπαν». Ωστόσο, πολλές από τις παραδοσιακές πηγές νοήματος, που υπήρχαν τους τελευταίους αιώνες, χάνουν τη σημασία τους. Για παράδειγμα, η θρησκεία παρείχε σκοπό και νόημα σε πολλούς πιστούς. Σήμερα όμως, ο αριθμός των θρησκευόμενων έχει μειωθεί σημαντικά (παρόλο που τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια σταθεροποίηση).
Επιπλέον, πολλοί παλαιότερα έβρισκαν σκοπό στη βελτίωση της ζωής των παιδιών τους, αλλά πλέον δεν έχουν την ίδια σιγουριά για το μέλλον. Όπως επισημαίνει ο Steger, πλέον «είμαστε σε μια πιο δύσκολη φάση, που απαιτεί να βρούμε μόνοι μας πώς ταιριάζουμε σε όλο αυτό το σύμπαν».
Τι να κάνουμε για το άγχος σκοπού
Η πρώτη συμβουλή είναι να μην πιέζουμε τον εαυτό μας να βρει αμέσως τον σκοπό του. Η ίδια η αναζήτηση δημιουργεί νόημα. Αφορά το να κατανοήσουμε ποιοι είμαστε, τι μας ενδιαφέρει, τι θα θέλαμε να βελτιώσουμε στον εαυτό μας ή στον κόσμο και πώς μπορούμε να έχουμε κάποιο αντίκτυπο. «Η κουλτούρα μας είναι τόσο εστιασμένη στο αποτέλεσμα και αποφεύγει τη διαδικασία», λέει ο Steger. Η καλύτερη συμβουλή είναι «να πάρουμε τον χρόνο μας και να είμαστε καλά με το να μην ξέρουμε πάντα».
Ο Jordan Grumet, συγγραφέας του «The Purpose Code», διακρίνει ανάμεσα στο μεγάλο «Σκοπό» (Big P Purpose) και στον μικρό «σκοπό» (little p purpose). Το πρώτο είναι συνήθως ένας μεγάλος, δύσκολος στόχος, ενώ το δεύτερο αφορά απλές, καθημερινές δραστηριότητες που μας γεμίζουν: ένα χόμπι, μια δουλειά, εθελοντισμός. «Τι θα μπορούσα να κάνω που να με φωτίζει, να με γεμίζει και να είναι καλή χρήση του χρόνου μου;», λέει. Τέτοιες δραστηριότητες προσελκύουν και άλλους ανθρώπους και δημιουργούν κοινότητες.
Όταν η ζωή αλλάζει τους σκοπούς μας
Μερικές φορές, μια μεγάλη αλλαγή ή τραύμα μπορεί να αλλάξει ή να δημιουργήσει νέο σκοπό. Η Jody Day, που νόμιζε ότι σκοπός της ήταν να κάνει οικογένεια, αναγκάστηκε να επαναπροσδιορίσει τη ζωή της όταν κατάλαβε ότι δεν θα μπορούσε να αποκτήσει παιδιά. Έτσι δημιούργησε μια διαδικτυακή κοινότητα για γυναίκες χωρίς παιδιά, προσφέροντας νόημα και στήριξη σε άλλους που βιώνουν παρόμοια κατάσταση.
«Το να είσαι ζωντανός σε αυτήν την εποχή, να έχεις πλατφόρμα και να είσαι ξύπνιος είναι προνόμιο, και αυτό είναι ο σκοπός μου», λέει. Η αναζήτηση σκοπού δεν είναι ένα μονοπάτι με προκαθορισμένο τέλος. Είναι μια διαδικασία που απαιτεί υπομονή, αποδοχή και το θάρρος να ζεις τη ζωή σου, ακόμη κι όταν δεν έχεις όλες τις απαντήσεις.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!