Η τεχνολογία είναι παντού – από τη δουλειά και την ψυχαγωγία μέχρι την επικοινωνία και τη χαλάρωση. Στις οθόνες βρίσκουμε καθοδήγηση για διαλογισμό, podcasts για ψυχική υγεία, εφαρμογές για ύπνο και ευγνωμοσύνη. Ωστόσο, η υπερβολική χρήση ή η αλόγιστη κατανάλωση ψηφιακού περιεχομένου μπορεί να προκαλέσει το αντίθετο αποτέλεσμα: εξουθένωση, άγχος και αποξένωση. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία υπέρ της ψυχικής μας ευεξίας χωρίς να πέφτουμε θύματα της; Η απάντηση βρίσκεται στη συνειδητότητα – το “mindful με μέτρο”.
Η τεχνολογία ως εργαλείο ευεξίας
Στις σωστές δόσεις, η τεχνολογία μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο σύμμαχο για την ψυχική μας υγεία. Εφαρμογές όπως το Headspace και το Calm βοηθούν εκατομμύρια ανθρώπους να ξεκινήσουν ή να διατηρήσουν μια πρακτική διαλογισμού. Υπάρχουν επίσης πλατφόρμες για online ψυχοθεραπεία, ημερολόγια διάθεσης, trackers ύπνου, και προγράμματα ενσυνειδητότητας που μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα άγχους και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής. Η τεχνολογία μάς επιτρέπει να έχουμε πρόσβαση σε υποστήριξη οποτεδήποτε και οπουδήποτε, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για όσους δυσκολεύονται να βρουν χρόνο ή χρήματα για δια ζώσης βοήθεια.
Όταν η υπερσύνδεση γίνεται παγίδα
Παρά τα παραπάνω, το συνεχές “scrolling”, οι ειδοποιήσεις, η πίεση της σύγκρισης στα κοινωνικά δίκτυα και η υπερπληροφόρηση έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Η ψηφιακή κόπωση (digital fatigue) είναι πια κοινή εμπειρία: αίσθημα εξουθένωσης, προβλήματα συγκέντρωσης, κακή διάθεση και υπερδιέγερση. Έρευνες δείχνουν ότι η υπερβολική χρήση κινητού συνδέεται με αυξημένο άγχος και κατάθλιψη, ιδίως σε νέους. Το λεγόμενο “doomscrolling” – η ασταμάτητη κατανάλωση αρνητικών ειδήσεων – ενισχύει την αίσθηση αβεβαιότητας και ανησυχίας.
Τι σημαίνει “mindful” χρήση της τεχνολογίας
Η συνειδητή χρήση της τεχνολογίας σημαίνει ότι επιλέγουμε πότε, πώς και γιατί την χρησιμοποιούμε – και όχι να την αφήνουμε να καθορίζει την ημέρα μας. Δεν πρόκειται για “αποτοξίνωση” αλλά για ισορροπία. Ας δούμε μερικές πρακτικές:
1. Ορίστε όρια και σκοπό
Πριν ανοίξετε μια εφαρμογή, αναρωτηθείτε: “Γιατί το κάνω τώρα; Τι χρειάζομαι;” Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία με πρόθεση. Αν μπαίνετε στο YouTube για πέντε λεπτά χαλάρωσης, μείνετε πιστοί στον σκοπό και αποφύγετε την περιπλάνηση χωρίς στόχο.
2. Ψηφιακές “νηστείες”
Καθιερώστε στιγμές ή ώρες χωρίς οθόνες: πριν τον ύπνο, στα γεύματα ή σε εξόδους με φίλους. Η αποσύνδεση επιτρέπει στο νευρικό σύστημα να ηρεμήσει και στο μυαλό να ξεκουραστεί.
3. Απενεργοποιήστε τις ειδοποιήσεις
Δεν χρειάζεται κάθε εφαρμογή να τραβά την προσοχή σας κάθε λεπτό. Περιορίστε τις ειδοποιήσεις μόνο στις απαραίτητες – αυτό μειώνει το άγχος και διατηρεί τη συγκέντρωση.
4. Επενδύστε σε εφαρμογές που ενισχύουν την ψυχική σας υγεία
Αναζητήστε ψηφιακά εργαλεία που έχουν επιστημονική βάση και έχουν σχεδιαστεί από επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Προτιμήστε εφαρμογές που ενθαρρύνουν την ενσυνειδητότητα, τη θετική σκέψη ή τη συναισθηματική παρακολούθηση.
5. Αποφύγετε τη σύγκριση στα social media
Οι ζωές που προβάλλονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι συχνά φιλτραρισμένες. Η συνεχής σύγκριση μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμηση και να προκαλέσει αίσθημα ανεπάρκειας. Ακολουθήστε λογαριασμούς που σας εμπνέουν – όχι που σας πιέζουν.
Ο ρόλος της πρόθεσης και της αυτοπαρατήρησης
Η χρήση της τεχνολογίας για ψυχική ευεξία δεν είναι θέμα “καλού ή κακού” – είναι θέμα πρόθεσης. Αν την χρησιμοποιούμε για να φροντίσουμε τον εαυτό μας, να χαλαρώσουμε ή να επεξεργαστούμε συναισθήματα, μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη. Αν όμως την χρησιμοποιούμε μηχανικά, για να “μουδιάσουμε” ή να αποφύγουμε δυσάρεστες σκέψεις, τότε πιθανόν μας κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Η αυτοπαρατήρηση είναι το κλειδί. Αν αισθάνεστε εξουθενωμένοι, διασπασμένοι ή κενοί μετά τη χρήση κάποιας εφαρμογής, ίσως ήρθε η ώρα να επανεξετάσετε τον τρόπο που χρησιμοποιείτε την τεχνολογία.
Η τεχνολογία μπορεί να είναι είτε φάρμακο είτε δηλητήριο, ανάλογα με τη χρήση της. Στην εποχή της υπερσύνδεσης, η πραγματική επανάσταση είναι να μαθαίνουμε πώς να την χρησιμοποιούμε με επίγνωση, με όρια και με σκοπό. Αν μάθουμε να είμαστε “mindful με μέτρο”, μπορούμε να μετατρέψουμε τις οθόνες από πηγή άγχους σε εργαλείο ψυχικής ενδυνάμωσης – και αυτό είναι ίσως το πιο σημαντικό βήμα για την ευεξία στην ψηφιακή εποχή.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!