Γέλιο: Είναι μια μορφή θεραπευτικής ιατρικής;

Το γέλιο θεωρείται συχνά αυθόρμητη αντίδραση χαράς, αλλά η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι μπορεί να είναι και μια ισχυρή θεραπευτική παρέμβαση. Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Χαέν στην Ισπανία δημοσίευσαν πρόσφατα μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση, που αποκαλύπτει σημαντική μείωση του άγχους και αύξηση της ικανοποίησης από τη ζωή σε ενήλικες μέσω της θεραπείας με γέλιο. Η μελέτη, με τίτλο «The Role of Laughter Therapy in Adults: Life Satisfaction and Anxiety Control. A Systematic Review with Meta-Analysis», δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Happiness Studies και ανέλυσε δεδομένα από 33 τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές, καλύπτοντας την περίοδο 1991–2024.

Γιατί το γέλιο συνδέεται με την ψυχική ευεξία

Στο πλαίσιο της θετικής ψυχολογίας, η διαχείριση του άγχους και η ικανοποίηση από τη ζωή θεωρούνται δύο βασικές διαστάσεις της ψυχολογικής ευημερίας. Προηγούμενες έρευνες είχαν εξετάσει κυρίως τον έλεγχο του άγχους, συχνά σε περιορισμένες ηλικιακές ομάδες και χωρίς να συμπεριλάβουν τα νεότερα δεδομένα που έχουν προκύψει μετά το 2019. Επίσης, μέχρι σήμερα δεν υπήρχε μετα-ανάλυση που να εξετάζει συστηματικά την ικανοποίηση από τη ζωή ως κύριο αποτέλεσμα. Η συγκεκριμένη μελέτη καλύπτει αυτό το κενό, αναλύοντας το πώς η θεραπεία με γέλιο μπορεί να επηρεάσει θετικά και τις δύο παραμέτρους.

Πώς πραγματοποιήθηκε η μελέτη

Οι ερευνητές εξέτασαν 33 τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές, με συνολικό δείγμα 2.159 ενήλικες συμμετέχοντες, εκ των οποίων περίπου το 74% ήταν γυναίκες. Οι παρεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν σε διάφορα πλαίσια, τόσο στον χώρο της υγείας όσο και σε κοινωνικές δομές εκτός υγειονομικών μονάδων. Για να συγκριθούν τα αποτελέσματα μεταξύ διαφορετικών μελετών, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τον δείκτη SMD (Standardized Mean Difference), ο οποίος εκφράζει το μέγεθος του αποτελέσματος σε μονάδες τυπικής απόκλισης. Στη στατιστική ερμηνεία, τιμή SMD 0,2 θεωρείται μικρή, 0,5 μέτρια και 0,8 ή μεγαλύτερη μεγάλη.

Τα αποτελέσματα: μεγάλη μείωση άγχους και αύξηση ικανοποίησης ζωής

Η μετα-ανάλυση αποκάλυψε μεγάλα αποτελέσματα τόσο για τη διαχείριση άγχους (SMD = -0.83) όσο και για την αύξηση της ικανοποίησης από τη ζωή (SMD = 0.98).

Υποομαδικές αναλύσεις έδειξαν ότι η γιόγκα γέλιου (laughter yoga) είχε ακόμη μεγαλύτερη επίδραση:

• Στη μείωση άγχους: SMD = -1.02 (μεγάλο αποτέλεσμα)

• Στην ικανοποίηση ζωής: SMD = 1.28 (μεγάλο αποτέλεσμα)

Ωστόσο, σε αρκετά μοντέλα εμφανίστηκε υψηλή ετερογένεια, γεγονός που σημαίνει ότι τα αποτελέσματα διέφεραν ανάλογα με τις συνθήκες και τον τρόπο εφαρμογής της παρέμβασης.

Σύγκριση με ομάδες ελέγχου

Η μελέτη σύγκρινε την επίδραση της θεραπείας με γέλιο με δύο διαφορετικά είδη ομάδων ελέγχου:

1. Χωρίς καμία παρέμβαση

   • Άγχος: SMD = -1.02 (μεγάλο αποτέλεσμα)

   • Ικανοποίηση ζωής: SMD = 1.53 (μεγάλο αποτέλεσμα)

2. Συνήθης φροντίδα

   • Άγχος: SMD = -0.51 (μέτριο αποτέλεσμα)

   • Ικανοποίηση ζωής: SMD = 0.19 (μικρό αποτέλεσμα)

Τα δεδομένα δείχνουν ότι η απλή παροχή της συνηθισμένης φροντίδας έχει σαφώς μικρότερη επίδραση σε σύγκριση με μια ενεργή παρέμβαση βασισμένη στο γέλιο.

Ο ρόλος της δια ζώσης αλληλεπίδρασης

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η διαδικτυακή θεραπεία με γέλιο εμφάνισε ασήμαντη επίδραση στο άγχος (SMD = -0.03). Αυτό πιθανώς υποδηλώνει ότι το στοιχείο της άμεσης κοινωνικής επαφής και της φυσικής παρουσίας παίζει κρίσιμο ρόλο στην αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Η εμπειρία του να γελά κανείς σε πραγματικό χρόνο με άλλους ανθρώπους φαίνεται να δημιουργεί έναν ισχυρότερο συναισθηματικό και ψυχολογικό δεσμό, που δεν μπορεί εύκολα να αναπαραχθεί διαδικτυακά.

Τι σημαίνουν αυτά τα ευρήματα

Τα αποτελέσματα της μελέτης υποστηρίζουν ότι η θεραπεία με γέλιο μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο για:

• Μείωση των επιπέδων άγχους

• Αύξηση της ικανοποίησης από τη ζωή

• Ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης

Δεδομένης της μεγάλης θετικής επίδρασης, ειδικά σε συγκρίσεις με την απουσία παρέμβασης, οι ερευνητές συνιστούν την ενσωμάτωση αυτών των τεχνικών σε προγράμματα ψυχολογικής υποστήριξης και ευεξίας.

Η σύσταση των επιστημόνων

Οι συγγραφείς της μελέτης καταλήγουν ότι η θεραπεία με γέλιο θα μπορούσε να χρησιμοποιείται πιο συστηματικά σε διάφορα πλαίσια, από νοσοκομεία και κέντρα ψυχικής υγείας μέχρι κοινότητες και εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Τονίζουν επίσης την ανάγκη για περαιτέρω τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές, ώστε να ενισχυθεί η επιστημονική τεκμηρίωση και να κατανοηθούν καλύτερα οι παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα — όπως η διάρκεια της παρέμβασης, η συχνότητα, αλλά και η μέθοδος εφαρμογής.

Το γέλιο δεν είναι απλώς μια αντίδραση χαράς, αλλά μπορεί να λειτουργήσει και ως ισχυρή «φυσική συνταγή» για καλύτερη ψυχική υγεία. Όπως φαίνεται, η δόση που χρειάζεται δεν κοστίζει τίποτα — μόνο λίγο χρόνο και την παρέα των κατάλληλων ανθρώπων.