Διεθνής συνεργασία εντοπίζει κοινό βιοδείκτη σε νευροεκφυλιστικές νόσους

Η Παγκόσμια Κοινοπραξία Πρωτεωμικής Νευροεκφύλισης (Global Neurodegeneration Proteomics Consortium – GNPC) δημοσίευσε σειρά μελετών που αποκαλύπτουν ένα κρίσιμο βήμα στην κατανόηση των νευροεκφυλιστικών νόσων. Αναλύοντας περίπου 250 εκατομμύρια πρωτεϊνικές μετρήσεις πλάσματος, οι επιστήμονες εντόπισαν ένα σύνολο πέντε πρωτεϊνών που εντοπίζονται συστηματικά σε φορείς του αλληλόμορφου APOE ε4 – ενός γενετικού δείκτη γνωστού για τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης νόσου Alzheimer.

Το APOE ε4 αποτελεί εδώ και χρόνια αντικείμενο έρευνας, καθώς η παρουσία του αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Alzheimer σε μεγαλύτερη ηλικία. Ωστόσο, δεν έχει άμεση αιτιολογική σχέση με τη νόσο, ούτε θεωρείται χρήσιμος στόχος για φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Το ίδιο ισχύει και για τις κλασικές πρωτεΐνες αμυλοειδούς και tau, οι οποίες ναι μεν ανιχνεύονται σε ασθενείς, αλλά δεν εξηγούν από μόνες τους τη νόσο.

Στη μελέτη “The Global Neurodegeneration Proteomics Consortium: biomarker and drug target discovery for common neurodegenerative diseases and aging”, που δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine, ερευνητές ανέλυσαν 31.083 δείγματα πλάσματος, ορού και εγκεφαλονωτιαίου υγρού από 18.645 συμμετέχοντες, από 23 διεθνείς ομάδες. Χρησιμοποιώντας προηγμένα πρωτεωμικά εργαλεία, ανέλυσαν 35.056 ξεχωριστές πρωτεϊνικές μετρήσεις.

Τα ευρήματα αποκάλυψαν μοναδικά πρωτεϊνικά προφίλ για κάθε ασθένεια:

• Alzheimer: 27 πρωτεΐνες αυξημένες, 130 μειωμένες, σχετιζόμενες με τον μεταβολισμό της γλυκόζης και τη διακίνηση κυστιδίων.

• Πάρκινσον: 40 αυξημένες, 15 μειωμένες, με ενεργοποίηση μονοπατιών Ras-GTPase.

• Μετωποκροταφική άνοια: μείωση εννεα συνδεδεμένων με σύναψη πρωτεϊνών.

• Αμυοτροφική πλάγια σκλήρυνση: κυριαρχία μυϊκών πρωτεϊνών.

Παρά τις διαφορές, μια κοινή «υπογραφή» βρέθηκε να συνδέει όλες τις ασθένειες: ένα πάνελ πέντε πρωτεϊνών (SPC25, NEFL, S100A13, TBCA, LRRN1) που προβλέπει με ακρίβεια την παρουσία του APOE ε4 (με AUC από 0.90 έως 0.96), ανεξαρτήτως της νόσου. Αν και τα ευρήματα είναι καθαρά συσχετιστικά και δεν τεκμηριώνουν αιτιώδη σύνδεση, το κοινό αυτό μοτίβο προσφέρει στους επιστήμονες έναν νέο δρόμο προς την αναζήτηση θεραπευτικών λύσεων.

Ο Bill Gates, κύριος υποστηρικτής της GNPC, δήλωσε: «Είναι ώρα να επενδύσουμε περισσότερα στην έρευνα, όχι λιγότερα. Ο εθνικισμός και η απομόνωση απειλούν την επιστημονική πρόοδο. Οι μεγάλες ανακαλύψεις έγιναν με παγκόσμια συνεργασία: από το Ανθρώπινο Γονιδίωμα μέχρι τα εμβόλια COVID-19.» Η GNPC προσφέρει ένα παράδειγμα του τι μπορεί να επιτευχθεί όταν η επιστήμη υπερβαίνει σύνορα – και ίσως φέρει τη θεραπεία πιο κοντά από ποτέ.