Επιστολή του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, αποκαλύπτει για πρώτη φορά ότι βρίσκονται σε εξέλιξη μυστικές διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση θαλάσσιων συνόρων και θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Συρίας, μετά την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ από φιλικές προς την Άγκυρα ισλαμιστικές ομάδες το προηγούμενο έτος.
Η επιστολή, την οποία εξασφάλισε ο ιστότοπος Nordic Monitor, που διατηρεί σχέσεις με το δίκτυο του θανόντος Τούρκου ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, αποδεικνύει πως πολλές τουρκικές κρατικές υπηρεσίες έχουν λάβει εντολή να καταρτίσουν συμφωνία για την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με τη Συρία. Στόχος είναι η διασφάλιση των συμφερόντων τόσο της Τουρκίας όσο και του ψευδοκράτους της “Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου” (“ΤΔΒΚ”), το οποίο αναγνωρίζεται μόνο από την Άγκυρα. “Με την ανατροπή του καθεστώτος Μπάαθ και τη μεταβίβαση της εξουσίας σε μεταβατική κυβέρνηση, καταβάλλονται προσπάθειες, σε συντονισμό με τους αρμόδιους φορείς μας, για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων με τη Συρία και την οριοθέτηση θαλάσσιων περιοχών δικαιοδοσίας πέραν των χωρικών υδάτων, με τρόπο που να διασφαλίζει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της χώρας μας”, αναφέρει ο Φιντάν στην επιστολή του, με ημερομηνία 16 Ιουνίου και αποδέκτη το Προεδρείο της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης.
Ο Φιντάν υπογραμμίζει επίσης ότι η Άγκυρα παραμένει προσηλωμένη στην υπεράσπιση των συμφερόντων της “ΤΔΒΚ” σε οποιαδήποτε μελλοντική συμφωνία οριοθέτησης με τη Δαμασκό.
Η επιστολή αποτελεί την πρώτη επίσημη επιβεβαίωση ότι οι προετοιμασίες για μια τέτοια συμφωνία βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, παρά τις προηγούμενες δημόσιες δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Μεταφορών, ο οποίος είχε αφήσει να εννοηθεί ότι μια συμφωνία με τη Συρία εξεταζόταν μόνο ως ενδεχόμενο για το μέλλον. Ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας διαψεύδει επίσης δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία η Άγκυρα είχε δεσμευτεί να μην επιδιώξει τέτοια συμφωνία κατά τη διάρκεια συνάντησής του, στις 12 Ιανουαρίου 2025 στο Ριάντ, με την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Κάγια Κάλας.
“Θα ήταν σκόπιμο να λαμβάνονται υπόψη οι επίσημες δηλώσεις και ανακοινώσεις του υπουργείου μας επί του θέματος”, αναφέρει χαρακτηριστικά, τονίζοντας ότι “η ΕΕ δεν έχει κανένα δικαίωμα να σχολιάζει μια ενδεχόμενη συμφωνία μεταξύ δύο κυρίαρχων κρατών αναφορικά με τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες τους”.
Μια συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης μεταξύ Τουρκίας και Συρίας ενδέχεται να μεταβάλει δραστικά τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο, μια περιοχή που έχει εξελιχθεί σε πεδίο αντιπαράθεσης λόγω των πλούσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και των αλληλοεπικαλυπτόμενων διεκδικήσεων από διάφορα κράτη της περιοχής, με την Τουρκία να βρίσκεται στο επίκεντρο διαφορών με την Ελλάδα, την Κυπριακή Δημοκρατία και την Αίγυπτο. Η πιθανότητα συμφωνίας με τη νέα ηγεσία της Συρίας υπό τον πρόεδρο Αχμέντ Αλ Σάρα, ο οποίος διατηρεί μακροχρόνιες, αν και παρασκηνιακές, σχέσεις με την Τουρκία, προσφέρει στην Άγκυρα στρατηγικό πλεονέκτημα. Η Τουρκία είχε υποστηρίξει και εξοπλίσει ένοπλες ομάδες για την ανατροπή του Άσαντ από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου το 2011.
Η προηγούμενη προσπάθεια της Άγκυρας να συνάψει θαλάσσια συμφωνία με το καθεστώς Άσαντ είχε αποτύχει λόγω της έκρηξης του εμφυλίου. Τώρα, μια επιτυχημένη συμφωνία θα μπορούσε όχι μόνο να καθορίσει επίσημα τα θαλάσσια σύνορα Τουρκίας–Συρίας, αλλά και να ενισχύσει τις νομικές διεκδικήσεις της Άγκυρας στην περιοχή, να προσφέρει de facto αναγνώριση στο ψευδοκράτος και να ανοίξει τον δρόμο για νέες γεωτρήσεις. Η συμφωνία θα μπορούσε επίσης να προβλέπει κοινή εκμετάλλευση διασυνοριακών ενεργειακών πόρων, με την Τουρκία να ηγείται των τεχνικών και επιχειρησιακών διαδικασιών, δεδομένου ότι η Δαμασκός στερείται της απαιτούμενης τεχνογνωσίας και υποδομής για υπεράκτιες εξορύξεις.
Στις 4 Φεβρουαρίου 2025, ο Σύρος πρόεδρος επισκέφθηκε την Τουρκία και είχε συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του, Ταγίπ Ερντογάν.
Ωστόσο, η πιθανή συμφωνία αναμένεται να επιβαρύνει περαιτέρω τις ήδη τεταμένες σχέσεις της Άγκυρας με τρίτα κράτη όπως η Κύπρος, το Ισραήλ και ο Λίβανος — όλα με ζωτικά συμφέροντα στη Μεσόγειο και επιφυλακτικότητα απέναντι σε κινήσεις που ενδέχεται να αλλάξουν τις ισορροπίες. Η Τουρκία έχει καταγγείλει τις συμφωνίες οριοθέτησης που υπέγραψε η Κυπριακή Δημοκρατία με την Αίγυπτο (2003), τον Λίβανο (2007) και το Ισραήλ (2010), υποστηρίζοντας ότι παραβιάζουν τα δικαιώματα του ψευδοκράτους. Η Άγκυρα και η “ΤΔΒΚ” έχουν επίσης αντιταχθεί στην παραχώρηση αδειών για έρευνες σε θαλάσσια οικόπεδα από τη Λευκωσία.
Στα χνάρια του τουρκολιβυκού μνημονίου
Η στρατηγική που φαίνεται να ακολουθεί η Τουρκία με τη Συρία θυμίζει το υπόδειγμα της συμφωνίας με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης το 2019, το λεγόμενο “τουρκολιβυκό μνημόνιο”, το οποίο έχει προκαλέσει σοβαρή ένταση στις σχέσεις της Άγκυρας με την Ελλάδα και την ΕΕ. Σε απάντηση στη συμφωνία Τουρκίας–Λιβύης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είχε δηλώσει στις 12 Δεκεμβρίου 2019 ότι το μνημόνιο παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συνάδει με το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ και δεν μπορεί να παράγει έννομα αποτελέσματα για τρίτους.
Βρείτε μας στο Google News. Πατήστε εδώ!